تلاش یونسکو برای حفظ زبان های مادری

یونسکو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، در راستای حفظ، ترویج و احیای زبان های مادری و زبان های در معرض خطر در سراسر جهان، اقدامات گسترده ای را به انجام رسانده است. این سازمان با درک اهمیت بی بدیل زبان ها به عنوان ستون فقرات هویت فرهنگی و حافظ دانش بومی ملت ها، استراتژی ها و برنامه های مشخصی را برای مقابله با بحران جهانی نابودی زبان ها تدوین کرده است. هدف اصلی این سازمان، تضمین بقای تنوع زبانی به عنوان میراثی ناملموس برای بشریت است که نقشی حیاتی در توسعه پایدار و گفت وگوی بین فرهنگی ایفا می کند. یونسکو فراتر از نام گذاری روز جهانی زبان مادری، با شناسایی چالش ها، تدوین سیاست ها، حمایت از آموزش چندزبانه و مستندسازی، به صورت عملی به این میراث ارزشمند کمک می کند.

تنوع زبانی یکی از ارزشمندترین گنجینه های بشری است که زیربنای غنای فرهنگی و فکری جوامع را تشکیل می دهد. با این حال، برآوردهای اخیر نشان می دهد که از حدود ۷۰۰۰ زبان فعال در جهان، تقریباً نیمی از آن ها در معرض خطر جدی نابودی قرار دارند و هر دو هفته یک بار، یک زبان برای همیشه محو می شود. این پدیده نه تنها به معنای از دست رفتن یک وسیله ارتباطی است، بلکه از بین رفتن یک جهان بینی منحصر به فرد، دانش بومی قرون متمادی، و میراث فرهنگی گرانبها را در پی دارد. یونسکو به عنوان نهاد پیشرو در سازمان ملل متحد، متولی حفظ این تنوع و مقابله با این بحران خاموش است. این سازمان با تدوین سیاست ها، حمایت از برنامه های آموزشی و پژوهشی، و ارتقای آگاهی عمومی، تلاش می کند تا از این میراث ارزشمند پاسداری کند.

چرا یونسکو زبان های مادری را حفظ می کند؟ ریشه های فلسفی و اهداف

حفظ زبان های مادری برای یونسکو صرفاً یک هدف فرهنگی نیست، بلکه یک ضرورت توسعه ای و حقوق بشری محسوب می شود. این سازمان معتقد است که زبان، بیش از یک ابزار ارتباطی، جوهر وجودی و هویت یک جامعه است و از بین رفتن آن، ضربه ای جبران ناپذیر به تنوع فرهنگی و پایداری اجتماعی می زند. در این بخش، به ریشه های فلسفی و اهداف کلیدی یونسکو در زمینه تلاش یونسکو برای حفظ زبان های مادری می پردازیم.

ارتباط تنگاتنگ زبان و هویت

زبان مادری اولین زبانی است که فرد می آموزد و جهان بینی و درک او از هستی را شکل می دهد. این زبان نه تنها هویت فردی، بلکه هویت جمعی و فرهنگی یک ملت یا گروه اجتماعی را نیز تعریف می کند. زبان، پیوند میان گذشته، حال و آینده است؛ پلی است که سنت ها، آداب و رسوم، ارزش ها و شیوه های تفکر از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند. بدون زبان مادری، حس تعلق، ریشه های فرهنگی و خودآگاهی یک جامعه به شدت تضعیف می شود. یونسکو با تاکید بر این پیوند ناگسستنی، حفظ زبان های مادری را برای تقویت هویت های فرهنگی و جلوگیری از همگون سازی فرهنگی ضروری می داند.

زبان به عنوان حامل دانش بومی و میراث ناملموس

بسیاری از زبان های مادری، به ویژه در جوامع بومی و سنتی، حامل دانش های ارزشمند و منحصر به فردی هستند که در طول هزاران سال تجربه بشری شکل گرفته اند. این دانش شامل فنون کشاورزی پایدار، روش های سنتی درمان، درک عمیق از اکوسیستم ها، داستان سرایی شفاهی، موسیقی، آیین ها و شیوه های زندگی است. با نابودی هر زبان، بخش عظیمی از این دانش بومی و میراث ناملموس بشریت برای همیشه از بین می رود. یونسکو از این زبان ها به عنوان مخازن دانش یاد می کند که حفاظت از آن ها نه تنها برای جوامع محلی، بلکه برای حل چالش های جهانی مانند تغییرات اقلیمی و توسعه پایدار حیاتی است.

