شعبه ۱۰۲ کیفری چیست

شعبه ۱۰۲ کیفری به یکی از شعبات دادگاه های کیفری، به ویژه دادگاه کیفری دو اشاره دارد. این عدد صرفاً یک کد شناسایی اداری برای تفکیک شعبات مختلف دادگاه در یک حوزه قضایی است و معنای حقوقی خاصی برای صلاحیت ندارد؛ بلکه نشان دهنده آغاز مرحله دادرسی قضایی برای پرونده هایی است که از دادسرا به دادگاه ارجاع شده اند.

در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، هنگامی که یک جرم به وقوع می پیوندد، فرآیند رسیدگی به آن از مراحل مشخص و تدوین شده ای پیروی می کند که در قانون آیین دادرسی کیفری به تفصیل بیان شده است. این فرآیند با هدف کشف حقیقت، احراز جرم، شناسایی متهم و در نهایت اعمال عدالت اجرا می شود. آگاهی از این مراحل برای هر شهروندی که به نوعی درگیر پرونده های کیفری می شود، حیاتی است، چرا که به او کمک می کند تا حقوق و تکالیف خود را بشناسد و اقدامات مقتضی را به موقع انجام دهد.

در بسیاری از مواقع، افراد با دریافت پیامکی مبنی بر پرونده شما به شعبه کیفری ارجاع شد یا مواجهه با عنوانی مانند شعبه ۱۰۲ کیفری دچار ابهام و نگرانی می شوند. هدف این مقاله، رمزگشایی از مفهوم شعبه ۱۰۲ کیفری، تبیین جایگاه آن در ساختار قضایی کشور، و ارائه راهنمایی جامع و کاربردی برای مخاطبانی است که با چنین وضعیت حقوقی مواجه شده اند. از مراحل ابتدایی در دادسرا و انواع قرارهای صادره تا تفاوت های دادگاه های کیفری یک و دو و اقدامات ضروری پس از دریافت پیامک ارجاع پرونده، تمامی جوانب این موضوع با لحنی تخصصی اما قابل فهم مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

ساختار نظام دادرسی کیفری در ایران: از دادسرا تا دادگاه

نظام دادرسی کیفری ایران بر اساس یک ساختار دو مرحله ای طراحی شده است که هر مرحله وظایف و اهداف خاص خود را دنبال می کند. این ساختار تضمین کننده این است که هیچ فردی بدون تحقیقات کافی و احراز دلایل، مورد محاکمه قرار نگیرد و حقوق طرفین دعوا در تمام مراحل دادرسی رعایت شود.

مراحل ابتدایی: تحقیقات مقدماتی در دادسرا

دادسرا به عنوان بازوی تحقیقاتی قوه قضائیه، نخستین مرجعی است که پس از اعلام یا کشف جرم وارد عمل می شود. وظیفه اصلی دادسرا، تحقیقات مقدماتی است. این تحقیقات شامل جمع آوری ادله، بازجویی از متهم و شهود، معاینه صحنه جرم، اخذ نظریه کارشناسی و هرگونه اقدامی است که برای روشن شدن ابعاد جرم و انتساب آن به فرد مظنون لازم است.

مقامات اصلی دادسرا شامل بازپرس و دادیار هستند. بازپرس، مسئول اصلی تحقیقات مقدماتی است و صلاحیت گسترده ای برای انجام اقدامات قضایی دارد. دادیار نیز در کنار بازپرس، وظایف مشابهی را بر عهده دارد، با این تفاوت که برخی از تصمیمات مهم (مانند صدور قرار جلب به دادرسی) باید به تأیید دادستان برسد. دادستان نیز به عنوان رئیس دادسرا، بر تمامی فعالیت های تحقیقاتی نظارت دارد و وظیفه اقامه دعوای عمومی را بر عهده می گیرد.

