تامین دلیل شورای حل اختلاف

تامین دلیل، فرآیندی حقوقی است که به منظور حفظ و صورت برداری از دلایلی که در معرض از بین رفتن، تغییر یا تعذر دسترسی قرار دارند، انجام می شود. این اقدام پیشگیرانه، سابقاً در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار داشت، اما با تصویب قانون شوراهای حل اختلاف در سال ۱۴۰۲، صلاحیت رسیدگی به درخواست تامین دلیل به دادگاه صلح منتقل شده است. هدف اصلی این فرآیند، ایجاد اطمینان خاطر برای افراد ذی نفع است تا در زمان طرح دعوا یا دفاع از خود، مدارک و شواهد لازم را در اختیار داشته باشند، حتی اگر در آینده امکان دسترسی به آن دلایل به شکل اولیه وجود نداشته باشد.

حفظ حقوق افراد در بستر پیچیده دعاوی قضایی، همواره از دغدغه های اصلی نظام حقوقی بوده است. در بسیاری از موارد، شواهد و مدارکی که می توانند سرنوشت یک دعوا را تعیین کنند، ممکن است به مرور زمان از بین بروند، تغییر شکل دهند، یا دسترسی به آن ها دشوار شود. از این رو، نهاد حقوقی «تامین دلیل» ابزاری حیاتی برای افراد ذی نفع فراهم آورده تا پیش از اقامه دعوا یا در حین آن، بتوانند از این دلایل محافظت کرده و صورت برداری رسمی از آن ها به عمل آورند. این مقاله با هدف ارائه راهنمایی جامع و به روز درباره مفهوم تامین دلیل، مبانی قانونی آن، تفاوت های کلیدی اش با سایر نهادهای حقوقی، و به ویژه تشریح تغییرات اخیر در مرجع صالح رسیدگی (انتقال از شورای حل اختلاف به دادگاه صلح)، گام به گام مراحل و نکات عملی مورد نیاز را برای متقاضیان این فرآیند روشن می سازد. در این مسیر، به اوصاف قرار تامین دلیل، نحوه طرح دادخواست، اهمیت جلب نظر کارشناس، و ارائه نمونه های کاربردی دادخواست در سناریوهای مختلف پرداخته خواهد شد تا مخاطبان با آگاهی کامل، بتوانند از این حق قانونی خود بهره مند شوند و از تضییع حقوقشان جلوگیری کنند.

تامین دلیل چیست؟ مفهوم، مبانی و اهداف

تامین دلیل، که ریشه در ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی دارد، به معنای ملاحظه و صورت برداری رسمی از دلایل و مدارکی است که ممکن است در آینده برای اثبات یک ادعا در دادگاه، مورد نیاز واقع شوند؛ اما بیم آن می رود که این دلایل در معرض از بین رفتن، تغییر یا دشواری دسترسی قرار گیرند. این فرآیند، یک اقدام پیشگیرانه قضایی است که به متقاضی این امکان را می دهد تا وضعیت موجود یک شیء، مکان، یا حتی شهادت مطلعین را در یک زمان مشخص، به صورت رسمی ثبت و مستند نماید. مقصود از کلمه تامین در این بستر حقوقی، صرفاً حفظ و صورت برداری است و به معنای اثبات ماهیت دعوا یا قطعیت بخشیدن به آن نیست.

اهمیت و کاربرد تامین دلیل در جلوگیری از تضییع حقوق افراد بی بدیل است. فرض کنید خسارتی به ملک شما وارد شده است و برای مطالبه آن، نیاز به اثبات وضعیت کنونی و میزان خسارت دارید. اگر فوراً اقدام به تعمیر کنید، ممکن است مدرک اصلی خسارت از بین برود. در چنین شرایطی، تامین دلیل با جلب نظر کارشناس، می تواند وضعیت موجود را قبل از هرگونه تغییر، مستند سازد. این اقدام نه تنها در دعاوی مربوط به اموال، بلکه در موارد دیگری مانند بررسی اصالت یک سند، ثبت وضعیت سلامتی پس از یک حادثه، یا صورت برداری از دفاتر تجاری نیز کاربرد فراوان دارد.

