بچه آوردن از پرورشگاه

تصمیم برای به فرزندخواندگی پذیرفتن یک کودک، گامی مهم و مسئولیت پذیرانه در راستای تشکیل یا تکمیل خانواده است که می تواند زندگی یک کودک و خانواده را متحول سازد. این فرآیند که از طریق سازمان بهزیستی کشور انجام می شود، مستلزم آگاهی کامل از تمامی مراحل قانونی، شرایط متقاضیان و کودکان، و چالش های عاطفی و اجتماعی پیش رو است.

درک مفهوم و مبانی فرزندخواندگی

فرزندخواندگی، فرآیندی قانونی و اجتماعی است که به موجب آن، سرپرستی یک کودک فاقد سرپرست مؤثر یا بدسرپرست، به خانواده ای واجد شرایط واگذار می شود تا حقوق و مسئولیت های والدین طبیعی را عهده دار شوند. این اقدام نه تنها پاسخگوی نیاز عاطفی بسیاری از خانواده هاست، بلکه آینده ای روشن تر را برای کودکانی که به دلیل شرایط مختلف از نعمت داشتن خانواده محروم بوده اند، رقم می زند.

فرزندخواندگی چیست؟ تعاریف و جایگاه قانونی

در تعریف اصطلاحی، فرزندخواندگی به معنای پذیرش یک کودک توسط افرادی غیر از والدین بیولوژیکی اوست که در پی آن، رابطه ای حقوقی مشابه رابطه والدین و فرزندان طبیعی بین آن ها برقرار می شود. از منظر فقهی و شرعی نیز، با وجود عدم ایجاد رابطه نسبی، راهکارهای متعددی برای محرمیت فرزندخوانده با اعضای خانواده سرپرست ارائه شده است.

در جمهوری اسلامی ایران، <در <سترونگ>قوانین فرزندخواندگی به طور خاص توسط «قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست» مصوب سال ۱۳۹۲ و آیین نامه های اجرایی آن تنظیم شده است. این قانون با هدف حمایت همه جانبه از حقوق کودکان و اطمینان از سلامت روحی و جسمی آن ها، جزئیات شرایط، مراحل و تعهدات مربوط به <سترونگ>سرپرستی بچه را مشخص کرده است. این چارچوب قانونی تضمین می کند که فرآیند بچه آوردن از پرورشگاه با دقت و مسئولیت پذیری کامل انجام شود.

اهمیت فرزندخواندگی: چرا این مسیر را انتخاب کنیم؟

پذیرش سرپرستی بچه از پرورشگاه، فراتر از یک تصمیم شخصی، دارای ابعاد عمیق انسانی، اجتماعی و روانی است. برای خانواده هایی که با چالش ناباروری مواجه هستند یا تمایل به گسترش خانواده خود دارند، <سترونگ>فرزندخواندگی راهی برای تجربه حس پدر و مادری و پر کردن خلاء عاطفی زندگی است. از سوی دیگر، برای کودکانی که در مراکز نگهداری بهزیستی به سر می برند، یافتن یک خانواده امن و پرمهر، اساسی ترین نیاز برای رشد و بالندگی است.

این مسیر، فرصتی برای اعطای هویت، امنیت و عشق به کودکانی است که در آغاز زندگی با دشواری های بسیاری روبه رو بوده اند. تحقیقات متعدد روانشناسی نشان داده است که رشد کودکان در محیط خانواده، حتی اگر از طریق <سترونگ>فرزندخواندگی باشد، به مراتب بهتر از رشد در مراکز نگهداری است؛ زیرا محیط خانواده، بستری غنی تر برای شکل گیری دلبستگی های ایمن، توسعه مهارت های اجتماعی و عاطفی و آماده سازی برای زندگی آینده فراهم می آورد. این اقدام، نه تنها زندگی یک کودک را نجات می دهد، بلکه به تقویت بنیان های جامعه نیز کمک شایانی می کند.

چه کسانی می توانند متقاضی فرزندخواندگی باشند؟ (شرایط، اولویت ها و محدودیت ها)

سازمان بهزیستی کشور، با هدف تضمین بهترین آینده برای کودکان نیازمند سرپرستی، <سترونگ>شرایط فرزندخواندگی دقیق و مشخصی را برای متقاضیان تعیین کرده است. این شرایط هم برای حفظ حقوق کودک و هم برای اطمینان از آمادگی خانواده ها برای پذیرش این مسئولیت بزرگ ضروری است.

