مهریه سالی چند سکه است؟

تعداد سکه مهریه که به صورت اقساطی سالانه یا ماهانه پرداخت می شود، به عوامل متعددی از جمله توان مالی زوج، میزان درآمد، دارایی ها، هزینه های زندگی، و همچنین رویه قضایی و نظر قاضی بستگی دارد و فرمول ثابتی ندارد. در صورت عدم تمکن مالی برای پرداخت یکجای مهریه، زوج می تواند درخواست اعسار دهد تا دادگاه با بررسی وضعیت او، مهریه را قسط بندی کند که این اقساط می تواند از چند ماه یک سکه تا ماهی چند سکه متغیر باشد.

مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه، جایگاه ویژه ای در نظام حقوقی ایران دارد و به محض جاری شدن عقد نکاح، زن مالک آن می شود. با این حال، مطالبه و پرداخت مهریه، به ویژه در شرایط اقتصادی کنونی و با نوسانات قیمت سکه، به یکی از چالش های اصلی زوجین تبدیل شده است. بسیاری از پرونده های مهریه در نهایت به قسط بندی منجر می شوند، اما این سوال که مهریه سالی چند سکه است؟ یا ماهانه چه میزان سکه باید پرداخت شود، ابهامات زیادی را برای هر دو طرف ایجاد می کند. درک دقیق از نحوه تعیین اقساط مهریه، عوامل مؤثر بر آن، و قوانین مربوط به سقف ۱۱۰ سکه و طرح های پیشنهادی مانند ۱۴ سکه، برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه در این زمینه ضروری است. این مقاله به تفصیل به این موضوعات خواهد پرداخت تا ابهامات موجود را برطرف سازد و راهنمایی جامع و کاربردی ارائه دهد.

مبانی قانونی قسط بندی مهریه

مهریه در فقه و قانون مدنی ایران، حق مالی زن است که مرد مکلف به پرداخت آن است. این حق به محض وقوع عقد نکاح برای زوجه ایجاد می شود و او می تواند هر زمان که بخواهد، مهریه خود را مطالبه کند. با این حال، توانایی مالی مرد در پرداخت یکجای مهریه، نقش کلیدی در نحوه وصول آن دارد. در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکباره تمامی مهریه را نداشته باشد، قانون سازوکارهایی برای قسط بندی مهریه پیش بینی کرده است.

تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

پیش از ورود به بحث قسط بندی، لازم است تفاوت بین دو نوع اصلی مهریه، یعنی مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، روشن شود. این تمایز در روند مطالبه و شرایط پرداخت مهریه تأثیر بسزایی دارد:

• مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن می تواند هر زمان که بخواهد، تمام مهریه خود را از مرد مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است. اصل بر این است که مهریه عندالمطالبه باشد، مگر اینکه در سند ازدواج یا ضمن عقد به نحو دیگری شرط شده باشد. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند از طریق دادگاه یا اجرای ثبت اقدام کند. حتی در مهریه عندالمطالبه نیز، اگر مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار از پرداخت مهریه را مطرح کند و دادگاه با احراز عدم تمکن مالی، مهریه را تقسیط خواهد کرد.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه مشروط به توانایی مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود مرد تمکن مالی برای پرداخت آن را دارد. در عمل، بار اثبات استطاعت مالی بر عهده زن است. این نوع مهریه معمولاً با توافق طرفین در زمان عقد در سند ازدواج درج می شود. اگر زن نتواند استطاعت مالی مرد را ثابت کند، امکان وصول مهریه به صورت عندالمطالبه یا قسطی وجود نخواهد داشت، مگر اینکه در آینده استطاعت مالی مرد محرز شود.

فرآیند و اهمیت دادخواست اعسار

هنگامی که زن مهریه عندالمطالبه خود را مطالبه می کند و مرد از پرداخت آن به صورت یکجا ناتوان است، مرد باید دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. این دادخواست به معنای اظهار عدم توانایی مالی مرد برای پرداخت کامل مهریه است.