تنوع زبانی، تنوع فرهنگی و توسعه پایدار

تنوع زبانی ارتباط مستقیمی با تنوع فرهنگی دارد. هر زبان به مثابه یک آینه است که جهان را از منظری خاص بازتاب می دهد و به غنای کلی فرهنگ جهانی می افزاید. یونسکو معتقد است که تنوع فرهنگی، نیروی محرکه توسعه پایدار است و به صلح، گفت وگوی بین فرهنگی و احترام متقابل کمک می کند. حفظ زبان ها، به معنای حفظ این تنوع و ایجاد بستری برای تبادل ایده ها و تجربیات میان فرهنگ های گوناگون است. این رویکرد به ویژه در اهداف توسعه پایدار ۲۰۳۰ سازمان ملل متحد، که بر شمولیت و عدم نادیده گرفتن هیچ کس تاکید دارد، مورد توجه قرار گرفته است.

حقوق بشر و زبان

یونسکو زبان مادری را یک حق اساسی انسانی می داند. حق آموزش، دسترسی به اطلاعات، مشارکت در زندگی فرهنگی، و بیان هویت، همگی به نوعی با حق استفاده از زبان مادری مرتبط هستند. محروم کردن افراد از آموزش به زبان مادری شان، می تواند منجر به نابرابری های آموزشی، افت تحصیلی و حتی طرد اجتماعی شود. یونسکو از دولت ها می خواهد تا با تدوین سیاست های حمایتی، امکان آموزش و ارتباط گیری به زبان مادری را برای همه شهروندان فراهم آورند و زبان مادری را به عنوان ابزاری برای دسترسی به آموزش با کیفیت و عدالت اجتماعی به رسمیت بشناسند.

روز جهانی زبان مادری: نقطه عطش جهانی (۲۱ فوریه)

نام گذاری ۲۱ فوریه (۳ اسفند در تقویم شمسی) به عنوان روز جهانی زبان مادری، یکی از برجسته ترین اقدامات یونسکو برای افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت زبان های مادری است. این روز نمادی از تلاش های جهانی برای حفظ تنوع زبانی و فرهنگی است که فراتر از یک مناسبت تقویمی، به بستری برای فعالیت های گسترده تبدیل شده است.

تاریخچه و پیشینه نام گذاری

ایده نام گذاری روز جهانی زبان مادری از کشور بنگلادش (که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می شد) نشأت گرفت. در سال ۱۹۵۲، دانشجویان و مردم داکا برای ملی کردن زبان بنگالی و به رسمیت شناخته شدن آن به عنوان یکی از زبان های رسمی پاکستان، دست به تظاهرات مسالمت آمیز زدند. این تظاهرات با خشونت نیروهای پلیس سرکوب شد و تعدادی از دانشجویان جان باختند. پس از استقلال بنگلادش، این کشور پیشنهاد نام گذاری روز ۲۱ فوریه را به عنوان روز جهانی زبان مادری به یونسکو ارائه داد. کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۹ این پیشنهاد را تصویب کرد و از سال ۲۰۰۰، این روز به صورت رسمی در سراسر جهان گرامی داشته می شود.

اهداف اولیه و تکاملی این روز

هدف اولیه از نام گذاری روز جهانی زبان مادری، افزایش آگاهی جهانی نسبت به اهمیت زبان های مادری و لزوم حفظ تنوع زبانی و فرهنگی بود. با گذشت زمان، اهداف این روز تکامل یافت و اکنون شامل ترویج آموزش چندزبانه، تشویق شمولیت زبانی در تمامی عرصه ها، و تاکید بر نقش زبان ها در دستیابی به اهداف توسعه پایدار می شود. یونسکو هر ساله با تعیین یک موضوع خاص برای این روز، تلاش می کند تا ابعاد جدیدی از اهمیت زبان های مادری و چالش های پیش رو را برجسته سازد.