شرایط عمومی متقاضیان سرپرستی

برای گرفتن بچه از بهزیستی، متقاضیان باید دارای شرایط عمومی زیر باشند:

1. تابعیت ایرانی: متقاضیان باید تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند. در صورت اقامت در خارج از کشور، می توانند از طریق سفارتخانه های ایران درخواست خود را ارسال کنند.
2. اعتقاد به ادیان رسمی: اعتقاد به یکی از ادیان شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران الزامی است.
3. صلاحیت اخلاقی: برخورداری از صلاحیت اخلاقی لازم و نداشتن محکومیت جزایی مؤثر که مانع از <سترونگ>سرپرستی بچه شود.
4. سلامت جسمی و روانی: متقاضیان نباید به بیماری های واگیردار، صعب العلاج یا هرگونه بیماری جسمی و روانی که مانع از نگهداری و تربیت کودک شود، مبتلا باشند. گواهی سلامت جسمی و روانشناختی از سوی مراجع معتبر مورد نیاز است.
5. عدم اعتیاد: عدم اعتیاد به مواد مخدر، روان گردان و الکل از شرایط اساسی است.
6. تمکن مالی: برخورداری از تمکن مالی کافی برای تأمین هزینه های زندگی و تربیت کودک از دیگر <سترونگ>شرایط سرپرستی بچه است. این امر به معنای تأمین تمامی نیازهای مادی و معنوی فرزندخوانده است.
7. توانایی تربیت: داشتن توانایی لازم برای تربیت و نگهداری صحیح از کودکان و نوجوانان.
8. عدم حجر: متقاضیان نباید از نظر قانونی محجور (مثل صغیر یا مجنون) باشند.

همچنین، متقاضیان باید رضایت کامل خود و همسرشان را (در مورد زوجین) برای پذیرش فرزندخوانده اعلام کنند.

اولویت بندی متقاضیان فرزندخواندگی

بر اساس ماده ۵ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، اولویت بندی خاصی برای متقاضیان <سترونگ>بچه آوردن از پرورشگاه وجود دارد:

1. زوجین فاقد فرزند: این گروه در اولویت نخست قرار دارند. زن و شوهری که حداقل پنج سال از تاریخ ازدواج آن ها گذشته و صاحب فرزند نشده باشند (مگر اینکه پزشکی قانونی عدم امکان بارداری را تأیید کند که در این صورت شرط پنج سال لغو می شود) و حداقل یکی از آن ها بالای ۳۰ سال سن داشته باشد، در اولویت هستند.
2. زوجین دارای فرزند: در صورتی که زوجین دارای فرزند باشند و حداقل یکی از آن ها بالای ۳۰ سال سن داشته باشد، می توانند متقاضی فرزندخواندگی شوند. این گروه پس از زوجین فاقد فرزند در اولویت قرار می گیرند.
3. زنان و دختران مجرد واجد شرایط: زنان مجردی که حداقل ۳۰ سال سن داشته باشند، منحصراً حق سرپرستی فرزندان دختر را خواهند داشت. <سترونگ>فرزندخواندگی زنان مجرد یک فرصت ارزشمند برای پذیرش کودکان دختر است.

در شرایط برابر، زوجین با سن کمتر از ۵۰ سال، بر زوجین بالای ۵۰ سال برای <سترونگ>پذیرش سرپرستی اولویت دارند. همچنین، کسانی که کودک بی سرپرستی را پیدا کرده و تمایل به سرپرستی او دارند، در صورت احراز شرایط، بر دیگران اولویت خواهند داشت.

موارد منع پذیرش سرپرستی

در برخی موارد، افراد یا خانواده ها صلاحیت لازم برای گرفتن بچه از بهزیستی را نخواهند داشت. این موارد شامل:

• اعتیاد به هرگونه مواد مخدر، روان گردان یا الکل.
• داشتن سوء پیشینه کیفری مؤثر.
• ابتلا به بیماری های صعب العلاج یا واگیردار که زندگی کودک را به خطر اندازد یا مانع از نگهداری صحیح شود.
• عدم تمکن مالی کافی برای تأمین نیازهای اساسی کودک.
• عدم احراز صلاحیت اخلاقی یا روانی توسط کارشناسان مربوطه در طول فرآیند ارزیابی.
• عدم رضایت یکی از زوجین برای پذیرش فرزندخوانده.

این محدودیت ها به منظور حفاظت از منافع عالیه کودک و اطمینان از قرار گرفتن او در یک محیط سالم و امن وضع شده اند.

«سخت ترین تجربه برای کودکان، فسخ فرزندخواندگی است. خانواده هایی که با احساسات زودگذر پیش می آیند و تاب شنیدن حرف اطرافیان را ندارند، بزرگ ترین لطمه را به کودک وارد می کنند. برای همین باید از ابتدا دقیق بررسی شوند.»