تصمیمات دادسرا: قرارهای نهایی

پس از تکمیل تحقیقات مقدماتی، دادسرا بر اساس یافته های خود، یکی از قرارهای نهایی را صادر می کند. این قرارها سرنوشت پرونده را در مرحله دادسرا مشخص کرده و تعیین می کنند که آیا پرونده برای رسیدگی نهایی به دادگاه ارجاع خواهد شد یا خیر.

قرار منع تعقیب و قرار موقوفی تعقیب

قرار منع تعقیب زمانی صادر می شود که بازپرس یا دادیار به این نتیجه برسند که دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود ندارد، یا اینکه عمل انجام شده اصلاً جرم نیست. برای مثال، اگر شاکی نتواند ادله کافی برای اثبات ادعای خود ارائه دهد یا تحقیقات نشان دهد که متهم نقشی در وقوع جرم نداشته است، این قرار صادر می شود. قرار منع تعقیب قابل اعتراض از سوی شاکی است.

قرار موقوفی تعقیب در مواردی صادر می شود که با وجود احراز وقوع جرم و انتساب آن به متهم، موانع قانونی برای ادامه تعقیب وجود داشته باشد. این موانع می تواند شامل فوت متهم، گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت، شمول مرور زمان، عفو عمومی یا نسخ مجازات قانونی باشد. این قرار نیز به منزله پایان یافتن فرآیند دادرسی در مورد متهم یا جرم مشخص است.

قرار جلب به دادرسی (قرار مجرمیت)

چنانچه تحقیقات دادسرا به این نتیجه برسد که دلایل کافی و مستند برای انتساب اتهام به متهم وجود دارد، بازپرس قرار جلب به دادرسی را صادر می کند. این قرار، که به قرار مجرمیت نیز شناخته می شود، به معنای این است که دادسرا، متهم را مجرم تشخیص داده و پرونده را برای رسیدگی و صدور حکم نهایی به دادگاه ارسال می کند. پس از صدور قرار جلب به دادرسی، دادستان نیز با تأیید این قرار، کیفرخواست صادر می کند. کیفرخواست سندی است که به طور رسمی اتهامات وارده به متهم و مستندات آن را برای دادگاه تشریح می کند. دریافت پیامک پرونده شما به شعبه کیفری ارجاع شد معمولاً پس از صدور همین قرار و کیفرخواست صورت می گیرد.

تفاوت های دادگاه کیفری یک و دادگاه کیفری دو: جایگاه شعبه ۱۰۲ کیفری

پس از مرحله دادسرا و در صورت صدور قرار جلب به دادرسی، پرونده برای رسیدگی ماهوی و صدور حکم به یکی از دادگاه های کیفری ارجاع می شود. در نظام قضایی ایران، دو نوع اصلی دادگاه کیفری وجود دارد: دادگاه کیفری یک و دادگاه کیفری دو. تمایز این دو در صلاحیت رسیدگی به انواع خاصی از جرایم است.

تعریف کلی دادگاه های کیفری

دادگاه کیفری، نهادی است که پس از اتمام تحقیقات مقدماتی در دادسرا، مسئولیت رسیدگی به اتهامات وارده به متهمان، بررسی دلایل و مستندات ارائه شده توسط شاکی و متهم و در نهایت صدور رأی عادلانه را بر عهده دارد. قاضی دادگاه کیفری با استناد به قوانین موجود، شهادت شهود، اقرار متهم، اسناد و مدارک و سایر ادله اثبات جرم، اقدام به صدور حکم می کند.

