اهالی رسانه درباره نمایشگاه رسانه های ایران چه می گویند؟

سومین روز از نمایشگاه رسانه های ایران در شرایطی ادامه دارد که در کنار مشکلات و مزایای دیگری که درخصوص برگزاری نمایشگاه مطرح است، همچنان زمانِ برگزاری آن، مهم ترین موضوع محل بحث میان غرفه داران و اهالی رسانه است.

نمایشگاه رسانه های ایران امروز سه شنبه ـ اول اسفندماه ـ به میانه برگزاری خود رسیده اما موضوعی که بنا بر مشاهدات و گفته اغلب اهالی قدیمی رسانه مشخص است، تفاوت فضای امسال نمایشگاه با سالیان پیش به واسطه ی مانور بیشتر شخصیت های سیاسی در آستانه انتخابات و حضور کمتر مردم عادی است.

خبرنگار گزارشگر آی تی طی دو روز ابتدایی برگزاری نمایشگاه با غرفه داران و اهالی رسانه حاضر در نمایشگاه گفت وگو کرده است؛ گفت وگوهایی که فصل مشترکِ آن ها اتفاقِ نظر درخصوص نتایج مثبت ازسرگیری نمایشگاه پس از 6 سال وقفه به منظور تعامل بیشتر رسانه ها با یکدیگر، در کنار انتقاد از اطلاع رسانی اندک درباره زمان برگزاری، مدت زمان ناکافی برپایی نمایشگاه و برگزاری در روزهای وسط هفته در کنار شلوغی های بهمن و اسفند است.  

نگاه مسوولان به رسانه های استانی و سراسری یکسان نیست

حضور رسانه ها و نشریات استانی و محلی در نمایشگاه امسال به چشم می آید؛ غرفه هایی که برخی با برنامه ریزی قبلی در نمایشگاه حاضر شده اند و برخی دیگر گویی تنها برای اعلام حضور آمده اند.

در این میان با محمد راعی فرد ـ عضو شورای سردبیری نشریه «امروز خراسان جنوبی» و مسیول غرفه این نشریه ـ صحبت کردیم. او می گوید: نمایشگاه رسانه های ایران در سالیان قبل کاملا مدیریت شده و با حضور اساتید مهم حوزه ارتباطات و روزنامه نگاری برگزار می شد. 

او ادامه می دهد: طی دو روز حضور در نمایشگاه، به نظرم نمایشگاه خلوت است و نسبت به سالیان قبل، استقبال چندانی از این دوره نشده است. حتی برخی غرفه ها همچنان در روز دوم نمایشگاه در حال آماده شدن بودند. برخی هم که آماده بودند یا با تلفن همراه مشغول هستند و یا چای می نوشند. 

وی به تعدد غرفه ها اشاره می کند و ادامه می دهد: البته آن امکانی که روزنامه ها و خبرگزاری های دولتی دارند را متاسفانه سایر نشریات و خبرگزاری های کوچک ندارند. حتی نوع برخورد مسوولانی هم که برای بازدید از نمایشگاه می آیند متفاوت است؛ مسیولی که به غرفه یک خبرگزاری بزرگ می رود و مصاحبه می کند، به غرفه یک نشریه استانی نمی آید.

راعی فرد نمایشگاه رسانه های ایران را بی رمق خواند و ادامه داد: احتمال می دهم تا روز پایانی هم شرایط به همین شکل باشد زیرا چنین نمایشگاهی سال ها برگزار نشده است و شرایط مردم هم نسبت به آخرین سالی که نمایشگاه رسانه های ایران برگزار شد متفاوت شده است؛ البته نشریه ما با علاقه قلبی در نمایشگاه حاضر شده است زیرا فکر می کنم همین قدم کوچکی که برداشته شده است می تواند در تلطیف شرایط امروز جامعه موثر باشد و اگر نشریات استانی در چنین نمایشگاه هایی شرکت نکنند، همین روزنه امید هم بسته می شود. 

به زعم او یکی از دلایل مهم برگزاری نمایشگاه رسانه های ایران در این بازه زمانی بحث انتخابات مجلس شورای اسلامی است و می گوید: احتمالا خواستند که شور انتخاباتی ایجاد شود و نمایشگاه ابزاری برای تشویق مردم برای رای دادن باشد، اما وزارت ارشاد باید برای برگزاری نمایشگاه مطبوعات زاویه نگاه خود را تغییر دهد و آن را احیاء کند که در این صورت مطمینا تاثیرات بیشتری خواهد داشت و استقبال عامه مردم هم از چنین نمایشگاهی بیشتر می شود. 