کودکان واجد شرایط فرزندخواندگی و فرآیند انتخاب

درک این موضوع که چه کودکانی می توانند تحت سرپرستی بچه قرار گیرند و چه شرایطی برای آن ها وجود دارد، بخش مهمی از فرآیند بچه آوردن از پرورشگاه است.

چه کودکانی می توانند تحت سرپرستی قرار گیرند؟

بر اساس ماده ۷ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، سپردن سرپرستی کودکان در صورتی مجاز است که دارای یکی از شرایط زیر باشند:

1. امکان شناسایی هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری آن ها وجود نداشته باشد (کودکان مجهول الهویه یا کودکان بی سرپرست).
2. پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری آن ها در قید حیات نباشند.
3. افرادی که سرپرستی آن ها به موجب حکم مراجع صلاحیت دار به سازمان بهزیستی سپرده شده و تا مدت دو سال از تاریخ سپردن آن ها به سازمان، پدر یا مادر و یا جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری برای سرپرستی آن ها مراجعه نکرده باشند.
4. هیچ یک از پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند و به تشخیص دادگاه صالح، این امر حتی با ضم امین یا ناظر نیز حاصل نشود (کودکان بدسرپرست).

این موارد تضمین می کنند که تنها کودکانی که واقعاً نیازمند سرپرستی جایگزین هستند و حقوق اولیه آن ها از جانب والدین طبیعی یا اولیای قانونی مورد غفلت واقع شده است، در چرخه فرزندخواندگی قرار می گیرند.

آمار فرزندخواندگی و تقاضاها: واقعیت های موجود

در ایران، آمار و ارقام نشان می دهد که تقاضا برای <سترونگ>بچه آوردن از پرورشگاه، به ویژه برای نوزادان دختر، بسیار بیشتر از تعداد کودکان واجد شرایط است. این عدم توازن باعث طولانی شدن صف انتظار برای برخی خانواده ها می شود. به عنوان مثال، در گذشته، ۹۹ درصد از متقاضیان در مرحله اول به دنبال نوزاد دختر بوده اند که این امر باعث می شود کودکان با سنین بالاتر، به ویژه پسران، مدت طولانی تری در مراکز نگهداری بمانند.

در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۹، ۵۳۹ کودک در سراسر کشور به فرزندخواندگی پذیرفته شدند که از این تعداد، ۲۸ کودک دارای معلولیت بودند. این آمار نشان دهنده نیاز به فرهنگ سازی بیشتر برای پذیرش <سترونگ>کودکان با سنین بالاتر و یا <سترونگ>کودکان با نیازهای خاص است که به دلیل شرایط سنی یا جسمی کمتر مورد توجه قرار می گیرند. پذیرش این کودکان می تواند زمان انتظار را به طور قابل توجهی کاهش دهد و به آن ها فرصت داشتن خانواده را اعطا کند.

نقش شیرخوارگاه ها و مراکز بهزیستی

شیرخوارگاه ها و سایر مراکز نگهداری بهزیستی، نقش حیاتی در حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست ایفا می کنند. این مراکز مسئولیت نگهداری، تأمین نیازهای اولیه، و فراهم آوردن محیطی امن برای رشد این کودکان را تا زمان یافتن خانواده ای مناسب بر عهده دارند. مراکز بهزیستی، از جمله شیرخوارگاه آمنه در تهران، ضمن نگهداری از کودکان، فرآیندهای مددکاری و روانشناسی را برای آماده سازی کودکان جهت ورود به خانواده های جدید انجام می دهند.

همچنین، این مراکز در همکاری با دادگاه ها و سایر مراجع ذی صلاح، پرونده های کودکان را از نظر <سترونگ>واگذاری برای فرزندخواندگی بررسی و آماده می کنند و پس از تأیید صلاحیت خانواده ها، نقش مهمی در معرفی کودک و تسهیل دیدارهای اولیه دارند. کارشناسان بهزیستی مسئول نظارت بر وضعیت کودک در طول دوره آزمایشی و پس از صدور حکم قطعی نیز هستند تا از سلامت و سعادت فرزندخوانده اطمینان حاصل شود.

مراحل گام به گام فرزندخواندگی از سازمان بهزیستی

فرآیند بچه آوردن از پرورشگاه از طریق سازمان بهزیستی، یک مسیر چندمرحله ای و دقیق است که هر گام آن برای اطمینان از سلامت و رفاه کودک و آمادگی خانواده ها ضروری است.