دادگاه کیفری یک: صلاحیت رسیدگی به جرایم مهم

دادگاه کیفری یک صلاحیت رسیدگی به جرایم سنگین تر و مهم تری را دارد که مجازات های سنگین تری را نیز به دنبال دارند. این جرایم به دلیل ماهیت خاص خود و تأثیرات گسترده اجتماعی، نیازمند دقت و حساسیت بیشتری در فرآیند دادرسی هستند. از جمله مهم ترین جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری یک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قتل عمد، آدم ربایی، اسیدپاشی.
• جرایم موجب مجازات حدی مانند محاربه، افساد فی الارض، زنا، لواط، سرقت حدی (در صورت وجود شرایط خاص).
• جرایم موجب مجازات قصاص (به جز مواردی که در صلاحیت دادگاه کیفری دو است).
• جرایم تعزیری درجه یک تا چهار (جرایمی که مجازات حبس بالای پنج سال یا جزای نقدی سنگین دارند).
• جرایم مطبوعاتی و جرایم سیاسی.

این دادگاه معمولاً با حضور یک رئیس و دو مستشار تشکیل می شود، اگرچه در برخی موارد، مانند جرایم سیاسی و مطبوعاتی، حضور هیئت منصفه نیز الزامی است.

دادگاه کیفری دو: مرجع رسیدگی به جرایم عمومی و سبک تر

دادگاه کیفری دو، به عنوان مرجع اصلی رسیدگی به جرایم عمومی و سبک تر، عمده پرونده های کیفری را مورد رسیدگی قرار می دهد. صلاحیت این دادگاه شامل تمامی جرایم کیفری است که در صلاحیت دادگاه کیفری یک قرار نمی گیرند. این جرایم معمولاً مجازات های کمتری دارند و فرآیند دادرسی در آن ها ممکن است با پیچیدگی های کمتری همراه باشد. از جمله جرایم رایج در صلاحیت دادگاه کیفری دو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرقت های تعزیری و ساده.
• توهین، افترا، نشر اکاذیب.
• ضرب و جرح عمدی (در صورتی که منجر به جنایت مهم نشود).
• کلاهبرداری های کوچک، خیانت در امانت.
• جرایم تعزیری درجه پنج تا هشت (جرایمی که مجازات حبس تا پنج سال یا جزای نقدی کمتری دارند).
• تهدید و فحاشی.

دادگاه کیفری دو با حضور یک قاضی (رئیس شعبه) تشکیل می شود.

شعبه ۱۰۲ کیفری چیست؟ تبیین شماره گذاری شعبات

اکنون به سؤال اصلی مقاله باز می گردیم: شعبه ۱۰۲ کیفری چیست؟

عدد ۱۰۲ در عنوان شعبه ۱۰۲ کیفری، صرفاً یک شماره شناسایی داخلی و اداری است که توسط قوه قضائیه برای تفکیک شعبات مختلف دادگاه در یک حوزه قضایی معین اختصاص داده می شود. این شماره به تنهایی هیچ دلالت حقوقی بر نوع خاصی از صلاحیت یا ماهیت پرونده ندارد. به عبارت دیگر، شماره شعبه، نه نوع جرم را مشخص می کند و نه اهمیت یا حساسیت پرونده را.

در واقع، در هر حوزه قضایی (مثلاً یک شهرستان یا منطقه خاص)، ممکن است چندین شعبه دادگاه کیفری دو وجود داشته باشد. برای مثال، در شهر تهران، علاوه بر شعبات دادگاه کیفری یک، ده ها شعبه دادگاه کیفری دو نیز فعالیت می کنند. این شعبات با شماره های متوالی مانند شعبه ۱۰۱ کیفری، شعبه ۱۰۲ کیفری، شعبه ۱۰۳ کیفری و… نام گذاری می شوند. تمامی این شعبات دادگاه کیفری دو در یک حوزه قضایی، از صلاحیت یکسانی برخوردار هستند و هیچ تفاوتی در قدرت و اختیارات آن ها وجود ندارد. پرونده ها به صورت تصادفی یا بر اساس سیستم ارجاع خودکار به این شعبات اختصاص می یابند.

بنابراین، وقتی پیامکی مبنی بر ارجاع پرونده به شعبه ۱۰۲ کیفری دریافت می کنید، به این معناست که پرونده شما (که معمولاً مربوط به جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری دو است) برای رسیدگی نهایی به شعبه ای مشخص با این شماره ارجاع شده است و اکنون در مرحله دادرسی قضایی قرار دارد.