فرآیند ثبت دادخواست اعسار شامل مراحل زیر است:

1. ارائه دادخواست: مرد باید دادخواستی مبنی بر اعسار از پرداخت مهریه و تقاضای تقسیط آن به دادگاه صالح ارائه دهد.
2. ارائه فهرست اموال: پیوست کردن فهرستی از تمامی اموال منقول و غیرمنقول خود (یا اعلام عدم وجود آن) به دادخواست الزامی است. این فهرست باید شامل جزئیات دقیق دارایی ها، از جمله حساب های بانکی، وسایل نقلیه، سهام، و املاک باشد.
3. استشهادیه شهود: مرد باید استشهادیه ای با امضای حداقل دو شاهد که از وضعیت مالی و معیشتی او مطلع هستند و عدم تمکن وی را تأیید می کنند، به دادگاه ارائه دهد. شهود باید آماده حضور در دادگاه و شهادت باشند.
4. بررسی دادخواست: دادگاه با بررسی مدارک، شهادت شهود، و تحقیقات لازم (مانند استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک، بانک ها، و اداره مالیات)، توانایی مالی مرد را احراز می کند.
5. صدور حکم: در صورت پذیرش دادخواست اعسار، دادگاه مهریه را قسط بندی می کند. این حکم شامل یک مبلغ پیش قسط و اقساط ماهانه یا سالانه است. اگر دادخواست اعسار رد شود، مرد مکلف به پرداخت یکجای مهریه خواهد بود و در صورت عدم پرداخت، ضمانت های اجرایی قانونی (مانند توقیف اموال و در مواردی جلب) اعمال خواهد شد.

پذیرش دادخواست اعسار برای مردانی که واقعاً توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارند، بسیار حیاتی است. این اقدام قانونی به مرد این امکان را می دهد تا از عواقب جدی عدم پرداخت مهریه، مانند حبس، جلوگیری کرده و مهریه را در یک چارچوب مالی قابل مدیریت بپردازد. از سوی دیگر، برای زن نیز این امکان را فراهم می کند که از طریق اقساط، به تدریج مهریه خود را وصول کند.

نحوه تعیین تعداد سکه های اقساطی (ماهانه/سالانه)

پاسخ به این سوال که مهریه سالی چند سکه است؟ یا ماهانه چه میزان سکه باید پرداخت شود، نیازمند درک این نکته است که هیچ فرمول ثابت و از پیش تعیین شده ای برای تمامی پرونده ها وجود ندارد. تعیین میزان اقساط مهریه یک فرآیند قضایی پیچیده است که به صورت موردی (Case-by-Case) و با توجه به مجموعه ای از عوامل و شرایط خاص هر پرونده صورت می گیرد. قاضی با در نظر گرفتن تمامی جوانب، حکمی متناسب با وضعیت زوجین صادر می کند.

عوامل کلیدی در تعیین میزان اقساط مهریه

قاضی در تصمیم گیری برای تعیین مبلغ پیش قسط و تعداد سکه های اقساطی، به مجموعه ای از فاکتورها توجه می کند که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• درآمد و توان مالی زوج: این مورد اساسی ترین عامل است. قاضی تمام منابع درآمدی زوج را مورد بررسی قرار می دهد؛ شامل حقوق ثابت ماهانه (در صورت کارمند بودن)، مزایا، درآمد حاصل از مشاغل آزاد، اجاره املاک، سود سپرده های بانکی، و هرگونه منبع درآمدی دیگر. هر چه درآمد مرد بالاتر باشد، احتمال تعیین اقساط بیشتر نیز افزایش می یابد.

• وضعیت معیشتی و هزینه های ضروری زوج: علاوه بر درآمد، قاضی به هزینه های ضروری و معیشتی مرد نیز توجه می کند. این هزینه ها شامل اجاره خانه (در صورت مستأجر بودن)، هزینه های درمانی (به ویژه بیماری های خاص یا مزمن)، هزینه های زندگی روزمره، و تعداد افراد تحت تکفل (مانند فرزندان، پدر و مادر سالخورده) است. اگر مرد دارای هزینه های ضروری بالایی باشد، میزان اقساط مهریه ممکن است کاهش یابد.

• دارایی ها و اموال غیرقابل توقیف (مستثنیات دین): بخشی از اموال مرد، تحت عنوان مستثنیات دین، از توقیف برای پرداخت مهریه معاف هستند. این اموال شامل مسکن مورد نیاز و متناسب با شأن مرد و افراد تحت تکفل وی، اثاثیه ضروری منزل، ابزار کار، و مقداری از پول نقد برای هزینه های ضروری زندگی است. قاضی در تعیین توان پرداخت، این اموال را از فهرست دارایی های قابل وصول کسر می کند.

• قیمت روز سکه: نوسانات بازار سکه به شدت بر رویه قضایی و محاسبه اقساط تأثیرگذار است. در زمان صدور حکم و تعیین اقساط، قیمت روز سکه ملاک قرار می گیرد. با افزایش قیمت سکه، حتی اگر تعداد اقساط ثابت بماند، مبلغ ریالی پرداختی افزایش می یابد و این موضوع می تواند فشار مالی بیشتری بر زوج وارد کند.