فعالیت های یونسکو در این روز

یونسکو هر سال به مناسبت روز جهانی زبان مادری، رویدادها و فعالیت های متنوعی را در مقر خود در پاریس و در دفاتر منطقه ای سراسر جهان برگزار می کند. این فعالیت ها شامل برگزاری سمینارها، کنفرانس ها، کارگاه های آموزشی، نمایشگاه ها، و انتشار گزارش ها و اسناد سیاستی است. کمپین های آگاهی بخش آنلاین و آفلاین نیز برای جلب مشارکت عمومی و رسانه ها طراحی می شوند. این اقدامات با هدف ترویج سیاست های آموزشی مبتنی بر زبان مادری، تشویق پژوهش در زمینه زبان های بومی، و ایجاد فضایی برای گفت وگو و همکاری میان ذینفعان مختلف در سراسر جهان صورت می گیرد.

استراتژی ها و برنامه های عملی یونسکو برای حفظ زبان ها

یونسکو برای تحقق اهداف خود در زمینه حفظ زبان های مادری، مجموعه ای از استراتژی ها و برنامه های عملیاتی را در سطوح ملی و بین المللی به اجرا گذاشته است. این تلاش ها شامل رویکردهای آموزشی، مستندسازی، حقوقی و ظرفیت سازی است که در ادامه به تفصیل به آن ها پرداخته می شود.

۳.۱. ترویج و حمایت از آموزش چندزبانه مبتنی بر زبان مادری

یکی از اصلی ترین راهبردهای تلاش یونسکو برای حفظ زبان های مادری، تمرکز بر آموزش چندزبانه است. یونسکو معتقد است که آموزش مؤثر باید با زبانی آغاز شود که دانش آموز بیشترین تسلط را بر آن دارد، یعنی زبان مادری او. این رویکرد نه تنها به یادگیری بهتر و عمیق تر مفاهیم کمک می کند، بلکه هویت فرهنگی و عزت نفس دانش آموز را نیز تقویت می نماید.

تعریف آموزش چندزبانه فراتر از صرفاً یادگیری چند زبان است؛ این رویکرد به معنای استفاده از زبان مادری به عنوان زبان آموزش در سال های اولیه تحصیل و سپس معرفی تدریجی زبان های رسمی یا غالب است. این روش به دانش آموزان کمک می کند تا پلی میان محیط خانه و مدرسه بزنند، مفاهیم پیچیده را به زبانی آشنا بیاموزند و در نتیجه، به موفقیت های تحصیلی بیشتری دست یابند. یونسکو رهنمودها و سیاست های مشخصی را برای دولت ها تدوین کرده است تا زبان مادری را در نظام های آموزشی خود بگنجانند. این شامل توسعه کتب درسی و مواد آموزشی به زبان های بومی، تربیت معلمان مسلط به زبان های مادری، و ایجاد محیط های یادگیری حمایت کننده است.

پروژه های موفقیت آمیز بسیاری در سراسر جهان تحت حمایت یونسکو اجرا شده اند که نشان دهنده اثربخشی آموزش چندزبانه هستند. به عنوان مثال، در برخی مناطق آفریقا و آسیا، با معرفی آموزش ابتدایی به زبان های بومی، نرخ ترک تحصیل کاهش یافته و کیفیت یادگیری به طور چشمگیری بهبود یافته است. این استراتژی به طور مستقیم با هدف ۴ توسعه پایدار سازمان ملل متحد، یعنی «تضمین آموزش با کیفیت، فراگیر و عادلانه و ارتقای فرصت های یادگیری مادام العمر برای همه» ارتباط دارد. یونسکو تاکید می کند که بدون توجه به زبان مادری، دستیابی به عدالت آموزشی برای همه گروه های جمعیتی، به ویژه اقلیت ها و جوامع بومی، دشوار خواهد بود.

۳.۲. مستندسازی، پژوهش و ایجاد اطلس زبان های در خطر

برای حفظ زبان ها، ابتدا باید آن ها را شناخت و وضعیتشان را پایش کرد. یونسکو نقش محوری در مستندسازی زبان های در معرض خطر و ایجاد پایگاه های داده معتبر ایفا می کند. این سازمان با همکاری زبان شناسان، مردم شناسان و جوامع محلی، اطلاعات جامعی درباره زبان های در حال انقراض جمع آوری می نماید.