چرا پرونده به شعبه ۱۰۲ کیفری ارجاع می شود؟

ارجاع یک پرونده از دادسرا به شعبه ۱۰۲ کیفری یا هر شعبه دیگری از دادگاه کیفری دو، نشان دهنده ورود پرونده به مرحله جدی و رسمی دادرسی است. دلایل متعددی می تواند منجر به این ارجاع شود که هر یک دارای پیامدهای حقوقی خاص خود هستند.

صدور قرار جلب به دادرسی

شایع ترین دلیل ارجاع پرونده به دادگاه کیفری، صدور قرار جلب به دادرسی از سوی دادسرا است. همانطور که پیشتر توضیح داده شد، پس از انجام تحقیقات مقدماتی در دادسرا، اگر بازپرس یا دادیار به این نتیجه برسد که دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود دارد و اتهام او محرز است، قرار جلب به دادرسی را صادر می کند. پس از تأیید این قرار توسط دادستان و صدور کیفرخواست، پرونده به صورت رسمی به یکی از شعبات دادگاه کیفری (که در اغلب موارد دادگاه کیفری دو و با شماره ای نظیر ۱۰۲ است) ارجاع می شود. این مرحله به این معناست که دادسرا معتقد است متهم باید در دادگاه پاسخگوی اتهامات خود باشد.

ارجاع مستقیم برخی جرایم از سوی شاکی

در برخی موارد استثنایی و برای جرایم خاص که مجازات های سبک تری دارند، قانون به شاکی اجازه می دهد تا بدون نیاز به طی کردن مرحله دادسرا، مستقیماً شکایت خود را به دادگاه کیفری ارائه دهد. این موارد معمولاً شامل جرایم با جنبه حق الناسی قوی و مجازات های تعزیری درجه هفت و هشت است که به آن ها جرایم با شکایت مستقیم گفته می شود. در این حالت، پرونده مستقیماً به دادگاه کیفری (مثلاً شعبه ۱۰۲ کیفری) ارجاع و فرآیند دادرسی آغاز می شود. این روش برای تسهیل رسیدگی به جرایم کم اهمیت تر پیش بینی شده است.

اعتراض به قرار منع تعقیب

گاهی اوقات، دادسرا پس از تحقیقات مقدماتی، قرار منع تعقیب را صادر می کند، به این معنی که دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود ندارد. اما شاکی یا مدعی خصوصی ممکن است به این قرار معترض باشد و معتقد باشد که دلایل کافی برای اثبات جرم وجود دارد. در این صورت، شاکی می تواند ظرف مهلت مقرر قانونی، به قرار منع تعقیب اعتراض کند. این اعتراض در دادگاه کیفری (که معمولاً دادگاه کیفری دو است) مورد رسیدگی قرار می گیرد. اگر دادگاه اعتراض شاکی را وارد تشخیص دهد، قرار منع تعقیب را نقض کرده و پرونده را برای ادامه رسیدگی به دادسرا باز می گرداند تا در نهایت با صدور قرار جلب به دادرسی، پرونده مجدداً به دادگاه ارجاع شود یا مستقیماً دستور رسیدگی ماهوی توسط خود دادگاه صادر گردد. در برخی حالات خاص، ممکن است خود پرونده برای بررسی اعتراض به شعبه ای از دادگاه کیفری ارجاع شود.

مفهوم پیامک پرونده شما به شعبه کیفری ارجاع شد

دریافت پیامک با مضمون پرونده شما به شعبه کیفری ارجاع شد، به ویژه اگر با ذکر شماره ای مانند شعبه ۱۰۲ کیفری همراه باشد، یک نقطه عطف مهم در فرآیند دادرسی کیفری محسوب می شود. این پیامک، نه تنها یک اطلاع رسانی اداری است، بلکه حاوی معانی و پیامدهای حقوقی مهمی برای تمامی طرفین پرونده، اعم از شاکی، متهم و وکلای آن هاست.