• رویه های قضایی و نقش قاضی: باید تأکید کرد که هیچ فرمول ثابت و مکانیکی برای محاسبه اقساط وجود ندارد. در نهایت، قاضی بر اساس صلاحدید خود (Discretion) و با توجه به شرایط خاص هر پرونده، عرف منطقه ای، و زمان، تصمیم گیری می کند. این موضوع باعث می شود که احکام قسط بندی مهریه در پرونده های مشابه نیز گاهاً متفاوت باشند. تجربه وکیل و نحوه دفاع او از موکل نیز در این مرحله بسیار مؤثر است.

• میزان کل مهریه و مبلغ پیش قسط: معمولاً دادگاه ابتدا مبلغی را به عنوان پیش قسط مهریه تعیین می کند که مرد باید آن را به صورت یکجا پرداخت کند. پس از پرداخت پیش قسط، مابقی مهریه به صورت اقساط ماهانه یا سالانه تعیین می شود. میزان کل مهریه نیز در تصمیم گیری قاضی برای تعداد و مدت اقساط مؤثر است؛ به عنوان مثال، مهریه های سنگین تر ممکن است به اقساط با مدت زمان طولانی تر منجر شوند.

نمونه های عملی از اقساط مهریه در رویه قضایی

با توجه به عوامل ذکر شده، میزان اقساط مهریه می تواند بسیار متنوع باشد. در ادامه به چند سناریو رایج اشاره می شود:

شرایط تعیین مهریه سالی یک سکه

حکم مهریه سالی یک سکه، یکی از کمترین میزان های اقساطی است که دادگاه می تواند تعیین کند. این حکم معمولاً در شرایط بسیار خاص و دشوار برای زوج صادر می شود و به ندرت اتفاق می افتد. مواردی که ممکن است منجر به چنین حکمی شوند عبارتند از:

• بیکاری طولانی مدت و عدم تمکن مطلق: زمانی که مرد برای مدت طولانی بیکار است، هیچ گونه منبع درآمدی ندارد، و حتی از حداقل دارایی ها نیز محروم است.
• بیماری های صعب العلاج و ناتوانی از کار: در صورتی که مرد به دلیل بیماری شدید یا از کارافتادگی، توانایی کسب درآمد را از دست داده باشد و هزینه های درمانی سنگینی نیز بر عهده داشته باشد.
• عدم وجود اموال قابل توقیف: پس از استعلام از تمامی مراجع مربوطه، هیچ مالی از مرد یافت نشود که بتوان آن را برای پرداخت مهریه توقیف کرد.
• تعداد بالای افراد تحت تکفل: اگر مرد علاوه بر هزینه های شخصی، مسئولیت تأمین هزینه های زندگی تعداد زیادی از افراد تحت تکفل (مانند چند فرزند خردسال و والدین سالخورده) را بر عهده داشته باشد و درآمد ناچیزی دارد.

تعیین مهریه سالی یک سکه به معنای عدم پرداخت نیست، بلکه نشان دهنده این است که دادگاه تمامی جوانب را سنجیده و تشخیص داده که مرد فقط قادر به پرداخت این میزان در بازه های زمانی طولانی تر است. این شرایط نشان می دهد که دادگاه تا حد امکان تلاش می کند تا هم حق زن پایمال نشود و هم مرد توانایی ادامه زندگی عادی خود را از دست ندهد.

اقساط رایج: مهریه ماهی نیم سکه تا دو سکه

این بازه از اقساط، رایج ترین نوع قسط بندی مهریه است و شامل بخش بزرگی از پرونده ها می شود. تعیین دقیق میزان در این بازه نیز به شرایط مالی و معیشتی مرد بستگی دارد:

• کارمندان با حقوق متوسط: برای کارمندانی که حقوق ثابت و مزایای مشخصی دارند، معمولاً دادگاه با در نظر گرفتن کسورات قانونی (مانند کسورات بیمه و مالیات) و هزینه های ضروری زندگی، اقدام به تعیین اقساط می کند. این اقساط می تواند از ماهی نیم سکه (در صورت حقوق پایین تر و تعداد بالای افراد تحت تکفل) تا ماهی یک سکه یا کمی بیشتر (در صورت حقوق بالاتر و مسئولیت های مالی کمتر) متغیر باشد.