ثبت نام اولیه و بارگذاری مدارک

نخستین مرحله برای متقاضیان فرزندخواندگی، ثبت نام در <سترونگ>سامانه ملی فرزندخواندگی به آدرس http://adoption.behzisti.net است. این سامانه امکان ثبت درخواست آنلاین و رصد روند پرونده را برای متقاضیان فراهم می کند و شفافیت فرآیند را افزایش می دهد. پس از ثبت نام اولیه، لازم است مدارک مورد نیاز را با کیفیت مطلوب و از روی اصل اسناد، در سامانه بارگذاری کنید. لیست مدارک ضروری شامل موارد زیر است:

• تصویر کلیه صفحات شناسنامه و کارت ملی متقاضیان.
• تصویر کارت پایان خدمت یا معافیت (برای آقایان).
• تصویر سند ازدواج زوجین (برای زوجین).
• تصویر آخرین مدرک تحصیلی متقاضیان.
• تصویر سند مالکیت منزل یا مبایعه نامه یا اجاره نامه.
• گواهی اشتغال به کار یا تعیین میزان تقریبی درآمد (مانند حکم کارگزینی، فیش حقوقی، پروانه کسب).
• تصویر مدارک بیمه پایه اجتماعی.
• گواهی پزشک متخصص زنان و زایمان مبنی بر عدم امکان بچه دار شدن (برای زوجین فاقد فرزند و با سابقه ازدواج ۵ سال، و متعاقباً تأییدیه پزشکی قانونی).

مدارک بارگذاری شده باید خوانا باشند و پس از تأیید اولیه بهزیستی، در یکی از دفاتر اسناد رسمی برابر اصل شوند.

ارزیابی صلاحیت ها و مصاحبه ها

پس از ثبت نام و بارگذاری مدارک، فرآیند ارزیابی صلاحیت ها آغاز می شود که شامل چند مرحله کلیدی است:

1. مصاحبه و بازدید مددکاری اولیه: مددکاران اجتماعی بهزیستی از محل زندگی متقاضیان بازدید کرده و وضعیت زندگی، محیط خانه و آمادگی خانواده را از نزدیک بررسی می کنند.
2. تأییدیه روانشناسی: متقاضیان به روانشناس معتمد سازمان معرفی می شوند تا از نظر آمادگی روحی و روانی برای <سترونگ>پذیرش سرپرستی و تربیت کودک مورد ارزیابی قرار گیرند. این مرحله ممکن است شامل چندین جلسه مشاوره باشد.
3. اخذ گواهی های عدم اعتیاد و سوء پیشینه: گواهی های لازم از مراجع ذی صلاح برای اطمینان از نداشتن سابقه اعتیاد یا محکومیت های کیفری مؤثر برای هر دو متقاضی (در مورد زوجین) اخذ می شود.
4. مراجعه به پزشکی قانونی: در موارد خاص، ممکن است نیاز به مراجعه به پزشکی قانونی برای تأیید برخی شرایط پزشکی باشد.

این ارزیابی ها به منظور اطمینان از این است که کودک در محیطی امن، سالم و حمایت گر رشد خواهد کرد.

معرفی کودک و دوره آزمایشی سرپرستی

پس از تأیید صلاحیت های اولیه، در صورت وجود کودک واجد شرایط واگذاری در استان، فرآیند معرفی کودک آغاز می شود.

1. دیدارهای اولیه: دیدارهایی بین متقاضیان و کودک انجام می شود تا تعامل و پذیرش طرفین مورد ارزیابی قرار گیرد. در برخی موارد، در صورت عدم تعامل مناسب، تا سه کودک نیز به خانواده پیشنهاد می شود.
2. صدور حکم موقت سرپرستی: در صورت نهایی شدن توافق و تأیید کارشناسان، حکم موقت سرپرستی به مدت ۶ ماه توسط قاضی صادر می شود. این دوره، زمان شروع والدگری و تجربه زندگی مشترک خانواده با کودک است.
3. نظارت مددکاران اجتماعی: در طول دوره موقت، مددکاران اجتماعی سازمان بهزیستی به صورت منظم از خانواده بازدید کرده و وضعیت کودک و تعامل او با سرپرستان را تحت نظارت قرار می دهند تا از روند مناسب دلبستگی و سازگاری اطمینان حاصل شود.