آغاز مرحله دادرسی رسمی

مهم ترین مفهوم این پیامک، آغاز مرحله رسیدگی رسمی و علنی پرونده در دادگاه است. این یعنی پرونده شما از مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا عبور کرده و وارد مرحله ای شده که قاضی دادگاه مستقلاً به اتهامات رسیدگی خواهد کرد. این اتفاق، به معنای جدی تر شدن ابعاد حقوقی پرونده و لزوم پیگیری فعال تر و دقیق تر توسط طرفین است.

برای شاکی، دریافت این پیامک می تواند به معنای تأیید تحقیقات دادسرا و پذیرش اولیه اتهامات از سوی این نهاد باشد که امیدواری او را برای احقاق حق افزایش می دهد. از این پس، شاکی باید آمادگی ارائه دلایل و مستندات خود در جلسه دادگاه را داشته باشد.

برای متهم، این پیامک به منزله یک هشدار جدی است که باید هرچه سریع تر برای دفاع از خود آماده شود. او باید بداند که دادگاه قرار است به اتهامات وارده رسیدگی کند و فرصت دفاع از خود را دارد. بی توجهی به این پیامک می تواند عواقب جبران ناپذیری از جمله صدور حکم غیابی، صدور قرار جلب، و تضییع حقوق دفاعی را در پی داشته باشد.

علاوه بر این، ارجاع پرونده به شعبه کیفری نشان دهنده زمان آغاز فرآیند دادرسی و تعیین اوقات رسیدگی است. معمولاً در ادامه این پیامک، یا در ابلاغیه های آتی که از طریق سامانه ثنا قابل مشاهده است، جزئیات مربوط به زمان و مکان جلسات دادگاه و احضاریه ها ارسال خواهد شد. بنابراین، مطالعه دقیق ابلاغیه ها و آمادگی برای حضور در دادگاه، از اهمیت بالایی برخوردار است.

اقدامات لازم پس از دریافت پیامک ارجاع پرونده به شعبه ۱۰۲ کیفری

پس از دریافت پیامک ارجاع پرونده به شعبه ۱۰۲ کیفری، اقدامات فوری و دقیقی لازم است تا حقوق شما حفظ شود و بتوانید به بهترین نحو ممکن از خود دفاع کنید یا شکایتتان را پیگیری نمایید. نادیده گرفتن این پیامک می تواند عواقب جدی و گاه جبران ناپذیری داشته باشد.

گام اول: دسترسی به سامانه ثنا (عدل ایران adliran.ir)

اولین و حیاتی ترین اقدام، مراجعه فوری به سامانه ثنا است. سامانه ثنا (خدمات الکترونیک قضایی) پل ارتباطی اصلی میان قوه قضائیه و شهروندان است و تمامی ابلاغیه های قضایی به صورت الکترونیکی از طریق این سامانه ارسال می شود. برای دسترسی به سامانه:

1. ابتدا وارد وب سایت adliran.ir شوید.
2. گزینه سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی را انتخاب کنید.
3. با وارد کردن کد ملی و رمز شخصی (رمز عبور سه رقمی) خود، وارد حساب کاربری تان شوید. اگر رمز شخصی ندارید یا آن را فراموش کرده اید، می توانید از گزینه دریافت رمز موقت استفاده کنید که رمز از طریق پیامک به شماره تلفن همراه شما ارسال می شود.
4. پس از ورود، بخش ابلاغیه های جدید را بررسی کنید. در این قسمت می توانید احضاریه، کیفرخواست، اخطاریه و سایر مستندات مربوط به پرونده خود را مشاهده و دانلود نمایید. مطالعه دقیق این ابلاغیه ها اطلاعات کاملی در خصوص اتهام، شاکی، دلایل و مستندات، و زمان و مکان جلسات دادگاه به شما می دهد.