بسیار مهم است که بدانیم تامین دلیل، خود به تنهایی دلیل اثبات دعوا تلقی نمی شود، بلکه یک اماره قضایی است. ماده ۱۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت بیان می دارد که قرار تامین دلیل، هیچ گونه تأثیری در ماهیت دعوا نخواهد داشت و فقط برای حفظ دلیل است. تشخیص ارزش و درجه تأثیر آن در اثبات دعوا، به عهده قاضی رسیدگی کننده به ماهیت دعوا خواهد بود. به عبارت دیگر، نتیجه تامین دلیل یک عکس یا گزارش از یک وضعیت است که قاضی در کنار سایر ادله، آن را مورد بررسی قرار می دهد تا به حقیقت دست یابد. این تفاوت، نکته ای کلیدی است که نباید با مفهوم تامین خواسته اشتباه گرفته شود.

تفاوت های کلیدی تامین دلیل با تامین خواسته:

• موضوع: تامین دلیل به حفظ و صورت برداری از ادله و مدارک می پردازد، در حالی که تامین خواسته به منظور حفظ مال (خواسته) متعلق به خواهان و جلوگیری از انتقال یا از بین رفتن آن توسط خوانده، صادر می شود.
• هدف: هدف تامین دلیل، جمع آوری و ثبت شواهد برای یک دعوای احتمالی یا جاری است. هدف تامین خواسته، تضمین اجرای حکم مالی آینده است.
• ماهیت: تامین دلیل یک اقدام تمهیدی و حفاظتی از ادله است. تامین خواسته یک اقدام اجرایی و حفاظتی از اموال است.
• نتیجه: نتیجه تامین دلیل، صورت برداری یا گزارش کارشناسی است که به عنوان اماره در دادگاه اصلی قابل استناد است. نتیجه تامین خواسته، توقیف اموال خوانده است.

مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست تامین دلیل: از شورای حل اختلاف تا دادگاه صلح

یکی از مهمترین تغییرات قانونی اخیر در خصوص صلاحیت مراجع رسیدگی به درخواست تامین دلیل، مربوط به قانون جدید شوراهای حل اختلاف است. درک این تغییر برای تمامی اشخاص ذی نفع، وکلا، و کارآموزان حقوقی از اهمیت حیاتی برخوردار است تا از طرح اشتباه درخواست در مرجع نامصالح و اتلاف وقت و هزینه جلوگیری شود.

صلاحیت در گذشته: شورای حل اختلاف

در گذشته و طبق قوانین سابق، شورای حل اختلاف به عنوان مرجعی مردمی و با دسترسی آسان، صلاحیت رسیدگی به بسیاری از درخواست های تامین دلیل را بر عهده داشت. این صلاحیت، عمدتاً بر اساس محدوده های مالی و موضوعی خاصی تعیین می شد که در قوانین شوراهای حل اختلاف پیشین مشخص شده بود. به دلیل سرعت و سهولت نسبی در رسیدگی ها، بسیاری از متقاضیان تامین دلیل، خصوصاً در موارد فوری و با مبالغ پایین، به شوراهای حل اختلاف مراجعه می کردند. این رویکرد، هرچند دسترسی به عدالت را تسهیل می نمود، اما در مواردی منجر به ابهامات حقوقی در تقسیم کار میان دادگاه ها و شوراها می شد.

آخرین تغییرات قانونی: قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲ و انتقال به دادگاه صلح

با تصویب قانون شوراهای حل اختلاف در تاریخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۲، تحول اساسی در صلاحیت رسیدگی به درخواست تامین دلیل رخ داده است. بر اساس بند ۷ ماده ۱۲ این قانون صراحتاً آمده است:

رسیدگی به درخواست تامین دلیل در صلاحیت دادگاه صلح محل وقوع ادله است.

این ماده به وضوح نشان می دهد که از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، صلاحیت رسیدگی به تمامی درخواست های تامین دلیل، صرف نظر از میزان خواسته یا نوع آن، از شوراهای حل اختلاف سلب شده و به دادگاه صلح منتقل گردیده است. دادگاه صلح، به عنوان مرجع قضایی جدید، مسئولیت رسیدگی به این گونه درخواست ها را بر عهده خواهد داشت.