او درباره چالش های نشریه خود، بیان کرد: استان خراسان جنوبی سه روزنامه خصوصی دارد که به لحاظ اقتصادی با زورِ آگهی ها سرپا هستند و به لحاظ تیراژ و محتوا به آن صورت حرفی برای گفتن ندارند؛ البته در ابعاد کشوری هم شمارگان روزنامه های ما اندک است. متاسفانه نگاه وزارت ارشاد در هر دولتی به رسانه ها گزینشی است و آنقدری که به رسانه های تهران اهمیت می دهد به استان های دیگر نگاه ویژه ندارد. با این نگاه روز به روز تاثیر روزنامه های استانی بر افکار عمومی ضعیف تر می شود.

هزینه های بالای تجهیز غرفه در تنگنای اقتصادی رسانه ها

در ادامه با مسیول غرفه «هفته نامه نی ریزان فارس» گفت وگو کردیم. او که سابقه فعالیت خود را حدود 23 سال عنوان می کند، می گوید: حضور نشریه ما در نمایشگاه امسال فرمایشی و سفارش شده نبود و همانند دوره های قبلی با علاقه در نمایشگاه حاضر شدیم؛ هرچند به نظرم مدت زمان برگزاری نمایشگاه کم است و از طرفی چون وسط هفته برگزار می شود، باعث می شود مردم کمتر در نمایشگاه حاضر شوند. 

او درباره میزان استقبال از این دوره نمایشگاه رسانه های ایران، اظهار کرد: دوره های قبل حتی طبقه دوم هم غرفه داشتیم اما اکنون اینگونه نیست. از نظر اقتصادی هم با توجه به اینکه رسانه ها در تنگنا قرار دارند، برپا کردن یک غرفه برایشان سخت است. همین غرفه 12 متری که به ما دادند به علاوه ی هزینه رفت و آمد و اسکان در تهران برای ما نزدیک به 100 میلیون هزینه داشته است.

او ادامه می دهد: انتظار داشتیم اینجا کارگاه های آموزشی بیشتر و هم اندیشی بیشتر وجود داشته باشد.

مسیول غرفه نشریه نری ریزان فارس می گوید: اینکه مردم بدانند رسانه ها هنوز زنده هستند خیلی مهم است ما علی رغم تمام مشکلات یکی از نشریات استانی بودیم که موضوع توزیع نشریه در سوپرمارکت ها را مطرح کردیم تا تیراژ را حفظ کنیم و بازگشت نشریه هم نداشته باشیم. همچنین همزمان با نشریه کاغذی به انتشار مطالب در شبکه های اجتماعی هم مشغول هستیم تا مرجعیت خود را حفظ کنیم، متاسفانه تامین هزینه کاغذ اذیت کننده است.

نمایشگاهی که چندان دغدغه نشریات کودک و نوجوان را ندارد

حضور غرفه های نشریات کودک و نوجوان حتی با وجود حضور کم کودکان از این رویداد، حال و هوای دیگری به نمایشگاه داده است . سیدسعید هاشمی ـ نویسنده «نشریه سلام بچه ها» ـ که در نمایشگاه غرفه دارند، به گزارشگر آی تی می گوید: نمایشگاه رسانه های ایران پلی میان مخاطبان و رسانه ها است، اما فکر می کنم از سوی مسوولان خیلی جدی گرفته نشده است و ما آگاهی رسانی عمومی چندان درستی ندیدیم؛ حتی خودمان یک یا دو روز مانده به برگزاری نمایشگاه متوجه شدیم و آمدیم. به طور کلی تصور می کنم نمایشگاه رسانه های ایران امسال خیلی باعجله برنامه ریزی شده است. 

او هم معتقد است ایام برگزاری نمایشگاه بسیار کوتاه است و می گوید: این در حالی است که به شکل کلی اقبال مردم به رسانه ها کم شده است و فکر می کنم نمایشگاه رسانه ها در این دوره خیلی ناشناخته است؛ درحالی که نمایشگاه هرسال می توانست نقطه عطفی برای شناخت مطبوعات و رسانه ها به جامعه باشد.