گام دوم: بررسی دقیق محتوای ابلاغیه

پس از دسترسی به ابلاغیه، آن را با نهایت دقت مطالعه کنید. اطلاعات کلیدی که باید به آن ها توجه کنید، عبارتند از:

• عنوان اتهامی: دقیقاً متوجه شوید به چه جرمی متهم شده اید یا شکایت شما بر اساس چه عنوانی به دادگاه ارجاع شده است.
• مشخصات شاکی/متهم: از صحت نام و مشخصات طرفین پرونده اطمینان حاصل کنید.
• دلایل و مستندات: بررسی کنید که دادسرا بر اساس چه شواهد و مدارکی قرار جلب به دادرسی صادر کرده است. این اطلاعات برای تنظیم دفاعیه شما بسیار مهم است.
• زمان و مکان جلسات دادگاه: به تاریخ و ساعت دقیق جلسه دادگاه و آدرس شعبه رسیدگی کننده (شعبه ۱۰۲ کیفری) دقت کنید. عدم حضور به موقع می تواند عواقب قانونی داشته باشد.

گام سوم: جمع آوری ادله و مدارک دفاعی

بر اساس محتوای ابلاغیه و عنوان اتهامی، شروع به جمع آوری هرگونه مدارک، اسناد و شواهدی کنید که می تواند به دفاع از شما کمک کند. این مدارک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اسناد کتبی، قراردادها، فاکتورها، رسیدها.
• عکس، فیلم، پیامک ها، ایمیل ها.
• شهادت شهود (در صورت وجود)، که باید آمادگی حضور در دادگاه را داشته باشند.
• سوگندنامه یا هر مدرک دیگری که می تواند بی گناهی شما را ثابت یا اتهام را تضعیف کند.

گام چهارم: تنظیم لایحه دفاعیه یا آمادگی برای دفاع شفاهی

پس از جمع آوری مدارک، باید لایحه دفاعیه خود را تنظیم کنید. لایحه دفاعیه سندی رسمی و مستدل است که در آن، شما به صورت کتبی به اتهامات پاسخ داده، دلایل خود را برای بی گناهی یا تبرئه بیان می کنید و مستندات خود را ضمیمه می نمایید. تنظیم یک لایحه دفاعیه قوی و مؤثر، نیاز به دانش حقوقی دارد. اگر قصد دفاع شفاهی دارید، نکات دفاعی خود را به صورت مرتب و منطقی آماده کنید و با قاطعیت و احترام در دادگاه ارائه دهید.

گام پنجم: مشاوره و انتخاب وکیل متخصص کیفری

اگرچه حضور وکیل در تمامی پرونده های کیفری الزامی نیست (مگر در موارد خاص و جرایم سنگین)، اما به شدت توصیه می شود که با یک وکیل متخصص کیفری مشورت کنید. پرونده های کیفری به دلیل پیچیدگی های قانونی و حساسیت های اجتماعی، می توانند سرنوشت ساز باشند. نقش وکیل در این مرحله حیاتی است:

• آگاهی از قوانین و رویه های قضایی: وکیل به قوانین، مقررات، و رویه های دادگاه آشناست و می تواند بهترین راهکار دفاعی را ارائه دهد.
• تنظیم لوایح حقوقی: وکیل می تواند لایحه دفاعیه شما را به صورت کاملاً تخصصی، مستدل و با استناد به مواد قانونی تنظیم کند.
• حضور در جلسات دادگاه: وکیل می تواند به جای شما در جلسات دادگاه حضور یابد و از حقوق شما دفاع کند.
• پیشگیری از تضییع حقوق: وکیل از تضییع حقوق شما در فرآیند دادرسی جلوگیری می کند و به شما کمک می کند تا بهترین نتیجه ممکن را کسب کنید.
• مشاوره و راهنمایی: وکیل در تمامی مراحل، راهنمای شما خواهد بود و به سؤالات و ابهامات شما پاسخ می دهد.