اهمیت این تغییر برای متقاضیان و لزوم رجوع به مرجع صحیح:

1. اعتبار قانونی: هرگونه درخواستی که پس از لازم الاجرا شدن قانون جدید، به شورای حل اختلاف ارائه شود، فاقد وجاهت قانونی بوده و با قرار عدم صلاحیت مواجه خواهد شد.
2. صرفه جویی در زمان و هزینه: مراجعه مستقیم به دادگاه صلح، از اتلاف وقت و انرژی ناشی از اشتباه در تعیین مرجع صالح جلوگیری می کند.
3. یکپارچگی رویه: این تغییر به یکپارچگی رویه در رسیدگی به تامین دلیل کمک کرده و ابهامات پیشین را کاهش می دهد.

نحوه تعیین دادگاه صلح محل وقوع ادله:

عبارت محل وقوع ادله به معنای محلی است که دلایل مورد نظر برای تامین در آنجا قرار دارند. به عنوان مثال:

• اگر خسارتی به یک ملک وارد شده، دادگاه صلح حوزه قضایی که ملک در آن واقع است، صالح به رسیدگی خواهد بود.
• اگر نیاز به صورت برداری از وضعیت یک خودرو پس از تصادف باشد، دادگاه صلح محلی که خودرو در آن نگهداری می شود یا تصادف در آنجا رخ داده، صلاحیت دارد.
• در خصوص استعلام از دفاتر تجاری یا شهادت مطلعین، دادگاه صلح محلی که دفاتر تجاری در آن مستقرند یا مطلعین در آنجا سکونت دارند، مرجع صالح محسوب می شود.

بنابراین، متقاضیان باید با دقت، محل وقوع دلایل خود را شناسایی کرده و درخواست خود را به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در حوزه قضایی مربوطه، جهت ارسال به دادگاه صلح ذی صلاح تقدیم نمایند.

ویژگی ها و اوصاف قرار تامین دلیل

قرار تامین دلیل، دارای ویژگی های خاصی است که آن را از سایر اقدامات قضایی متمایز می سازد. شناخت این اوصاف برای درک صحیح ماهیت این نهاد حقوقی و استفاده بهینه از آن ضروری است:

1. ماهیت حقوقی: درخواست است، نه دعوا.

   تامین دلیل، یک درخواست (Application) است و نه یک دعوا (Claim). این بدان معناست که هدف از آن، طرح یک اختلاف ماهوی یا درخواست صدور حکم ماهوی نیست، بلکه صرفاً تقاضایی برای انجام یک اقدام حفاظتی و صورت برداری از دلایل است. بنابراین، طرف مقابل در این مرحله (به جز در موارد استثنایی ابلاغ)، خوانده به معنای واقعی دعوا تلقی نمی شود.

2. زمان درخواست: قبل از اقامه دعوا یا حین دادرسی (ماده ۱۵۰ ق.آ.د.م).

   متقاضی می تواند درخواست تامین دلیل را در دو زمان مطرح کند:

   • قبل از اقامه دعوا: زمانی که هنوز دعوایی مطرح نشده است، اما فرد بیم از بین رفتن دلایل را دارد. این حالت شایع ترین کاربرد تامین دلیل است.
   • حین دادرسی: در طول جریان رسیدگی به یک دعوا، اگر دلایلی در معرض خطر قرار گیرند، می توان مجدداً درخواست تامین دلیل کرد.
3. عدم تشکیل جلسه رسیدگی برای ماهیت درخواست تامین دلیل.

   برای بررسی و صدور قرار تامین دلیل، نیازی به تشکیل جلسه رسمی دادرسی و دعوت از طرفین جهت دفاع از ماهیت موضوع نیست. دادگاه صلح با بررسی دادخواست و دلایل ارائه شده از سوی متقاضی (از جمله فوریت امر)، در خصوص صدور یا رد قرار تامین دلیل تصمیم گیری می کند. البته برای اجرای قرار تامین دلیل، طرف مقابل (خوانده احتمالی) احضار می شود، مگر در موارد فوری که اجرای قرار قبل از ابلاغ به خوانده صورت می گیرد.

4. غیرقابل اعتراض بودن قرار تامین دلیل، اما قابل اعتراض بودن نتیجه تامین دلیل.