هاشمی ادامه می دهد: متاسفانه نمایشگاه در اکثر دوره ها تمرکز چندانی بر نشریات کودک و نوجوان ندارد و بیشتر روزنامه ها و خبرگزاری ها فضای نمایشگاه را اشغال می کنند و می دانیم این رسانه ها از نظر مالی هم تامین هستند؛ درحالی که مجلات کودک از نظر مالی ضعیف هستند و باید مسوولان وزارت ارشاد فضای خاصی را در نظر بگیرند که مجلات کودک و نوجوان در قسمت مطلوبی از نمایشگاه جمع شوند و بتوانند جذب مخاطب کنند.

او تاکید کرد: اکنون دوره خطرناکی برای نشریات کودک و نوجوان است؛ چون خیلی از این مطبوعات به دلایلی از جمله مشکلات مالی یا ریزش مخاطب، تعطیل شدند.

با کمی فاصله و مقابل غرفه همیشه شلوغِ یک خبرگزاری، غرفه مجله کودکان نبات قرار دارد؛ غرفه ای که معمولا خلوت است. مجتبی سادات، موسس و مدیر مسیول مجله کودکان نبات به گزارشگر آی تی می گوید: از سال 90 کار نشریه آغاز شده است و تا پیش از تعطیلی نمایشگاه حضور داشتیم و همیشه هم جای خوبی برایمان درنظر گرفته می شد اما امسال به جز خبرگزاری ها و روزنامه های بزرگ که غرفه هایشان یک نظمی دارد، بخش بندی های دیگر انسجام کافی ندارند. مثلا همین رسانه های کودکان هر کدام در یک نقطه هستند و حوزه کودک در یک نقطه متمرکز نشده است. 

به اعتقاد او نمایشگاه رسانه های ایران زمان عرضه تخصصی به مخاطب خاصی است که دنبال مطبوعات است و می گوید: سعی ما هم حضور در نمایشگاه ها است.

او در عین حال برگزار نشدن نمایشگاه رسانه های ایران را آسیب زا خواند و گفت: محل عرضه کتاب کودک با محل عرضه نشریه کودک متفاوت است. کتاب کودک در کتاب فروشی است و نشریه کودک در دکه هایی است که عملا تعطیل شده اند؛ بنابراین وجود چنین محملی برای حضور رسمی یک نشریه تخصصی مهم است. سالیان پیش که نمایشگاه برگزار می شد تعداد زیادی اشتراک در نمایشگاه ایجاد می شد که به رشد و پایداری مجموعه کمک می کرد. در آخرین سال برگزاری بیشترین اشتراک را در نمایشگاه گرفتیم اما با قطع شدن ارتباط، مخاطب نشریه را گم می کند.

سادات با اشاره به اینکه نشریه نبات همچنان به شکل کاغذی تولید می شود، گفت: البته به حوزه دیجیتال و بستر سایت هم ورود کرده ایم اما نکته مهم این است که در حوزه کودکان نمی توان روی موبایل و تبلت برای کودک مجله خواند زیرا کماکان در سن پایین مجله فیزیکی قدرت نفوذ دارد و استفاده می شود.

او ادامه می دهد: در کل هرچند که به طور کلی در حوزه کودک هم اراده جدی وجود دارد، اما اصولا نمایشگاه رسانه ها برداشت سیاسی دارد و هر تبلیغی هم که شده است بیشتر در بُعد خبرگزاری ها بوده است. 

در این زمینه بخوانید:

***

نظر رسانه های رسمی درباره برگزاری نمایشگاه چیست؟

حضور رسانه ها و خبرگزاری های رسمی با غرفه های بزرگ، در راهروی اصلی شبستان و معمولا شلوغ، موضوعی است که از روز نخست به چشم می آید. غرفه هایی که معمولا برای هر روز خود برنامه ریزی کرده اند و معمولا هیچگاه خالی از مهمان نمی شوند. 