انتخاب یک وکیل مجرب و متخصص در امور کیفری، می تواند شانس موفقیت شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد و از استرس و نگرانی های ناشی از فرآیند قضایی بکاهد.

گام ششم: پیگیری مستمر وضعیت پرونده

پس از انجام اقدامات اولیه، پیگیری مستمر وضعیت پرونده از اهمیت بالایی برخوردار است. به صورت دوره ای (مثلاً هر چند روز یک بار) به سامانه ثنا مراجعه کنید و بخش ابلاغیه های جدید و روند کار پرونده را بررسی کنید. ممکن است ابلاغیه های جدیدی شامل قرارهای تأمین کیفری، دستورات قضایی یا احضاریه های تکمیلی صادر شده باشد که نیاز به اقدام فوری شما دارد. در صورت لزوم و با هماهنگی وکیل، می توانید به صورت حضوری نیز به شعبه رسیدگی کننده مراجعه و از وضعیت پرونده مطلع شوید.

مراحل رسیدگی در شعبه ۱۰۲ کیفری

پس از ارجاع پرونده به شعبه ۱۰۲ کیفری، مرحله اصلی دادرسی آغاز می شود. در این مرحله، قاضی دادگاه مسئولیت رسیدگی به اتهامات، بررسی ادله و مستندات طرفین و در نهایت صدور حکم را بر عهده دارد. آشنایی با روند این جلسات و قرارهای احتمالی که صادر می شود، برای آمادگی بهتر در دادگاه ضروری است.

جلسات دادگاه و حضور طرفین

رسیدگی در شعبه ۱۰۲ کیفری معمولاً با تعیین وقت رسیدگی و ارسال احضاریه برای طرفین (شاکی و متهم) آغاز می شود. حضور متهم و شاکی در جلسات دادگاه، به منظور ارائه توضیحات، پاسخگویی به سؤالات قاضی، و ارائه دفاعیات شفاهی یا کتبی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

متهم حق دارد از خود دفاع کند، ادله خود را ارائه دهد، وکیل داشته باشد و در صورت لزوم، با شهود یا کارشناسان معرفی شده توسط دادگاه مواجهه داشته باشد. شاکی نیز حق دارد ادعای خود را اثبات کند و دلایل خود را برای مجرمیت متهم ارائه نماید. قاضی دادگاه با بررسی اظهارات طرفین، استماع شهود، و مطالعه مدارک و لوایح، سعی در کشف حقیقت و اجرای عدالت دارد.

در برخی موارد، اگر متهم بدون عذر موجه در جلسات دادگاه حاضر نشود، ممکن است دادگاه حکم غیابی صادر کند یا حتی قرار جلب او را صادر نماید. این موضوع نشان دهنده اهمیت حضور فعال و به موقع در تمامی مراحل دادرسی است.

قرارهای تأمین کیفری

در طول رسیدگی در شعبه کیفری، قاضی ممکن است برای اطمینان از دسترسی به متهم و جلوگیری از فرار یا تبانی او، قرارهای تأمین کیفری صادر کند. هدف از این قرارها، تضمین حضور متهم در مراحل مختلف دادرسی است و نباید با مجازات اشتباه گرفته شود. انواع رایج قرارهای تأمین کیفری عبارتند از:

• قرار التزام به حضور با قول شرف: ساده ترین نوع قرار که متهم متعهد می شود در مواقع لازم در دادگاه حاضر شود.
• قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام: متهم متعهد می شود در صورت عدم حضور، مبلغی را به عنوان وجه التزام به دولت بپردازد.
• قرار کفالت: شخص دیگری (کفیل) متعهد می شود در صورت عدم حضور متهم، مبلغی را پرداخت کند.
• قرار وثیقه: متهم یا شخص ثالث، مال منقول یا غیرمنقول یا وجه نقد را به عنوان وثیقه نزد دادگاه می سپارد. در صورت عدم حضور متهم، وثیقه ضبط می شود.
• قرار بازداشت موقت: شدیدترین قرار تأمین کیفری است که در جرایم خاص و با شرایط مشخص صادر می شود و متهم تا زمان صدور حکم در زندان نگهداری می شود.