• افراد با مشاغل آزاد و درآمد متغیر: برای این دسته از افراد، اثبات توان مالی پیچیده تر است. دادگاه با بررسی گردش حساب بانکی، اظهارنامه های مالیاتی، و استشهادیه، سعی در تخمین درآمد واقعی می کند. در این موارد نیز، اقساط معمولاً در همین بازه تعیین می شود، اما ممکن است انعطاف پذیری بیشتری در نحوه پرداخت (مثلاً اقساط هر دو یا سه ماه یک بار) وجود داشته باشد.

• تأثیر تعداد فرزندان: حضور فرزندان تحت تکفل مرد، به طور مستقیم بر توان مالی او تأثیر می گذارد. هزینه های نگهداری و تربیت فرزندان از جمله هزینه های ضروری محسوب می شوند و قاضی در تعیین میزان اقساط، این بخش از هزینه ها را مد نظر قرار می دهد. هرچه تعداد فرزندان بیشتر باشد، احتمال کاهش اقساط مهریه نیز افزایش می یابد.

تعیین میزان اقساط مهریه، هنر و دانش قاضی را در سنجش دقیق توان مالی و معیشتی زوج و حقوق زوجه، با در نظر گرفتن نوسانات اقتصادی و عرف جامعه، به منصه ظهور می رساند.

توضیح: لازم به ذکر است که این اعداد و سناریوها صرفاً جهت درک بهتر و ارائه مثال هستند و به هیچ عنوان حکم قطعی و قابل تعمیم به تمامی پرونده ها نمی باشند. هر پرونده ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد و نیازمند بررسی دقیق قضایی است.

قوانین خاص و ابهامات رایج در خصوص مهریه

در سال های اخیر، قوانین و رویه های مرتبط با مهریه دستخوش تغییراتی شده و ابهامات زیادی را برای عموم مردم و حتی متخصصان حقوقی ایجاد کرده است. در این بخش به تشریح مهم ترین این قوانین و رفع ابهامات رایج می پردازیم.

تبیین قانون سقف ۱۱۰ سکه مهریه و ضمانت اجرای حبس

یکی از پرتکرارترین ابهامات، مربوط به قانون سقف ۱۱۰ سکه است. بسیاری به اشتباه تصور می کنند که اگر مهریه زن بیش از ۱۱۰ سکه باشد، مرد تنها مکلف به پرداخت همین تعداد سکه است و مابقی ساقط می شود. این برداشت نادرست است. واقعیت حقوقی این است که:

• ۱۱۰ سکه، سقف برای ضمانت اجرای حبس است، نه سقف کلی مهریه: بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، چنانچه مهریه زن تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن) باشد، در صورت امتناع مرد از پرداخت و عدم اثبات اعسار، حکم جلب و حبس او صادر خواهد شد. اما برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، مرد بابت عدم پرداخت آن به حبس محکوم نمی شود.

• مهریه بالاتر از ۱۱۰ سکه همچنان قابل مطالبه است: اگر مهریه زن ۲۰۰ سکه یا حتی بیشتر باشد، تمامی آن به عنوان یک دین بر عهده مرد است و زن حق مطالبه کل آن را دارد. اما ضمانت اجرای کیفری (حبس) فقط تا سقف ۱۱۰ سکه اعمال می شود. برای مبالغ مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن می تواند از طریق توقیف اموال مرد یا قسط بندی (در صورت اثبات اعسار) اقدام به وصول کند.

• رویه های قضایی جدید: نکته حائز اهمیت این است که حتی برای ۱۱۰ سکه نیز، رویه فعلی محاکم قضایی، به سمت کاهش موارد صدور حکم جلب و حبس پیش رفته است. هدف اصلی، حل و فصل پرونده ها از طریق توقیف اموال و قسط بندی است و حبس به عنوان آخرین راهکار و در صورت عدم وجود هرگونه امکان پرداخت یا سوءنیت مرد مورد نظر قرار می گیرد. دادگاه ها تلاش می کنند تا با پذیرش دادخواست اعسار و تقسیط، از زندانی شدن مردان در پرونده های مهریه جلوگیری کنند.

طرح پیشنهادی قانون مهریه ۱۴ سکه: واقعیت یا شایعه؟

بحث و گفتگو پیرامون طرح پیشنهادی مهریه ۱۴ سکه، همواره در رسانه ها و افکار عمومی مطرح بوده و منجر به سردرگمی زیادی شده است. روشن سازی وضعیت حقوقی این طرح از اهمیت بالایی برخوردار است:

• این یک طرح پیشنهادی است، نه قانون لازم الاجرا: تا به امروز (۱۴۰۴)، طرح پیشنهادی قانون مهریه ۱۴ سکه در مجلس شورای اسلامی به تصویب نهایی نرسیده و به عنوان یک قانون لازم الاجرا برای تمامی ازدواج ها، ابلاغ نشده است. بنابراین، هرگونه ادعا مبنی بر قانون شدن مهریه ۱۴ سکه نادرست است.