صدور حکم قطعی فرزندخواندگی

پس از اتمام موفقیت آمیز دوره آزمایشی ۶ ماهه و تأیید کارشناسان بهزیستی مبنی بر مطلوب بودن شرایط کودک در خانواده جدید، حکم موقت سرپرستی به حکم قطعی تبدیل می شود. با صدور حکم قطعی، <سترونگ>فرزندخوانده به طور رسمی عضوی از خانواده سرپرست محسوب شده و تمامی حقوق و مسئولیت های قانونی (به جز ارث در برخی موارد خاص) مشابه فرزندان بیولوژیکی برای او در نظر گرفته می شود. این مرحله پایانی مراحل فرزندخواندگی و آغاز یک زندگی جدید و مشترک است.

چالش ها، نگرانی ها و راهکارها در مسیر فرزندخواندگی

مسیر بچه آوردن از پرورشگاه، با وجود تمامی زیبایی ها و برکاتش، می تواند با چالش ها و نگرانی هایی همراه باشد که آمادگی برای مواجهه با آن ها، تضمین کننده موفقیت این تجربه است.

دلایل طولانی شدن فرآیند فرزندخواندگی و شایعات موجود

یکی از دغدغه های اصلی متقاضیان <سترونگ>فرزندخواندگی، طولانی شدن زمان این فرآیند است. این تأخیر ناشی از چند دلیل کلیدی است و نه شایعاتی مبنی بر بوروکراسی یا پارتی بازی (که با راه اندازی سامانه ملی فرزندخواندگی به شدت کاهش یافته است):

1. محدودیت تعداد کودکان واجد شرایط: سازمان بهزیستی متولی تأمین کودک برای فرزندپذیران نیست، بلکه مسئول واگذاری کودکانی است که از نظر قضایی <سترونگ>بی سرپرست یا بدسرپرست شناخته شده اند. فرآیند قضایی احراز این شرایط زمان بر است.
2. بررسی دقیق صلاحیت ها: بهزیستی و دادگاه موظف اند بهترین خانواده را برای کودک انتخاب کنند. این بررسی های دقیق شامل روانشناسی، مددکاری، و استعلامات مختلف زمان بر است.
3. تقاضای نامتوازن: تقاضا برای نوزادان دختر سالم بسیار بالاست، در حالی که تعداد این کودکان محدود است. پذیرش کودکان با سنین بالاتر (به ویژه پسران) یا دارای <سترونگ>نیازهای خاص می تواند زمان انتظار را به شدت کاهش دهد.

شفافیت ایجاد شده توسط سامانه ملی فرزندخواندگی، امکان رصد و پیگیری دقیق تر فرآیند را فراهم کرده و هرگونه ابهام را به حداقل رسانده است.

مسئله محرمیت فرزندخوانده: راهکارهای شرعی

یکی از نگرانی های رایج در فرزندخواندگی، به ویژه در جامعه ایران، مسئله محرمیت فرزندخوانده با اعضای خانواده سرپرست است. از نظر شرعی، فرزندخوانده با والدین سرپرست و فرزندان آن ها رابطه نسبی ندارد و بنابراین محرم محسوب نمی شود. اما راهکارهای شرعی متعددی برای حل این مسئله وجود دارد:

• شیردهی: اگر کودک در دوران شیرخوارگی (تا حدود ۲ سالگی قمری) توسط مادرخوانده یا همسر پدرخوانده شیر داده شود، از طریق رضاع (شیرخوارگی) محرمیت ایجاد می شود.
• صیغه محرمیت: برای سنین بالاتر، می توان از طریق صیغه محرمیت بین فرزندخوانده و یکی از والدین سرپرست یا با واسطه (مانند مادرخوانده با برادر همسر خود) محرمیت ایجاد کرد.

مراجع تقلید مختلف، نظرات و راهکارهای متفاوتی را در این زمینه ارائه داده اند که خانواده ها می توانند با مراجعه به رساله مرجع تقلید خود یا مشاوره با کارشناسان دینی، راهکار مناسب را انتخاب کنند.

افشای حقیقت فرزندخواندگی به کودک

پنهان کردن حقیقت فرزندخواندگی از کودک می تواند در آینده آسیب های روانی جدی به او وارد کند. متخصصان روانشناسی تأکید دارند که این حقیقت باید در سن مناسب و به شیوه صحیح به کودک گفته شود. بهترین رویکرد این است که:

1. زود و تدریجی: از سنین پایین (مثلاً قبل از ورود به مدرسه) به صورت تدریجی و با زبانی ساده و متناسب با درک کودک، او را با مفهوم فرزندخواندگی آشنا کنید.
2. مثبت و محبت آمیز: با تأکید بر جنبه های مثبت و انتخاب آگاهانه و از روی عشق، به کودک بگویید که او از سوی شما انتخاب شده و چقدر دوست داشتنی است.
3. صادقانه و امن: محیطی امن برای پرسش های کودک فراهم کنید و به آن ها با صداقت و آرامش پاسخ دهید. او باید احساس کند که درک می شود و دوست داشته می شود.