صدور هر یک از این قرارها بستگی به نوع جرم، میزان مجازات قانونی و احتمال فرار یا تبانی متهم دارد.

صدور رأی بدوی و امکان تجدیدنظرخواهی

پس از اتمام جلسات رسیدگی، قاضی دادگاه با توجه به مجموع ادله، مستندات و اظهارات طرفین، اقدام به صدور رأی بدوی می کند. این رأی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• حکم برائت: در صورتی که اتهام اثبات نشود یا متهم بی گناه تشخیص داده شود.
• حکم محکومیت: در صورتی که اتهام اثبات شود و متهم مجرم شناخته شود، قاضی مجازات قانونی را تعیین می کند.
• قرار موقوفی تعقیب: اگر در طول رسیدگی، موانع قانونی برای ادامه تعقیب پیش بیاید.

رأی صادره توسط شعبه ۱۰۲ کیفری، یک رأی بدوی است، به این معنی که در اغلب موارد، طرفین دعوا (شاکی یا متهم) حق تجدیدنظرخواهی نسبت به آن را دارند. تجدیدنظرخواهی به معنای اعتراض به رأی صادره و درخواست بررسی مجدد پرونده در مرجع بالاتر (دادگاه تجدیدنظر استان) است. مهلت تجدیدنظرخواهی معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی است و طرفین باید در این مدت اعتراض خود را ثبت کنند.

پس از تجدیدنظرخواهی، پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می شود که می تواند رأی دادگاه بدوی را تأیید، نقض یا اصلاح کند. در برخی موارد نیز امکان فرجام خواهی در دیوان عالی کشور وجود دارد که بالاترین مرجع قضایی کشور است و به اتهامات از جهت نقض قانون و اصول دادرسی رسیدگی می کند.

نتیجه گیری: آگاهی و اقدام به موقع، راهگشای مسیر قضایی

همانطور که در این مقاله به تفصیل بررسی شد، شعبه ۱۰۲ کیفری نمادی از ورود پرونده به مرحله حساس و تعیین کننده دادرسی در دادگاه کیفری دو است. درک صحیح از مفهوم این شماره گذاری، تفاوت های دادگاه های کیفری و به ویژه آگاهی از فرآیند دادرسی و اقدامات پس از دریافت پیامک ارجاع پرونده، برای هر فردی که درگیر چنین وضعیت حقوقی می شود، امری حیاتی است.

از مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا و صدور قرارهای نهایی مانند قرار جلب به دادرسی، تا رسیدگی ماهوی در دادگاه و صدور رأی، هر گام از فرآیند قضایی نیازمند دقت، آگاهی و اقدام به موقع است. بی توجهی به این مراحل می تواند به تضییع حقوق فرد منجر شود و عواقب جبران ناپذیری در پی داشته باشد.

در نهایت، تأکید می شود که مواجهه با پرونده های کیفری، به دلیل پیچیدگی های حقوقی و پیامدهای سرنوشت ساز آن، اغلب نیازمند مشاوره با وکیل متخصص کیفری است. یک وکیل مجرب می تواند با دانش عمیق خود از قوانین و رویه های قضایی، شما را در تمامی مراحل راهنمایی کرده، لوایح دفاعیه مستحکم تنظیم نماید و با حضور فعال در جلسات دادگاه، از حقوق شما به بهترین شکل ممکن دفاع کند. آگاهی و اقدام به موقع، در کنار بهره گیری از تخصص حقوقی، چراغ راه شما در مسیر پرفراز و نشیب دادرسی کیفری خواهد بود.