   قرار تامین دلیل که توسط دادگاه صلح صادر می شود، غیرقابل اعتراض و تجدیدنظر است. به این معنا که متقاضی یا طرف مقابل نمی توانند به نفس صدور یا عدم صدور قرار تامین دلیل اعتراض کنند. اما، نتیجه تامین دلیل (یعنی صورت برداری، گزارش کارشناس، یا گزارش تحقیق محلی) که خود یک اماره قضایی است، در دادگاه رسیدگی کننده به ماهیت دعوا، قابل اعتراض و مورد بررسی قرار می گیرد. طرفین می توانند نسبت به صحت، دقت یا روش اجرای تامین دلیل، در جریان دادرسی اصلی ایراد وارد کنند و حتی درخواست ارجاع مجدد به کارشناس دهند.

5. امکان اجرای فوری در موارد لزوم.

   در صورتی که فوریت امر ایجاب کند و بیم از بین رفتن دلایل با تاخیر وجود داشته باشد، دادگاه صلح می تواند قرار تامین دلیل را به صورت فوری و حتی قبل از ابلاغ به طرف مقابل اجرا نماید. این امر به خصوص در مواردی که هرگونه تأخیر می تواند به طور جبران ناپذیری به دلایل آسیب برساند (مانند ترکیدگی لوله، خطر ریزش ساختمان، یا جابجایی سریع یک شیء)، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

نحوه طرح دادخواست تامین دلیل (مراحل گام به گام)

درخواست تامین دلیل یک فرآیند رسمی است که باید با رعایت تشریفات قانونی انجام شود. این مراحل تضمین می کنند که درخواست شما به درستی ثبت و مورد رسیدگی قرار گیرد. با توجه به تغییر مرجع صالح به دادگاه صلح، تمامی مراحل باید با این رویکرد جدید صورت پذیرند.

۱. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: تنها راه ثبت دادخواست

در حال حاضر، تنها راه قانونی برای ثبت و ارسال دادخواست تامین دلیل، مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. دیگر امکان مراجعه مستقیم به دادگاه صلح یا شورای حل اختلاف (حتی قبل از تغییر صلاحیت) برای ثبت دستی دادخواست وجود ندارد. در این دفاتر، کارکنان مربوطه شما را در تکمیل فرم های الکترونیکی و ثبت درخواست راهنمایی می کنند.

۲. الزامات شکلی دادخواست (بر اساس ماده ۱۵۱ ق.آ.د.م)

ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، نکات اساسی را که هر دادخواست تامین دلیل باید حاوی آن باشد، برشمرده است. رعایت دقیق این موارد برای پذیرش درخواست شما الزامی است:

• مشخصات کامل درخواست کننده و طرف او:

  شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، تاریخ تولد، شغل و آدرس دقیق پستی متقاضی و همچنین مشخصات طرف مقابل (خوانده احتمالی). در صورتی که تعیین طرف مقابل ممکن نباشد، دادخواست بدون ذکر مشخصات وی نیز پذیرفته می شود، که در بخش های بعدی به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد.

• موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تامین دلیل می شود:

  باید به روشنی و به طور مختصر، عنوان دعوای اصلی که قصد دارید در آینده یا در حال حاضر مطرح کنید و این تامین دلیل به منظور اثبات آن است، ذکر شود. مثلاً: مطالبه خسارت ناشی از تصادف، خلع ید، فسخ قرارداد، الزام به تنظیم سند رسمی و غیره.

• اوضاع و احوالی که موجب درخواست تامین دلیل شده است (توضیح علت فوریت یا بیم از بین رفتن دلیل):

  این بخش، مهمترین قسمت دادخواست است و باید با دقت و جزئیات کافی شرح داده شود. شما باید توضیح دهید که چرا بیم از بین رفتن، تغییر یا دشواری دسترسی به دلایل خود را دارید. این توضیحات باید منطقی و قانع کننده باشند. مثلاً: دیوار ساختمان در حال ریزش است و نیاز به تعمیر فوری دارد، خودرو بر اثر تصادف آسیب دیده و باید تعمیر شود، در غیر این صورت، امکان تردد وجود ندارد و اثار خسارت نیز از بین می رود، مستاجر از تخلیه ملک خودداری می کند و وضعیت ملک ممکن است تغییر کند. در صورت درخواست تامین دلیل فوری، باید دلایل فوریت را به وضوح بیان کنید.