این شفافیت، به کودک کمک می کند تا هویت خود را بهتر درک کند و با اعتماد به نفس بیشتری رشد کند.

نحوه برخورد با اطرافیان و حمایت های اجتماعی

فرزندخواندگی در برخی جوامع ممکن است با دیدگاه ها و قضاوت های نادرست اطرافیان همراه باشد. خانواده ها باید برای مواجهه با سوالات، کنجکاوی ها و حتی گاهی تفکرات سنتی نادرست آماده باشند. مهمترین راهکارها عبارتند از:

• آگاهی بخشی: با صبوری و احترام، به اطرافیان نزدیک خود در مورد فرآیند و زیبایی های فرزندخواندگی توضیح دهید.
• تعیین مرزها: مرزهای مشخصی برای ورود دیگران به حریم خصوصی خانواده تعیین کنید.
• جستجوی حمایت: با سایر والدین فرزندخوانده ارتباط برقرار کنید و از گروه های حمایتی کمک بگیرید.

حمایت اجتماعی و دوری از تفکرات سنتی نادرست، نقش مهمی در سلامت روان خانواده و فرزندخوانده دارد.

حمایت های پس از فرزندخواندگی توسط بهزیستی

سازمان بهزیستی، پس از صدور حکم قطعی <سترونگ>فرزندخواندگی، نظارت خود را بر وضعیت کودک ادامه می دهد. این حمایت ها شامل:

• نظارت مددکاری: پیگیری های مددکاری از سوی کارشناسان بهزیستی تا ۱۸ سالگی کودک برای اطمینان از محیط زندگی سالم و تأمین نیازهای او.
• خدمات مشاوره ای: ارائه خدمات مشاوره ای روانشناسی به خانواده ها و کودکان در صورت نیاز برای حل مشکلات احتمالی و سازگاری بهتر.
• حمایت از گروه های والدین: تشویق و حمایت از تشکیل جامعه والدین فرزندخوانده برای تبادل تجربیات و ارائه حمایت های متقابل.

این حمایت ها نشان دهنده مسئولیت پذیری بهزیستی در قبال آینده کودکان و خانواده های سرپرست است.

جنبه های مالی و تضمین آینده فرزندخوانده

یکی از مهمترین ابعاد بچه آوردن از پرورشگاه، تضمین آینده مالی و اقتصادی <سترونگ>فرزندخوانده است. قانون در این زمینه تدابیر خاصی اندیشیده است تا حقوق کودک به طور کامل رعایت شود.

تملیک بخشی از اموال یا حقوق به نام فرزندخوانده (ماده ۱۴ قانون حمایت از کودکان)

ماده ۱۴ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست صراحتاً بیان می کند که دادگاه در صورتی حکم سرپرستی صادر می کند که درخواست کننده سرپرستی، بخشی از اموال یا حقوق خود را به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی تملیک کند. تشخیص نوع و میزان مال یا حقوق مزبور بر عهده دادگاه است. این بند با هدف جبران عدم بهره مندی فرزندخوانده از ارث والدین سرپرست وضع شده است.

در مواردی که دادگاه تشخیص دهد اخذ تضمین عینی (مانند انتقال ملک) از درخواست کننده ممکن یا به مصلحت نیست و سرپرستی بچه ضرورت داشته باشد، دستور اخذ تعهد کتبی به تملیک بخشی از اموال یا حقوق در آینده را صادر می کند. پس از قبول درخواست کننده و انجام دستور، حکم سرپرستی صادر می شود. این انعطاف پذیری قانونی به منظور جلوگیری از بروز موانع غیرضروری در مسیر فرزندخواندگی است، در حالی که همچنان منافع کودک را حفظ می کند.

تعهدات مالی سرپرستان و تفاوت با حق ارث

تعهدات مالی سرپرستان شامل تأمین تمامی نیازهای مادی و معنوی کودک است. این به معنای پرداخت هزینه های خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل، درمان و سایر نیازهای ضروری کودک تا زمان استقلال اوست. والدین سرپرست موظف اند هیچ تفاوتی بین فرزندخوانده و فرزندان بیولوژیکی خود در تأمین نیازها و ابراز محبت قائل نشوند.