• اهداف احتمالی طرح: این طرح با اهدافی مانند کاهش مهریه های سنگین، تسهیل امر ازدواج برای جوانان، و جلوگیری از سوءاستفاده از مهریه به عنوان ابزاری برای فشار، مطرح شده است. برخی از مفاد پیشنهادی شامل تعیین مالیات بر مهریه های بالاتر از ۱۴ سکه یا تغییر در نحوه ضمانت اجرایی مهریه است.

• تأثیر بر آینده مهریه: در صورت تصویب نهایی و ابلاغ این طرح، می تواند تغییرات چشمگیری در مفهوم و نحوه مطالبه مهریه ایجاد کند. اما تا آن زمان، قوانین فعلی (از جمله سقف ۱۱۰ سکه برای حبس) معتبر و لازم الاجرا هستند. زوجین در آستانه ازدواج باید بر اساس قوانین جاری اقدام به تعیین مهریه کنند و فریب شایعات را نخورند.

قسط بندی مهریه برای کارمندان دولت

یکی از سناریوهای رایج در پرونده های مهریه، زمانی است که مرد کارمند دولت یا بخش خصوصی باشد و دارای حقوق ثابت ماهانه. در این موارد، نحوه قسط بندی مهریه تا حدودی متفاوت است:

• کسر از حقوق: در صورت مطالبه مهریه و احراز اعسار مرد، دادگاه می تواند حکم به کسر بخشی از حقوق ماهانه او برای پرداخت مهریه صادر کند. بر اساس ماده ۹۶ قانون اجرای احکام مدنی، حداکثر تا یک سوم از حقوق و مزایای مرد (اگر دارای افراد تحت تکفل باشد) و تا یک چهارم آن (اگر افراد تحت تکفل نداشته باشد) قابل کسر برای پرداخت مهریه است. این میزان توسط دادگاه تعیین و به اداره محل کار مرد ابلاغ می شود.

• تأثیر بر تعداد سکه ها: با توجه به مبلغ کسر شده از حقوق، تعداد سکه هایی که مرد در هر ماه یا سال پرداخت می کند، محاسبه می شود. به عنوان مثال، اگر یک چهارم حقوق مرد معادل مبلغ X تومان باشد و قیمت روز سکه Y تومان باشد، میزان سکه های ماهانه از تقسیم X بر Y به دست می آید. این روش، یک راهکار تضمین شده برای وصول مهریه برای زن و یک برنامه پرداخت منظم برای مرد فراهم می کند.

قسط بندی مهریه برای مردان بیکار

بیکاری مرد، او را از پرداخت مهریه معاف نمی کند. حتی مردان بیکار نیز در صورت مطالبه مهریه توسط زن، مکلف به پرداخت هستند، اما نحوه و میزان اقساط متناسب با وضعیت آن ها تعیین می شود:

• اعسار و پیش قسط: یک مرد بیکار نیز می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه دهد. دادگاه با بررسی دقیق وضعیت مالی او (از جمله بررسی اموالی که ممکن است به نامش باشد، یا توانایی او در کسب درآمد از طریق کارهای مقطعی و فصلی)، حکم صادر می کند. در این موارد نیز معمولاً یک پیش قسط (هرچند اندک) تعیین می شود و سپس مابقی به صورت اقساط بسیار کم و با بازه های زمانی طولانی تر قسط بندی خواهد شد. گاهی ممکن است دادگاه مهریه سالی یک سکه را برای این دسته از مردان تعیین کند.

• اهمیت توانایی بالقوه کسب درآمد: صرف بیکاری فعلی، به معنای عدم توانایی مطلق در کسب درآمد نیست. دادگاه ممکن است مرد را مکلف به تلاش برای یافتن شغل و تأمین حداقل اقساط کند. این موضوع نشان می دهد که قانون حتی در شرایط دشوار نیز به دنبال تضمین حقوق مالی زن است.

تاثیر نوع طلاق بر اقساط مهریه

نوع طلاق می تواند به صورت مستقیم بر نحوه مطالبه، میزان و قسط بندی مهریه تأثیر بگذارد. تفاوت های عمده ای در نحوه رسیدگی به مهریه در طلاق از طرف مرد، طلاق توافقی و طلاق از طرف زن وجود دارد.