نمایشگاه، رسانه های رسمی را از خواب بیدار می کند

محدثه تک فلاح ـ مدیرروابط عمومی موسسه همشهری و مسوول غرفه این نشریه در نمایشگاه رسانه های ایران ـ معتقد است، امسال نمایشگاه رسانه های ایران به لحاظ تقویمی زمان خیلی خوبی برگزار شده است و می گوید: در فضای انتخابات، ما نیاز به یک تلنگر و جریان سازی رسانه ای داریم. فضاهای رسمی خبری ما در خوابی هستند که تنها، چالش های چند گروه حزبی را پوشش می دهند و کم پیش می آید با خلاقیت فضای رقابتی درست برای آنها شکل گیرد و از این نظر برگزاری نمایشگاه رسانه ها یک فرصت است.

او ادامه می دهد: رسانه ها و نشریات در این محیط یکدیگر را می بینند و تقریبا در غرفه اکثر نشریات و خبرگزاری های بزرگ، جایگاه برگزاری مناظره تخصصی سیاسی تعبیه شده است و این باعث می شود رسانه ها از یکدیگر ایده بگیرند.

تک فلاح ادامه می دهد: رقابت خبرگزاری های جدیِ عمومی و رسمی با انسان رسانه ها و رسانه های تخصصی در کنار یکدیگر در شرایطی که به نظر می رسد انسان رسانه ها درحال پیشی گرفتن از سایر رسانه ها هستند، مهم است.

او با تاکید بر اهمیت رسیدن به باور دهکده های جهانی، اظهار کرد: برخی روزنامه های ما در فضای دهه 60 مانده اند؛ درحالی که حتی به عنوان رسانه مکتوب باید با شیوه های جدید حرف های تازه بزنند تا در فضای امروز دیده شوند.

تک فلاح با اشاره به اینکه در فضای تحقیقاتی مشخص شده است که مطالعه هر مطلبی به صورت مکتوب ماندگارتر از فضای مجازی است، اظهار کرد: با وجود سختی های تهیه نشریه کاغذی اما ما نباید نسل جدید را از فضای نشریات کاغذی دور کنیم زیرا به ماندگاری مطلب کمک می کند. 

او به تجربه اضافه کردن ضمایم به روزنامه همشهری اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال وقتی در شکل کاغذی ضمیمه ای به نام «دوچرخه» مخصوص نوجوانان را به روزنامه اضافه کردیم، توانستیم خبرنگار افتخاری حتی از دورافتاده ترین و محروم ترین شهرهای کشور هم جذب کنیم و این نشان دهنده ابعاد فراگیر رسانه است؛ بنابراین اقبال به کاغذ وجود دارد، اما در عین حال نسبت به گذشته تیراژ کاهش یافته است چون دیگر خبرگزاری ها در فضای مجازی به شکل انتخاب شده اطلاعات را به دست مخاطب می رسانند. طبیعاتا فاصله ای بین شرایط موجود و شرایط مطلوب وجود دارد؛ در عین اینکه نمی خواهیم از کاغذ دور شویم اما نمی خواهیم با کاغذ در زمینه تولید محتوا در فضای دهه 60 بمانیم. 

تک فلاح درخصوص قرارگیری رسانه های بزرگ رسمی در کنار انسان رسانه ها، تصریح کرد: تجربیات رسانه ای نشان می دهد وجود انسان رسانه ها در عین وجود برخی مزایا، آسیب هایی هم داشته است. تبلیغات انسان رسانه ها برای موضوعات تجاری، بیان حرف های بی سند درباره مسایل مختلف و … از مشکلات این بخش است، اما در سمت دیگر، کارها و پویش های خوبی از طریق انسان رسانه ها به نتیجه رسیده است. با کنار هم قرار دادن این دو مورد می بینیم که همچنان رسانه های رسمی برای اعلام اخبار باید در اولویت باشند، اما همین رسانه ها هم نباید درگیر فضای سیاست زده حزبی و گروهی شوند تا مردم به آنها اقبال داشته باشند؛ آنها باید ببینند که خبرنگار می خواهد حرفی را بزند که پاسخ مشکل یا دغدغه آنها است و حرفی را بدون سند نمی زند. نمایشگاه رسانه های ایران در این دوره که رسانه رسمی را کنار انسان رسانه قرار داده است اهمیت این موضوع را نشان می دهد که بخشی از کار را باید انسان رسانه ها پیش ببرند.