۳. مدارک و منضمات مورد نیاز

مدارکی که می تواند به دادگاه صلح در احراز ضرورت تامین دلیل کمک کند، باید پیوست دادخواست شود. این مدارک بسته به نوع درخواست متفاوت است و می تواند شامل موارد زیر باشد:

• کروکی پلیس (در تصادفات)
• استشهادیه محلی (برای اثبات برخی وقایع)
• عکس و فیلم (برای ثبت وضعیت موجود)
• اجاره نامه یا اسناد مالکیت (در دعاوی ملکی)
• گزارش های اولیه (پزشکی، پلیس و…)
• هر سند یا مدرک دیگری که وضعیت موجود را توصیف کند.

تمامی این مدارک باید به صورت الکترونیکی در دفاتر خدمات قضایی ثبت شوند.

۴. هزینه دادرسی

درخواست تامین دلیل مشمول هزینه دادرسی است که تعرفه آن سالانه توسط قوه قضائیه اعلام می شود. این هزینه معمولاً برای درخواست های غیرمالی محاسبه می گردد. پرداخت این هزینه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و به صورت الکترونیکی انجام می شود و یکی از شرایط پذیرش دادخواست است.

۵. بررسی فوریت توسط دادگاه صلح

اگر در دادخواست خود، درخواست تامین دلیل فوری را مطرح کرده باشید، دادگاه صلح فوریت موضوع را به دقت بررسی خواهد کرد. در صورت احراز فوریت، قرار تامین دلیل می تواند حتی پیش از ابلاغ به طرف مقابل صادر و اجرا شود. تشخیص فوریت کاملاً به نظر و صلاحدید قاضی بستگی دارد و باید با ارائه مستندات و توضیحات کافی، اهمیت اقدام فوری را به دادگاه ثابت کنید.

تامین دلیل با جلب نظر کارشناس

یکی از متداول ترین و مؤثرترین روش های تامین دلیل، جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری است. این روش زمانی به کار گرفته می شود که ارزیابی، صورت برداری یا تشخیص یک وضعیت خاص نیازمند تخصص فنی و علمی باشد که خارج از صلاحیت و توانایی قاضی یا سایر اشخاص است.

مفهوم: درخواست ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری

در تامین دلیل با جلب نظر کارشناس، متقاضی از دادگاه صلح درخواست می کند که امر تامین دلیل به یک یا چند کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوطه ارجاع شود. کارشناس، با حضور در محل و بررسی دقیق موضوع، نظر تخصصی خود را در قالب یک گزارش کارشناسی ارائه می دهد. این گزارش به عنوان بخشی از مستندات تامین دلیل، به پرونده ضمیمه می شود و در آینده می تواند به عنوان یک اماره قوی مورد استناد قرار گیرد.

چه زمانی نیاز به جلب نظر کارشناس است؟

نیاز به کارشناس در تامین دلیل، در مواردی پدید می آید که تشخیص و ثبت دقیق یک وضعیت، نیازمند دانش فنی و تخصصی است. برخی از مثال های رایج عبارتند از:

• ارزیابی خسارت فنی: در تصادفات رانندگی، خرابی ماشین آلات صنعتی، آسیب دیدگی ساختمان بر اثر بلایای طبیعی یا خطای انسانی، نیاز به کارشناس برای تعیین میزان و علت خسارت.
• بررسی وضعیت ساختمان: در موارد مربوط به خطر ریزش، ترکیدگی لوله، مشکلات سازه ای، تعیین وضعیت فنی و ایمنی بنا.
• صحت امضا و اسناد: در مورد اختلاف بر سر اصالت یک امضا، دست خط، یا تاریخ یک سند، کارشناس خط و امضا می تواند اظهارنظر کند.
• تعیین کمیت و کیفیت کالا: در اختلافات مربوط به معاملات تجاری و کیفیت محصولات.
• بررسی اختلافات مهندسی و ساخت وساز: در مورد رعایت استانداردهای فنی، نقص در اجرا و سایر موارد مشابه.