قسط بندی مهریه در طلاق از طرف زوج

هنگامی که درخواست طلاق از سوی مرد مطرح می شود، مرد مکلف به پرداخت تمامی حقوق مالی زن، از جمله مهریه، نفقه ایام عده، و اجرت المثل، پیش از ثبت رسمی طلاق است. در این شرایط:

• اصل بر پرداخت کامل و یکجا: در طلاق از طرف مرد، اصل بر این است که مرد باید تمامی مهریه را به صورت یکجا پرداخت کند تا صیغه طلاق جاری شود و ثبت رسمی صورت پذیرد.

• امکان تقسیط با دادخواست اعسار: با این حال، اگر مرد توانایی مالی پرداخت یکجای تمامی مهریه را نداشته باشد، می تواند همزمان با دادخواست طلاق، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را نیز مطرح کند. در این صورت، دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی مرد، مهریه را قسط بندی می کند و حکم طلاق منوط به پرداخت پیش قسط و تضمین اقساط بعدی می شود. زن می تواند تا زمان وصول کامل مهریه (حتی در صورت قسط بندی)، از ثبت طلاق خودداری کند، مگر اینکه توافق دیگری صورت گیرد یا مرد شروط خاصی را بپذیرد.

قسط بندی مهریه در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، زوجین با یکدیگر بر سر تمامی مسائل مربوط به پایان زندگی مشترک، از جمله حضانت فرزندان، نفقه، و مهریه، به توافق می رسند. این توافق، از جمله شفاف ترین و سریع ترین روش های طلاق است و در مورد مهریه، انعطاف پذیری زیادی به زوجین می دهد:

• تعیین نحوه پرداخت با توافق زوجین: در این نوع طلاق، زوجین می توانند بر سر نحوه و میزان پرداخت مهریه به صورت کاملاً آزادانه توافق کنند. این توافق می تواند شامل موارد زیر باشد:

  • پرداخت تمام یا بخشی از مهریه به صورت یکجا.
  • قسط بندی مابقی مهریه با شرایط خاص (مثلاً ماهی چند سکه یا سالی چند سکه) و با تعیین ضمانت اجرا.
  • بخشودگی کامل یا بخشی از مهریه توسط زن.
  • تبدیل مهریه به مال دیگر (مانند انتقال سند ملک یا خودرو).

• لزوم شفافیت و اراده آزادانه: شرط اصلی اعتبار این توافقات، رعایت اراده آزادانه طرفین و شفافیت کامل در تعیین شرایط پرداخت است. توافقات باید به صورت کتبی تنظیم شده و به تأیید دادگاه برسد تا جنبه قانونی پیدا کند.

نحوه اعتراض به حکم قسط بندی مهریه

حکم قسط بندی مهریه، مانند سایر احکام قضایی، قابل اعتراض است. هم زن و هم مرد می توانند در صورت عدم رضایت از حکم صادر شده، به آن اعتراض کنند. این اعتراض باید در مهلت قانونی و با ارائه دلایل و مدارک مستدل صورت گیرد:

• اعتراض زوجه: اگر زن معتقد باشد که مرد توانایی مالی بیشتری برای پرداخت مهریه دارد و میزان اقساط تعیین شده بسیار کم است، می تواند به حکم اعتراض کند. دلایل و مدارک لازم برای اعتراض زوجه می تواند شامل موارد زیر باشد:

  • ارائه لیست جدیدی از اموال و دارایی های پنهان مرد که در مرحله اول رسیدگی ارائه نشده بود.
  • اثبات افزایش ناگهانی درآمد مرد پس از صدور حکم اولیه.
  • ارائه شهود جدید برای اثبات تمکن مالی مرد.

• اعتراض زوج: اگر مرد معتقد باشد که توانایی پرداخت اقساط تعیین شده را ندارد و حکم صادره فراتر از توان مالی اوست، می تواند به آن اعتراض کند. دلایل و مدارک لازم برای اعتراض زوج شامل موارد زیر است:

  • ارائه مدارک جدید مبنی بر کاهش درآمد (مانند از دست دادن شغل یا کاهش ساعات کاری).
  • اثبات افزایش هزینه های ضروری زندگی (مانند هزینه های درمانی غیرمنتظره یا افزایش افراد تحت تکفل).
  • ارائه گواهی از مراجع ذی ربط مبنی بر عدم وجود دارایی های اعلام شده.

اعتراض به حکم قسط بندی مهریه باید در دادگاه تجدیدنظر صورت گیرد و دادگاه با بررسی مجدد شواهد و مدارک، اقدام به تأیید، اصلاح یا نقض حکم اولیه خواهد کرد.

عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه و توصیه های حقوقی

پرداخت اقساط مهریه، یک تکلیف قانونی است و عدم رعایت آن می تواند منجر به عواقب جدی برای زوج شود. درک این عواقب و همچنین دریافت مشاوره حقوقی تخصصی، برای هر دو طرف پرونده مهریه از اهمیت بالایی برخوردار است.

ضمانت اجرای قانونی عدم پرداخت اقساط

در صورتی که مرد به حکم دادگاه مبنی بر قسط بندی مهریه بی توجهی کند و اقساط تعیین شده را در موعد مقرر پرداخت نکند، زوجه می تواند از طریق مراجع قضایی اقدام به مطالبه و اعمال ضمانت اجراها کند:

• درخواست جلب و بازداشت: اگر مرد از پرداخت سه قسط متوالی مهریه خودداری کند، زن می تواند با مراجعه به دادگاه، تقاضای صدور حکم جلب و بازداشت مرد را مطرح کند. در این صورت، مرد تا زمان پرداخت اقساط معوقه و یا ارائه تضمینات لازم، در بازداشت خواهد ماند. این مورد یکی از جدی ترین عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه است و می تواند زندگی مرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

• توقیف اموال: در صورت عدم پرداخت اقساط، زوجه می تواند از دادگاه بخواهد تا اموال باقی مانده مرد (به جز مستثنیات دین) را توقیف کند. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، وسایل نقلیه، سهام، یا هر دارایی دیگری باشد که مرد به نام خود دارد. پس از توقیف، این اموال به مزایده گذاشته شده و از محل فروش آن ها، اقساط مهریه پرداخت می شود.

• کسر از حقوق: همانطور که قبلاً ذکر شد، اگر مرد کارمند باشد و از پرداخت اقساط خودداری کند، زن می تواند درخواست کسر مستقیم اقساط از حقوق او را به اداره کار مرد ارائه دهد. این کسر تا زمان پرداخت کامل مهریه ادامه خواهد داشت.

عدم پرداخت منظم اقساط مهریه می تواند به منزله عدم تمکین از حکم دادگاه تلقی شود و عواقب حقوقی و کیفری جدی را برای زوج به همراه داشته باشد.

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی

پرونده های مهریه، به ویژه با توجه به پیچیدگی های قانونی و نوسانات اقتصادی، نیازمند دقت و تخصص فراوان هستند. مشاوره با یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه، برای هر دو طرف (زن و مرد) ضروری است:

• برای زوجین (مرد): مشاوره حقوقی می تواند به مرد کمک کند تا با آگاهی از حقوق و تعهدات خود، به درستی دادخواست اعسار را تنظیم و ارائه دهد. یک وکیل مجرب می تواند با جمع آوری مدارک لازم، دفاع مستدل در دادگاه، و ارائه راهکارهای قانونی، به مرد در مدیریت تعهدات مالی خود و جلوگیری از عواقب ناخواسته (مانند حبس) یاری رساند.

• برای زوجه (زن): زن نیز با مشاوره حقوقی می تواند از تمامی حقوق خود آگاه شود و با بهترین استراتژی، اقدام به مطالبه مهریه کند. وکیل می تواند زن را در فرآیند شناسایی اموال مرد، اعتراض به حکم قسط بندی (در صورت لزوم)، و پیگیری ضمانت اجراها در صورت عدم پرداخت اقساط، راهنمایی کند. همچنین، در پرونده های طلاق توافقی، وکیل می تواند به زن کمک کند تا بهترین توافق ممکن را در مورد مهریه و سایر حقوق مالی به دست آورد.

در نهایت، آگاهی از قوانین و مشورت با متخصصان حقوقی، بهترین راهکار برای جلوگیری از مشکلات آتی و اطمینان از رعایت حقوق و تعهدات در پرونده های مهریه است.

نتیجه گیری

تعیین اینکه مهریه سالی چند سکه است، یک سوال با پاسخ قطعی نیست و به صورت موردی در دادگاه های خانواده و با توجه به معیارهای متعدد قضایی تعیین می شود. این فرآیند پیچیده شامل بررسی دقیق توان مالی زوج، از جمله درآمد، دارایی ها و هزینه های ضروری زندگی وی، در کنار در نظر گرفتن قیمت روز سکه و رویه های قضایی موجود است. حتی در مهریه های عندالمطالبه، امکان قسط بندی با ارائه دادخواست اعسار وجود دارد تا مرد بتواند دین خود را در یک برنامه منظم پرداخت کند.