نکته مهم در اینجا تفاوت <سترونگ>فرزندخوانده با فرزند حقیقی در مسئله ارث است. در فقه اسلامی و قوانین ایران، فرزندخوانده به صورت طبیعی از والدین سرپرست ارث نمی برد. این تفاوت اصلی ترین دلیل برای الزام به تملیک بخشی از اموال یا حقوق به نام کودک توسط قانونگذار است. هدف از این الزام، تضمین آینده مالی فرزندخوانده و پیشگیری از هرگونه بی عدالتی در آینده است. با این حال، والدین سرپرست می توانند از طریق وصیت یا سایر ابزارهای قانونی، بخشی از اموال خود را به فرزندخوانده منتقل کنند.

فرهنگ سازی و مسئولیت پذیری اجتماعی در فرزندخواندگی

برای تسهیل فرآیند بچه آوردن از پرورشگاه و ایجاد آینده ای روشن تر برای کودکان نیازمند سرپرستی، نقش <سترونگ>فرهنگ سازی و مسئولیت پذیری اجتماعی بسیار حیاتی است. این امر نیازمند مشارکت همه ارکان جامعه، از رسانه ها تا نهادهای مردمی، است.

نقش رسانه ها در ترویج فرهنگ فرزندپذیری

رسانه ها، به ویژه صنعت فیلم و سریال، دارای قدرت بی نظیری در شکل دهی به افکار عمومی و ترویج ارزش های اجتماعی هستند. نمایش واقع بینانه و مثبت از فرزندخواندگی می تواند بسیاری از باورهای غلط و ذهنیت های منفی را از بین ببرد و به افراد بیشتری انگیزه دهد تا این مسیر پربرکت را انتخاب کنند.

به جای نمایش کلیشه ای از کودکان <سترونگ>پرورشگاه، باید داستان هایی روایت شود که بر عشق، امید، سازگاری و موفقیت خانواده های فرزندپذیر و فرزندخوانده تمرکز دارد. تشویق به پذیرش کودکان با سنین بالاتر یا <سترونگ>کودکان با نیازهای خاص از طریق تولید محتواهای الهام بخش، می تواند به کاهش زمان انتظار این کودکان و افزایش شانس آن ها برای یافتن خانواده کمک کند.

فراخوان به مشارکت عمومی و پذیرش مسئولیت

مسئولیت سرپرستی بچه از پرورشگاه، تنها بر عهده خانواده های متقاضی نیست. این یک وظیفه اجتماعی است که تمامی افراد و نهادها می توانند در آن نقش داشته باشند.

• خیّرین و سازمان های مردم نهاد: این گروه ها می توانند با حمایت مالی و معنوی از خانواده های سرپرست، کمک به تأمین بخشی از نیازهای کودکان، یا ارائه خدمات مشاوره ای و آموزشی، نقش مهمی ایفا کنند.
• عموم مردم: با افزایش آگاهی عمومی، حمایت از خانواده های فرزندپذیر در جامعه، دوری از قضاوت ها و ترویج گفتمان مثبت در مورد فرزندخواندگی، می توان به تقویت این فرهنگ کمک کرد.
• دولت و نهادهای حمایتی: با ساده سازی فرآیندها، افزایش دسترسی به اطلاعات، و ارائه حمایت های لازم پس از فرزندخواندگی، می توان این مسیر را برای متقاضیان هموارتر ساخت.

مشارکت همگانی در این امر خیرخواهانه، نه تنها زندگی کودکان را متحول می کند، بلکه به جامعه ای همدل تر و مسئولیت پذیرتر منجر خواهد شد.

نتیجه گیری

بچه آوردن از پرورشگاه یا همان فرزندخواندگی، تصمیمی عمیقاً انسانی و مسئولانه است که می تواند زندگی یک کودک را از مسیر رنج و بی ثباتی به سوی عشق، امنیت و بالندگی هدایت کند. این مسیر، گرچه نیازمند صبر، آگاهی و پشتکار است، اما سرشار از برکات و پاداش های معنوی است که هیچ کلامی قادر به توصیف آن نیست. از اولین گام های ثبت نام در <سترونگ>سامانه ملی فرزندخواندگی و آماده سازی <سترونگ>مدارک فرزندخواندگی تا مواجهه با چالش های عاطفی و اجتماعی، تمامی مراحل این سفر نیازمند آمادگی و اطلاع رسانی دقیق است.