معرفی «اطلس زبان های جهان در خطر یونسکو» یکی از برجسته ترین اقدامات این سازمان در این زمینه است. این اطلس یک ابزار حیاتی برای پایش و ارزیابی وضعیت زبان ها در سراسر جهان است. هدف از این اطلس، نشان دادن وضعیت فعلی زبان ها، طبقه بندی آن ها بر اساس سطح خطر (از «آسیب پذیر» تا «منقرض شده»)، و اطلاع رسانی به سیاست گذاران و عموم مردم است. این اطلاعات به برنامه ریزی دقیق تر برای مداخلات حفاظتی و احیای زبان ها کمک می کند. اطلس زبان های یونسکو در نسخه های چاپی و آنلاین منتشر شده و به صورت دوره ای به روزرسانی می شود.

علاوه بر اطلس، یونسکو از پروژه های مستندسازی جامع (مانند ضبط صوتی و تصویری از گویشوران بومی، جمع آوری متون شفاهی، ایجاد دیکشنری ها و گرامرها) حمایت می کند. این مستندات به عنوان آرشیوهای دیجیتال و فیزیکی از زبان های در معرض خطر عمل می کنند و در صورت نابودی یک زبان، حداقل بخشی از میراث آن برای آیندگان حفظ خواهد شد. این آرشیوها همچنین منبعی غنی برای پژوهش های زبان شناسی و مردم شناسی هستند و به احیای زبان ها در آینده کمک می کنند. این اقدامات نشان دهنده عمق رویکرد یونسکو در حفظ زبان های در معرض خطر است.

۳.۳. کنوانسیون ها و اسناد بین المللی به عنوان ابزارهای حقوقی

یونسکو با تدوین و ترویج اسناد و کنوانسیون های بین المللی، چارچوب های حقوقی لازم برای حمایت از زبان ها و تنوع فرهنگی را فراهم می آورد. این ابزارها دولت ها را ملزم می کنند تا سیاست های لازم برای حفظ این میراث را اتخاذ کنند.

کنوانسیون ۲۰۰۳ حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس یکی از مهم ترین این ابزارهاست. این کنوانسیون میراث ناملموس را «مجموعه ای از شیوه ها، بازنمایی ها، بیان ها، دانش، مهارت ها و همچنین ابزارها، اشیاء، مصنوعات و فضاهای فرهنگی مرتبط با آن ها که جوامع، گروه ها و در برخی موارد افراد، آن ها را به عنوان بخشی از میراث فرهنگی خود به رسمیت می شناسند» تعریف می کند. زبان، به عنوان اصلی ترین وسیله انتقال و بیان بسیاری از عناصر میراث ناملموس (مانند داستان سرایی شفاهی، آیین ها، موسیقی، نمایش ها، و فنون سنتی)، نقشی حیاتی در این کنوانسیون دارد. این کنوانسیون دولت های عضو را تشویق می کند تا زبان ها را به عنوان جزء جدایی ناپذیری از میراث ناملموس خود شناسایی و از آن ها حمایت کنند.

علاوه بر کنوانسیون ۲۰۰۳، یونسکو توصیه نامه ها و اعلامیه های دیگری نیز در زمینه حقوق زبانی و ترویج تنوع زبانی منتشر کرده است. به عنوان مثال، اعلامیه جهانی یونسکو درباره تنوع فرهنگی (۲۰۰۱) و توصیه نامه در مورد ترویج و استفاده از چندزبانگی و دسترسی جهانی به فضای سایبری (۲۰۰۳)، بر اهمیت تنوع زبانی و حق دسترسی به اطلاعات و دانش به زبان های مختلف تاکید دارند. این اسناد چارچوبی برای تدوین سیاست های ملی و بین المللی در حوزه زبان شناسی و حفاظت از حقوق زبانی فراهم می آورند.

حفظ هر زبان، به معنای حفاظت از یک جهان بینی منحصر به فرد، مخزنی از دانش بومی و بخشی جدایی ناپذیر از میراث ناملموس بشریت است.

