تنها «اقتصاد» به زندگی کیفیت نمی دهد

آفتاب نیوز :

این روز ها که بحث کاندیدا های چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری داغ است و آن ها تاکید بسیار به مسایل سیاسی و اقتصادی، توسعه یافتگی و معیشت دارند، به باور بسیاری از کارشناسان باید به اصول دیگر نیز توجه کرد. بحث مربوط به توسعه و شاخص های توسعه یافتگی اصولا با توجه به تاریخ بشریت بحث جدیدی است که از اواسط قرن بیستم مورد توجه قرار گرفته و روز به روز به اهمیت آن افزوده می شود.

در ابتدای مسیر این مساله بیشتر در بعد مادی و اقتصادی مورد توجه بود، یعنی اینکه کشور ها از نظر اقتصادی در چه شرایطی قرار دارند و اگر درآمد ناخالص ملی کشوری بالا بود جزو کشور های توسعه یافته قلمداد می شد، اما به تدریج مشخص شد که صرفا درآمد ناخالص ملی، درآمد کلی و کلان جامعه معرف توسعه یافتگی جامعه نیست. ممکن است کشوری درآمد ناخالص و سرانه بالایی داشته باشد، اما بخش قابل توجهی از مردم آن محروم باشند. با وجود این، آمار ها نشان می دهد در برخی کشور های با درآمد بالا، مردم به شدت عقب مانده هستند. این در حالی است که در کنار شاخص اقتصادی، شاخص های فرهنگی، اجتماعی و … هم قرار گرفتند و در بعضی زمینه ها رشد کرده و اهمیت مضاعف پیدا کردند.

ضمنا اینکه شاخص ها مکمل هم هستند. اوایل انقلاب بین کارشناسان بحث و جدل بود که اولویت با شاخص های فرهنگی است یا با شاخص های اقتصادی؟ اما بعد ها به این اتفاق نظر رسیدند که شاخص ها در مجموع مکمل هم هستند، نسبت به هم برتری ندارند و باید همزمان مورد توجه دست اندرکاران و مسیولان قرار گیرند؛ بنابراین باید ببینیم که منظور از شاخص های توسعه در رابطه با محیط زندگی است یا نه؟ چرا که در این صورت به شغل، زندگی خانوادگی، محیطی که در آن رفت و آمد می شود و محیطی طبیعی که در آن زندگی می کنیم هم مربوط می شود.

توجه به ابعاد دیگر توسعه یافتگی

در این رابطه محمد زاهدی اصل، استاد مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه به «آرمان امروز» می گوید: «لازمه توسعه یافتگی این است که در ابعاد مختلف تحقق یابد و انسان ها از لحاظ محیط خانوادگی، کاری و زندگی در امنیت، رفاه و سلامتی باشند. برای مثال اگر امروزه بحث از سلامتی می شود، صرفا سلامت جسمانی و روانی مدنظر نیست، بلکه منظور سلامت اجتماعی است.

با وجود این، در محیط اجتماعی که تصادف، آلودگی هوا و … وجود دارد اگر مردم ساعاتی از کار مفید روزانه خود در ترافیک باشند، احساس ناامنی در جامعه افزایش یابد، چنین کشوری در زمره کشور های توسعه یافته نیست، چرا که امروزه مهم ترین شاخص توسعه یافتگی بحث امنیت و احساس امنیت است و اینکه چه عواملی این احساس را در شهروندان یک جامعه تقویت یا تضعیف می کند. با وجود این، ابعاد منفی شاخص ها هم مدنظر است.»

وی در ادامه می افزاید: «وقتی در محیط اجتماعی با انواع بزهکاری، متکدیان، معتادان و … رو به رو باشیم و سرمایه های اجتماعی در حداقل باشند، بی اعتمادی بالا می رود و احساس رضایتمندی نمی کنیم. این احساس آسیب جدی به پیکره جامعه می زند. همچنین محیط زیست هم از مهمترین شاخص های توسعه یافتگی است که اگر برای کشوری که از بعد اقتصادی در سطح بالایی است، سالم نباشد و در آن آلودگی صوتی، تنفسی و اجتماعی وجود داشته باشد آن کشور نمی تواند ادعای توسعه یافتگی داشته باشد.»

کار باید به دست کاردان باشد

«در دنیای امروز توسعه و شاخص های مربوط به آن ابعاد گسترده ای دارد و به هم پیوسته هستند. اگر کشور با سکانداری رییس جمهور جدید بخواهند در راستای بهبود آن حرکت کند و اثرگذار باشد، باید به مجموعه آن توجه کرد، چون این بحث یک بحث فرابخشی است و همدلی، مشارکت و همکاری می خواهد تا یک جامعه بتواند به فضیلت برسد و در سطح دنیا معرفی شود.» این ها زاهدی اصل می گوید و در ادامه گفته هایش می افزاید: «برای رسیدن به توسعه یافتگی کار باید به دست کاردان باشد.

باید کارشناسان زبده، طراز اول و با تجربه دست به دست هم بدهند و سازمان های ذی ربط به جای مچ گیری و مساله سازی همدل شوند نه اینکه هر زور پدیده ای را علم کنند که مانع از رسیدن جامعه به توسعه شوند. برنامه ها باید اصولی و منطبق بر جامعه باشند. ما هنوز در برنامه هفتم توسعه که قرار است وضعیت کشور را در ابعاد مختلف مشخص کند، مشکل جدی داریم. چرا که همدلی کمتر شده و این وظیفه رییس جمهور جدید را سخت می کند که مسیر موجی که رییس جمهور شهید ایجاد کرد را ادامه دهد و کشور را به پیشرفت و ترقی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برساند.»