ما در این مقاله تلاش کردیم تا با ارائه یک راهنمای جامع و شفاف، تمامی ابعاد فرزندخواندگی از بهزیستی را پوشش دهیم؛ از شرایط فرزندخواندگی و مراحل فرزندخواندگی گرفته تا مسائل حقوقی مانند محرمیت فرزندخوانده و تضمین آینده مالی. امید است این اطلاعات به شما کمک کند تا با دیدی باز و آمادگی کامل، وارد این مسیر پرمهر شوید. به یاد داشته باشید که هر کودکی سزاوار داشتن یک خانواده است و انتخاب شما می تواند این رؤیا را برای او به واقعیت تبدیل کند.

سوالات متداول

آیا برای ارائه مدارک فرزندخواندگی نیاز به حضور فیزیکی است؟

خیر، در حال حاضر بیشتر فرآیند ثبت نام اولیه و بارگذاری مدارک از طریق <سترونگ>سامانه ملی فرزندخواندگی به صورت آنلاین انجام می شود و نیازی به حضور فیزیکی در مراحل اولیه نیست. تنها در مراحل بعدی برای مصاحبه ها، بازدیدها و دریافت برخی گواهی ها، حضور فیزیکی لازم خواهد بود.

مدت زمان عادی گرفتن فرزند از بهزیستی چقدر است؟

مدت زمان <سترونگ>گرفتن بچه از بهزیستی بسیار متغیر است و به عوامل مختلفی از جمله تعداد کودکان واجد شرایط در هر استان، نوع و سن کودک مورد تقاضا (نوزاد، سنین بالاتر، پسر، دختر، کودکان با نیازهای خاص) و سرعت تکمیل پرونده توسط متقاضی بستگی دارد. در شرایط خاص و برای کودکان با سنین بالاتر یا نیازهای ویژه، این فرآیند می تواند کمتر از ۶ ماه انجام شود، اما برای نوزادان دختر، زمان انتظار معمولاً طولانی تر است.

آیا در فرآیند فرزندخواندگی پارتی بازی صورت می گیرد؟

با راه اندازی <سترونگ>سامانه ملی فرزندخواندگی، شفافیت در روند <سترونگ>فرزندخواندگی به شدت افزایش یافته و امکان هرگونه پارتی بازی به حداقل رسیده است. این سامانه به طور کامل روند درخواست ها را رصد می کند و متقاضیان می توانند وضعیت پرونده خود را پیگیری کنند. اولویت بندی ها بر اساس قانون و شرایط اعلام شده صورت می گیرد و هرگونه اعتراض یا شبهه قابل پیگیری از طریق سامانه های مربوطه است.

تفاوت سرپرستی موقت و قطعی چیست؟

<سترونگ>سرپرستی موقت، حکمی است که در ابتدای ورود کودک به خانواده سرپرست و برای یک دوره آزمایشی (معمولاً ۶ ماه) صادر می شود. در این دوره، مددکاران بهزیستی وضعیت کودک و خانواده را نظارت می کنند تا از سازگاری و دلبستگی مناسب اطمینان حاصل شود. پس از پایان موفقیت آمیز این دوره و تأیید کارشناسان، حکم موقت به <سترونگ>حکم قطعی فرزندخواندگی تبدیل می شود که تمامی حقوق و مسئولیت های قانونی را برای سرپرستان به ارمغان می آورد.

آیا می توان جنسیت و سن فرزند را انتخاب کرد؟

بله، متقاضیان می توانند در فرم درخواست خود، جنسیت و رده سنی مورد نظر برای فرزندخوانده را مشخص کنند. با این حال، باید در نظر داشت که این انتخاب بر <سترونگ>زمان انتظار فرزندخواندگی تأثیر مستقیم دارد. تقاضا برای نوزادان دختر به مراتب بیشتر است و این امر می تواند منجر به طولانی شدن صف انتظار شود. پذیرش کودکان با سنین بالاتر (به ویژه پسران) یا کودکان دارای نیازهای خاص، می تواند فرآیند را تسریع کند.

چه سازمان هایی در این فرآیند دخیل هستند؟

در فرآیند فرزندخواندگی، سازمان های متعددی نقش ایفا می کنند. اصلی ترین نهاد، <سترونگ>سازمان بهزیستی کشور است که مسئولیت شناسایی کودکان واجد شرایط، ارزیابی صلاحیت خانواده ها و نظارت بر <سترونگ>فرآیند فرزندخواندگی را بر عهده دارد. علاوه بر آن، <سترونگ>قوه قضائیه (دادگاه ها) مسئول صدور احکام موقت و قطعی سرپرستی هستند. <سترونگ>پزشکی قانونی و <سترونگ>مراکز روانشناسی معتمد نیز در مراحل ارزیابی سلامت جسمی و روانی متقاضیان نقش مهمی دارند.