۳.۴. ظرفیت سازی و همکاری های بین المللی

یونسکو برای تضمین پایداری برنامه های یونسکو برای احیای زبان ها، بر ظرفیت سازی در جوامع محلی و تقویت همکاری های بین المللی تاکید دارد. این رویکرد شامل توانمندسازی افرادی است که در خط مقدم تلاش برای حفظ زبان ها قرار دارند.

یونسکو برنامه های آموزشی و کارگاه های تخصصی برای زبان شناسان، مردم شناسان، مربیان و فعالان فرهنگی برگزار می کند. این آموزش ها مهارت های لازم برای مستندسازی زبان ها (مانند روش های جمع آوری داده های زبانی، نرم افزارهای تحلیل زبان شناسی، و اصول آرشیو داری دیجیتال) و همچنین استراتژی های احیای زبان (مانند توسعه برنامه های آموزشی زبان دوم برای کودکان، ایجاد محتوای جذاب به زبان مادری، و استفاده از رسانه ها) را به شرکت کنندگان منتقل می کند. هدف این است که جوامع محلی خود بتوانند نقش فعالی در حفظ و ترویج زبان هایشان ایفا کنند.

این سازمان همچنین از تشکیل شبکه ها و انجمن های فعال در حوزه زبان، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی، حمایت می کند. این شبکه ها بستری برای تبادل تجربه، دانش و منابع میان متخصصان و فعالان فراهم می آورند. سیاست های یونسکو در حوزه زبان شناسی بر همکاری های گسترده با دولت ها، سازمان های غیردولتی، دانشگاه ها، و نهادهای پژوهشی تاکید دارد. این همکاری ها به منظور به اشتراک گذاری بهترین تجربیات، انجام پژوهش های مشترک، و اجرای پروژه های پایدار در مناطق مختلف جهان است. حمایت مالی و فنی نیز از طریق صندوق ها و برنامه های مختلف یونسکو به این پروژه ها اعطا می شود.

۳.۵. استفاده از فناوری های نوین

عصر دیجیتال فرصت های بی نظیری را برای حفظ و ترویج زبان ها فراهم آورده است. یونسکو به طور فزاینده ای بر استفاده از فناوری های نوین برای حمایت از زبان های مادری تمرکز دارد، هرچند که چالش های خاصی نیز در این زمینه وجود دارد.

فضای دیجیتال و اینترنت می توانند نقش مهمی در افزایش دسترسی به زبان ها و ایجاد محتوای جدید به زبان های بومی ایفا کنند. تلاش یونسکو برای حفظ زبان های مادری شامل تشویق به ساخت دیکشنری های آنلاین، توسعه اپلیکیشن های آموزشی زبان، ایجاد محتوای چندرسانه ای (صوتی، تصویری، متنی) به زبان های بومی، و پلتفرم های اجتماعی برای گویشوران زبان های کمتر رایج است. این ابزارها به افراد امکان می دهند تا زبان مادری خود را فراتر از مرزهای جغرافیایی و به صورت تعاملی بیاموزند و به کار ببرند.

با این حال، یکی از چالش های حفظ زبان مادری در عصر دیجیتال، حضور کمرنگ زبان های بومی در فضای سایبری است. بسیاری از زبان های در معرض خطر فاقد منابع دیجیتالی کافی هستند، که این امر دسترسی به آن ها را دشوار و استفاده از آن ها را برای نسل های جدید محدود می کند. یونسکو در تلاش است تا با حمایت از پروژه های بومی سازی محتوا، توسعه فونت ها و کیبوردهای مناسب، و آموزش مهارت های دیجیتالی به جوامع بومی، این شکاف دیجیتالی را برطرف کند. همچنین، پژوهش در زمینه هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی برای توسعه ابزارهایی که بتوانند زبان های کمتر رایج را پشتیبانی کنند، از دیگر اولویت های یونسکو است. این اقدامات نویدبخش آینده ای هستند که در آن فناوری به جای تهدید، ابزاری قدرتمند برای حفظ تنوع زبانی خواهد بود.