نقش و وظیفه کارشناس در فرایند تامین دلیل

کارشناس رسمی دادگستری، در فرآیند تامین دلیل، نقش یک متخصص بی طرف را ایفا می کند. وظایف اصلی او شامل موارد زیر است:

• حضور در محل: کارشناس با هماهنگی دادگاه صلح و متقاضی (و در صورت لزوم طرف مقابل)، در محل وقوع ادله حاضر می شود.
• بررسی دقیق موضوع: با استفاده از تخصص و ابزارهای مرتبط، وضعیت مورد نظر را با دقت بررسی و معاینه می کند.
• صورت برداری و مستندسازی: از شواهد موجود عکس برداری، فیلم برداری، اندازه گیری و صورت برداری دقیق به عمل می آورد.
• تنظیم گزارش کارشناسی: تمامی مشاهدات، یافته ها، و نظر تخصصی خود را در قالب یک گزارش مکتوب و مستدل تنظیم می کند. این گزارش باید شامل جزئیات لازم و پاسخ به موارد مورد درخواست دادگاه باشد.
• بی طرفی و صداقت: کارشناس موظف است با رعایت اصول بی طرفی و صداقت، و صرفاً بر اساس یافته های فنی و تخصصی خود، اظهارنظر نماید.

گزارش کارشناسی، پس از تهیه، به دادگاه صلح ارائه می شود و این دادگاه نیز صورت جلسه تامین دلیل را با ذکر نظر کارشناس تنظیم می کند. این صورت جلسه و گزارش کارشناسی، سند اصلی تامین دلیل خواهند بود.

نمونه دادخواست تامین دلیل در سناریوهای کاربردی (با تاکید بر مرجع فعلی: دادگاه صلح)

در این بخش، به منظور روشن تر شدن نحوه طرح دادخواست تامین دلیل، به ارائه نمونه هایی از دادخواست در سناریوهای کاربردی مختلف خواهیم پرداخت. توجه داشته باشید که این نمونه ها صرفاً قالب و محتوای اصلی را نشان می دهند و باید با اطلاعات واقعی و دقیق هر پرونده تکمیل شوند. مرجع صالح برای ارسال تمامی این دادخواست ها، دادگاه صلح محل وقوع ادله خواهد بود.

۶.۱. نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت (مثال: تصادف، خرابی ساختمان، آب گرفتگی)

این نوع دادخواست برای زمانی است که خسارتی به شما وارد شده و بیم آن می رود که پیش از طرح دعوای اصلی یا رسیدگی به آن، آثار خسارت از بین برود یا تغییر کند. معمولاً در این موارد، جلب نظر کارشناس ضروری است.

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه صلح ............ (محل وقوع ادله)

موضوع: دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت با جلب نظر کارشناس

مشخصات خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
شغل: [شغل]
آدرس: [آدرس دقیق پستی خواهان]

مشخصات خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خوانده / در صورت عدم شناسایی: مجهول المکان یا مجهول الهویه]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
شغل: [شغل خوانده]
آدرس: [آدرس دقیق پستی خوانده / در صورت عدم شناسایی: ذکر عدم امکان تعیین طرف مقابل]

دلایل و منضمات:
۱. کپی مصدق [سند مالکیت / قرارداد اجاره / کروکی پلیس / سند وسیله نقلیه]
۲. عکس و فیلم (در صورت وجود)
۳. [هر مدرک مرتبط دیگر]