او درباره شرایط برگزاری نمایشگاه رسانه های ایران، ادامه داد: تصور ما این بود که نمایشگاه رسانه های ایران امسال قرار است 10 روزه برگزار شود و تمام برنامه ریزی های خود را بر این اساس انجام داده بودیم که برگزاری نشست ها و هزینه هایی که کرده ایم در مدت بیشتری باشد و شاید برای چهار روز برایمان صرفه اقتصادی نداشت ولی آنقدر خلاء نبود نمایشگاه در 6 سال گذشته حس می شد که برای همین مدت کم هم تلاش کردیم به بهترین نحو در خدمت بازدیدکنندگان نمایشگاه باشیم. یکی از نقدهایی که به نمایشگاه وارد است مدت زمان کوتاه آن و قرار گرفتن در وسط هفته است اما درعین حال شاید اگر به روزهای تعطیل آخر هفته می رسیدیم حتی برخی از اهالی رسانه هم ترجیح می دادند در کنار خانواده باشند. 

او تاکید کرد: اینکه تاریخ نمایشگاه مطبوعات از 23 بهمن به 29 بهمن موکول شد خیلی اتفاق خوبی بود چون مدتی فاصله بین جشنواره فیلم فجر تا برگزاری نمایشگاه اتفاق می افتاد که به مدیریت فضای کاری اهالی رسانه کمک می کرد. تلاش کردیم با کار تیمی خودمان را با زمان برگزاری نمایشگاه هماهنگ کنیم، از جمعه عصر بعد از برگزاری نماز جمعه تا شنبه شب فرصت کوتاهی برای ساخت غرفه داشتیم و برخی رسانه ها حتی تا اواسط اولین روز نمایشگاه درحال غرفه زدن بودند.

تک فلاح با اشاره به اینکه تبلیغات برای برگزاری نمایشگاه رسانه ها برای مردم عادی بسیار کم بود، گفت: حتی در طراحی پوستر نمایشگاه هم مردم و حضورشان نقش زیادی ندارند، هرچند که خود رسانه ای ها متوجه آن می شوند اما مردم را کمتر دخیل می کرد.

برخی برای تبلیغ خود به نمایشگاه رسانه ها می آیند

غرفه دیگری که به سراغ گفت وگو با آنها رفتیم مربوط به خبرگزاری آنلاین گزارشگر آی تی است؛ حمید محمدی محمدی، مدیر فرهنگی خبرگزاری آنلاین گزارشگر آی تی و مسیول غرفه این رسانه در نمایشگاه رسانه های ایران ضمن اینکه برگزاری نمایشگاه رسانه ها را محفل خوبی برای اهالی رسانه می داند به گزارشگر آی تی می گوید: اینجا همکاران خود را در سایر رسانه ها می بینیم و این موضوع به نوآوری و خلاقیت کمک می کند.

او با اشاره به اینکه در سالیان گذشته نمایشگاه رسانه های ایران حاشیه های زیادی داشته است، بیان کرد: در دوره های قبل اینجا رییس جمهور وقت را هو کردند، به دهان نامزد انتخابات ریاست جمهوری کفش پرتاب کرده اند و … اما در عین حال نمایشگاه بستر مناسبی برای همکاری رسانه ها و مسوولان است.

وی افزود: با اینکه مدت زمان برگزاری نمایشگاه کم است اما برای احیای جسمِ بی جان نمایشگاه رسانه های ایران، همین مدت زمان کم هم می تواند کمک کننده باشد. با این همه برای سالیان آتی باید به این موضوع هم توجه شود که وقتی نمایشگاه در مصلی امام خمینی (ره) برگزار می شود ناخواسته به دلیل برپایی نماز جمعه، محدودیت زمانی هم به وجود می آید.

وی افزود: از طرفی با توجه به گذر از مناسبت دهه فجر و جشنواره های پیرامونی آن فکر می کنم به لحاظ تقویمی این زمان برای برگزاری نمایشگاه رسانه های ایران مناسب نبود و شاید بد نبود اگر نمایشگاه کتاب و نمایشگاه رسانه ها را کنار یکدیگر برگزار می کردیم تا اقشار مردمیِ بیشتری از نمایشگاه رسانه هم دیدن کنند.