قوانینی نظیر سقف ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرای حبس و طرح های پیشنهادی مانند ۱۴ سکه نیز، نیازمند درک صحیح هستند تا ابهامات موجود برطرف شود. مهم است که بدانیم ۱۱۰ سکه، تنها سقف برای مجازات حبس است و مهریه های بالاتر نیز همچنان قابل مطالبه هستند و طرح ۱۴ سکه نیز هنوز به قانون لازم الاجرا تبدیل نشده است. در تمام این مراحل، از آغاز مطالبه مهریه تا اعتراض به احکام قسط بندی و پیگیری عواقب عدم پرداخت، مشاوره با وکلای متخصص در امور خانواده، از اهمیت حیاتی برخوردار است تا حقوق هر دو طرف به درستی رعایت شود و از بروز مشکلات حقوقی بیشتر جلوگیری به عمل آید.

سوالات متداول

آیا قانون ۱۴ سکه مهریه تصویب شده و برای همه لازم الاجراست؟

خیر، طرح پیشنهادی قانون مهریه ۱۴ سکه تا کنون (سال ۱۴۰۴) در مجلس شورای اسلامی به تصویب نهایی نرسیده و به عنوان یک قانون لازم الاجرا برای تمامی ازدواج ها ابلاغ نشده است. بنابراین، مهریه بر اساس قوانین قبلی و با توجه به توافق زوجین در سند ازدواج تعیین و مطالبه می شود.

در چه شرایطی دادگاه مهریه سالی یک سکه تعیین می کند؟

تعیین مهریه سالی یک سکه در شرایط بسیار خاص و دشوار برای زوج اتفاق می افتد. این موارد معمولاً شامل بیکاری طولانی مدت و عدم تمکن مطلق، بیماری های صعب العلاج و ناتوانی از کار، عدم وجود هیچ گونه اموال قابل توقیف، و مسئولیت تأمین تعداد بالای افراد تحت تکفل با درآمد ناچیز است.

حداقل پیش قسط مهریه چقدر است؟

حداقل پیش قسط مهریه مقدار ثابتی ندارد و به توان مالی زوج و نظر قاضی بستگی دارد. اما رویه های قضایی نشان می دهد که در اکثر موارد، این مبلغ بین ۳ تا ۱۰ سکه تعیین می شود. البته در شرایط بسیار خاص، ممکن است این میزان کمتر یا بیشتر نیز باشد.

اگر مرد بیکار باشد، آیا باز هم باید مهریه پرداخت کند؟

بیکاری مرد او را از پرداخت مهریه معاف نمی کند. حتی مردان بیکار نیز در صورت مطالبه مهریه، مکلف به پرداخت هستند. دادگاه با بررسی توانایی بالقوه کسب درآمد و وضعیت مالی فعلی، یک پیش قسط و اقساط (که ممکن است بسیار اندک باشد، مانند سالی یک سکه) برای او تعیین خواهد کرد.

عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه چیست؟

در صورت عدم پرداخت سه قسط متوالی مهریه، زن می تواند درخواست صدور حکم جلب و بازداشت مرد را از دادگاه کند. همچنین، توقیف اموال باقی مانده مرد و کسر از حقوق او (اگر شاغل باشد) از دیگر عواقب قانونی عدم پرداخت اقساط مهریه محسوب می شود.

آیا می توان به حکم قسط بندی مهریه اعتراض کرد؟

بله، هم زن و هم مرد می توانند به حکم قسط بندی مهریه اعتراض کنند. این اعتراض باید در مهلت قانونی به دادگاه تجدیدنظر ارائه شود و با دلایل و مدارک مستدل (مانند اثبات افزایش یا کاهش توان مالی) همراه باشد.

برای مطالبه مهریه، ابتدا به کجا باید مراجعه کرد؟

زن می تواند برای مطالبه مهریه ابتدا به دفترخانه ازدواج مراجعه کرده و تقاضای صدور اجراییه کند. در صورت عدم وصول از این طریق، یا در صورت عدم توانایی شناسایی اموال، می تواند با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده، مراحل قضایی مطالبه مهریه را پیگیری کند.

مهلت پرداخت مهریه پس از ابلاغ اجراییه چقدر است؟

پس از ابلاغ اجراییه مهریه به مرد، او معمولاً ۱۰ روز مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند یا دادخواست اعسار خود را به دادگاه ارائه دهد. در صورت عدم اقدام در این مهلت، زن می تواند درخواست توقیف اموال یا سایر ضمانت اجراهای قانونی را مطرح کند.