شرح و خواسته:
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رساند، اینجانب خواهان به شرح مشخصات فوق، مالک [نوع مال، مانند: خودروی سواری مدل... به شماره پلاک... / ملک مسکونی واقع در آدرس...] می باشم. متأسفانه در تاریخ [تاریخ وقوع حادثه]، به دلیل [شرح دقیق علت و چگونگی وقوع خسارت، مثال: تصادف با وسیله نقلیه خوانده / ترکیدگی لوله آب در ملک مجاور / نفوذ آب از طبقه بالای ساختمان / اقدام غیرقانونی خوانده]، خسارات جدی به [نام مال خسارت دیده] بنده وارد شده است.
با توجه به اینکه [شرح وضعیت موجود و دلیل فوریت یا بیم از بین رفتن ادله، مثال: جهت جلوگیری از تشدید خسارت و امکان استفاده مجدد از خودرو/ملک، نیاز فوری به تعمیر و بازسازی وجود دارد و در صورت عدم صورت برداری، آثار خسارت از بین خواهد رفت / شواهد فیزیکی خسارت در معرض تغییر یا محو شدن است] و اینجانب قصد دارم در آینده نزدیک، دعوای مطالبه خسارت وارده را علیه [نام خوانده] مطرح نمایم، لذا مستند به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم تقاضا دارم، دستور مقتضی جهت صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مرتبط [مثال: کارشناس رسمی تصادفات / تاسیسات ساختمان / امور ساختمانی] را صادر فرموده تا ضمن ملاحظه و صورت برداری از وضعیت موجود و تعیین میزان خسارت، گزارش کارشناسی آن به اینجانب تحویل گردد.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

۶.۲. نمونه دادخواست تامین دلیل فوری (مثال: ترکیدگی لوله، خطر ریزش، تغییر سریع وضعیت ملک)

در این موارد، فوریت امر بسیار بالاست و هرگونه تأخیر در اجرای قرار می تواند به از بین رفتن کامل دلایل منجر شود. لذا درخواست اجرای قرار قبل از ابلاغ به خوانده نیز مطرح می گردد.

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه صلح ............ (محل وقوع ادله)

موضوع: دادخواست تامین دلیل فوری با جلب نظر کارشناس (اجرا قبل از ابلاغ)

مشخصات خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
شغل: [شغل]
آدرس: [آدرس دقیق پستی خواهان]

مشخصات خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
شغل: [شغل خوانده]
آدرس: [آدرس دقیق پستی خوانده]

دلایل و منضمات:
۱. کپی مصدق سند مالکیت / اجاره نامه
۲. عکس و فیلم وضعیت فعلی (در صورت وجود)
۳. استشهادیه (در صورت لزوم)

شرح و خواسته:
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رساند، اینجانب خواهان مالک ملک مسکونی / تجاری به آدرس [آدرس دقیق ملک] می باشم. متأسفانه در [تاریخ/زمان تقریبی]، به دلیل [شرح دقیق واقعه، مثال: ترکیدگی ناگهانی لوله آب در طبقه فوقانی (ملک خوانده) / ریزش قسمتی از سقف ساختمان / وقوع خطر جدی ریزش دیوار یا پله]، خسارات جدی و خطرآفرینی به ملک اینجانب وارد شده است.
با توجه به اینکه [توضیح کامل دلایل فوریت، مثال: با هر لحظه تأخیر، میزان خسارات و تخریب ها افزایش می یابد و سلامت ساکنین به خطر می افتد / فوریت امر ایجاب می کند که پیش از هرگونه تغییر یا اقدامات اضطراری جهت ایمن سازی، وضعیت موجود مستند شود و بیم از بین رفتن کامل آثار حادثه در صورت تأخیر وجود دارد] و اینجانب قصد طرح دعوای مطالبه خسارت و جبران آن را دارم، لذا مستند به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم، تقاضای صدور قرار تامین دلیل فوری با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مرتبط [مثال: مهندسی عمران / تاسیسات] و اجرای قرار پیش از ابلاغ به خوانده را دارم تا ضمن صورت برداری از وضعیت فعلی و ارزیابی خسارات، گزارش کارشناسی تهیه و به اینجانب تحویل گردد.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

۶.۳. نمونه دادخواست تامین دلیل تخلیه ملک (مثال: اتمام قرارداد اجاره و عدم تخلیه)

این دادخواست برای مواردی است که قرارداد اجاره به پایان رسیده، اما مستاجر از تخلیه خودداری می کند. تامین دلیل در اینجا برای صورت برداری از وضعیت ملک در زمان عدم تخلیه یا زمان تخلیه واقعی (در صورت تحویل قهری یا با حکم دادگاه) کاربرد دارد.