او ادامه می دهد: متاسفانه برخی رسانه ها اصلا حضور ندارند برخی دیگر هم فقط برای اعلام حضور و بدون برنامه حضور پیدا کرده اند. از طرفی در این بازه زمانی نزدیک به انتخابات ممکن است هر فردی که از درِ مصلی وارد می شود برای تبلیغ خود آمده باشد و طبیعتا نمی توانیم سراغ هر شخصی برویم.

او با اشاره به اینکه خبرگزاری ها اگر بخواهند به سیاق گذشته عمل کنند با شکست مواجه می شوند، گفت: اما نمی توان مرجعیت را از یک رسانه رسمی گرفت هرچند که گاهی حتی این انسان رسانه ها هستند که ممکن است دغدغه یا خبر مهمی را عنوان کنند و بعد رسانه رسمی به سراغ آن برود، اما هرچقدر هم که اخبار از طریق افراد منتشر شود باز مردم به دنبال تایید خبر در رسانه رسمی هستند. رسانه رسمی منسوخ نمی شود اما باید با مردم تعامل کند.

نزدیکی مردم و مطبوعات در نمایشگاه رسانه ها

در آخرین بخش از گفت وگو با مسوولان غرفه های رسانه ها به سراغ علیرضا مرادی ـ سردبیر فرهنگی خبرگزاری ایرنا و مسیول غرفه این رسانه ـ در نمایشگاه رسانه های ایران رفتیم. به اعتقاد او برگزاری نمایشگاه در این بازه زمانی، در میانه کارهای متعدد ایام جشنواره های فجر و انتخابات مجلس شورای اسلامی، برای اهالی رسانه کمی سخت است و می گوید: شاید بهتر بود نمایشگاه یک یا دو ماه زودتر برگزار می شد اما همین که بعد از چند سال وقفه برگزار شد، خوب است. 

وی افزود: همواره موافق برگزاری نمایشگاه رسانه های ایران بودم؛ از این جهت که همه صنوف به شکلی کار خود را عرضه می کنند، پس چرا ما خبرنگاران نباید بتوانیم چنین فضایی را تجربه کنیم و کار خود را نشان مخاطب عام و تخصصی بدهیم تا ببینند چه تلاش هایی می کنیم و چه سختی هایی می کشیم.

او تاکید کرد: نمایشگاه رسانه های ایران مانند سال تحویل اهالی رسانه است؛ چون دیدارها تازه می شود و در عین حال فضای گفت وگو شکل می گیرد و از سوژه های مختلف آگاه می شویم. 

مرادی ادامه داد: وقتی در محل کار هستیم مردم هم دسترسی کمتری به ما دارند اما نمایشگاه رسانه های ایران فضایی را فراهم می کند که مردم با ما راحت تر ارتباط بگیرند و موضوعات مختلفی به ذهن می رسد.

او تاکید می کند: اینکه اعلام می شود اهمیت و اعتبار رسانه ها با آمدن پلتفرم هایی مانند اینستاگرام و تلگرام کم شده است را قبول ندارم، در نهایت خوراک این پلتفرم ها هم از مرجع و رسانه اصلی است و هنوز هم اعتبار رسانه ها به جاست. کمی درمورد رسانه های چاپی بحث وجود دارد که آنها هم به سمت رسانه برخط رفته اند تا از این رقابت جا نمانند. 

او هم معتقد است، مدت زمان برگزاری نمایشگاه کم است و می گوید: جدی ترین نقدی که به این دوره از نمایشگاه وارد می دانم همین موضوع است. از طرفی بهتر بود یک روز تعطیلی هم در نمایشگاه داشته باشیم اما چون مصلی امام خمینی(ره) باید برای نماز جمعه آماده می شد فرصت بیشتری نداشتیم . 

مرادی تاکید می کند: قطعا فرصتی که برای آماده کردن غرفه و آمادگی قبلی برای نمایشگاه داشتیم کم بود و طی یک روز و نیم غرفه رسانه خود را آماده کردیم و این فرصت زمان کمی بود. 

به گزارش گزارشگر آی تی، نمایشگاه رسانه های ایران، که از یکشنبه ـ 29 بهمن ماه ـ آغاز شد، تا چهارشنبه دوم اسفند ساعت 19 و 30 دقیقه در مصلی امام خمینی(ره) برپا خواهد بود. 

پایان خبر گزارشگر آی تی

اهالی رسانه درباره نمایشگاه رسانه های ایران چه می گویند؟