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه صلح ............ (محل وقوع ادله)

موضوع: دادخواست تامین دلیل تخلیه ملک مورد اجاره به علت اتمام موعد قرارداد

مشخصات خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
شغل: [شغل]
آدرس: [آدرس دقیق پستی خواهان]

مشخصات خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خوانده (مستاجر)]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
شغل: [شغل خوانده]
آدرس: [آدرس دقیق پستی خوانده (آدرس ملک مورد اجاره)]

دلایل و منضمات:
۱. کپی مصدق قرارداد اجاره مورخ [تاریخ قرارداد]
۲. کپی مصدق اظهارنامه ابلاغ شده به خوانده جهت تخلیه (در صورت وجود)
۳. کپی مصدق سند مالکیت

شرح و خواسته:
با سلام و احترام،
احتراماً به استحضار می رساند، اینجانب خواهان به شرح مشخصات فوق، مالک شش دانگ ملک مسکونی / تجاری / اداری به آدرس [آدرس دقیق ملک مورد اجاره] می باشم. به موجب قرارداد اجاره مورخ [تاریخ دقیق قرارداد]، ملک مذکور به مدت [مدت اجاره، مثلاً: یک سال] به خوانده محترم اجاره داده شد که مدت اجاره در تاریخ [تاریخ اتمام قرارداد] به پایان رسیده است.
علی رغم اتمام مدت قرارداد، خوانده محترم تاکنون از تخلیه و تحویل ملک خودداری می نماید. با توجه به اینکه اینجانب قصد دارم دعوای تخلیه را علیه نامبرده مطرح نمایم و بیم آن می رود که وضعیت فعلی ملک [مثلاً: وضعیت نگهداری مستاجر از ملک / وجود وسایل خاص در ملک / تغییراتی که مستاجر ایجاد کرده است] در طول فرآیند دادرسی و تا زمان تخلیه تغییر یابد و در آینده دسترسی به دلایل موجود متعذر گردد، لذا مستند به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم، تقاضای صدور قرار تامین دلیل جهت ملاحظه و صورت برداری از وضعیت فعلی ملک مورد اجاره و همچنین، جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (در صورت نیاز به ارزیابی خسارت احتمالی به ملک یا تعیین وضعیت دقیق) را استدعا دارم تا گزارش آن جهت ارائه در دعوای اصلی تخلیه، به اینجانب تحویل گردد.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

برای دانلود فایل های قابل ویرایش این نمونه دادخواست ها، می توانید به وب سایت های حقوقی معتبر مراجعه نمایید.

نتیجه گیری

تامین دلیل، به عنوان یک سازوکار حیاتی در نظام حقوقی، ابزاری قدرتمند برای حفظ و مستندسازی شواهد است که می تواند در سرنوشت یک دعوای قضایی نقش تعیین کننده ای ایفا کند. درک صحیح ماهیت این فرآیند، اوصاف قرار تامین دلیل و به ویژه آگاهی از تغییرات اخیر در مرجع صالح رسیدگی (انتقال از شورای حل اختلاف به دادگاه صلح بر اساس قانون ۱۴۰۲)، برای تمامی افراد ذی نفع ضروری است. این اقدام پیشگیرانه، با فراهم آوردن امکان صورت برداری رسمی از دلایل در معرض خطر، از تضییع حقوق افراد جلوگیری کرده و بستر مناسبی برای طرح دعاوی آتی یا دفاع از خود فراهم می آورد. جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در این فرآیند، اعتبار و دقت گزارش های تامین دلیل را دوچندان می کند و به قاضی در تشخیص حقیقت یاری می رساند.

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اهمیت زمان بندی صحیح در این گونه اقدامات، توصیه می شود که متقاضیان، پیش از هر اقدامی، با وکیل یا کارشناس حقوقی مجرب مشورت نمایند. اقدام به موقع و صحیح در فرآیند تامین دلیل، نه تنها می تواند حقوق شما را حفظ کند، بلکه از بروز چالش های بیشتر و طولانی شدن فرآیند دادرسی در آینده پیشگیری خواهد کرد. حقوق شما ارزشمند است، در حفظ آن کوشا باشید و با بهره گیری از ابزارهای قانونی، از آن محافظت کنید.

سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح کنید.

برای مشاوره تخصصی، با ما تماس بگیرید.

این مقاله را با دوستان و همکاران خود به اشتراک بگذارید.