چالش ها و چشم انداز آینده در مسیر حفظ زبان های مادری

با وجود تلاش های گسترده یونسکو و سایر نهادها، مسیر حفظ زبان های مادری همچنان با چالش های بزرگی روبه رو است. جهانی شدن، مهاجرت و تسلط روزافزون زبان های غالب، از جمله مواردی هستند که بقای زبان های بومی را تهدید می کنند. با این حال، یونسکو با رویکردهای نوین و تمرکز بر همکاری های جهانی، به آینده ای روشن تر برای تنوع زبانی امیدوار است.

چالش ها

یکی از بزرگترین چالش ها، پدیده جهانی شدن است که با تسهیل ارتباطات و تبادلات فرهنگی، منجر به غلبه زبان های بین المللی و کاهش استفاده از زبان های بومی در حوزه های مختلف زندگی می شود. مهاجرت نیز می تواند به تضعیف زبان مادری در میان نسل های مهاجر منجر شود، زیرا آن ها اغلب مجبور به پذیرش زبان غالب کشور میزبان برای دستیابی به فرصت های اجتماعی و اقتصادی هستند. سیاست های نادرست ملی، که ممکن است بر آموزش به یک زبان واحد تمرکز کنند یا از زبان های اقلیت حمایت کافی نکنند، نیز از عوامل تهدیدکننده به شمار می روند.

کمبود منابع مالی و انسانی برای مستندسازی، آموزش و ترویج زبان های کمتر رایج، یکی دیگر از موانع اصلی است. این زبان ها اغلب فاقد واژه نامه های جامع، منابع آموزشی با کیفیت و گویشوران فعال در حوزه های عمومی هستند. همچنین، تغییرات اجتماعی و اقتصادی، از جمله شهرنشینی و تغییر در سبک زندگی، می تواند به کاهش انتقال زبان از نسلی به نسل دیگر در خانواده ها منجر شود. بی تفاوتی و عدم آگاهی جوامع محلی نسبت به ارزش زبان مادری خود نیز گاهی اوقات می تواند تلاش ها را با مشکل مواجه کند. این چالش های حفظ زبان مادری نیازمند رویکردهای چندجانبه و مداوم هستند.

رویکردهای نوین یونسکو و نقش جوامع محلی

یونسکو در پاسخ به این چالش ها، رویکردهای نوین را در دستور کار خود قرار داده است. زبان و توسعه پایدار یونسکو به معنای ادغام زبان ها در تمامی ابعاد برنامه ریزی توسعه، از جمله آموزش، سلامت، و محیط زیست است. یونسکو بر این باور است که حفظ زبان ها به خودی خود هدف نیست، بلکه ابزاری برای دستیابی به جوامعی عادلانه تر، پایدارتر و شمول گراتر است.

تأکید بر استفاده از هوش مصنوعی (AI) و فناوری های جدید برای توسعه ابزارهای ترجمه، آموزش زبان، و ایجاد محتوای دیجیتال به زبان های کمتر رایج، از جمله این رویکردهای نوین است. دیپلماسی زبانی و تشویق دولت ها به تدوین سیاست های زبانی فراگیر، نیز از دیگر ابعاد فعالیت یونسکو است. این دیپلماسی شامل تشویق به همکاری های فرامرزی برای حفظ زبان هایی است که در چندین کشور صحبت می شوند.

نقش جوامع محلی در این میان از اهمیت حیاتی برخوردار است. هیچ تلاشی بدون مشارکت فعال و مسئولیت پذیری خود گویشوران به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. یونسکو بر بومی سازی آموزش و توانمندسازی جوامع برای مدیریت و اجرای برنامه های حفظ زبان تاکید دارد. مسئولیت فردی نیز در این فرایند کلیدی است؛ والدین و خانواده ها باید نقش فعالی در انتقال زبان مادری به فرزندان خود داشته باشند و آن را در زندگی روزمره به کار گیرند.

آینده زبان های مادری در گرو تعهد پایدار سازمان های بین المللی، سیاست گذاران ملی و مهم تر از همه، مسئولیت پذیری و مشارکت فعال جوامع محلی است.

این همکاری سه جانبه، کلید موفقیت در مسیر پر پیچ و خم حفظ تنوع زبانی است.

نتیجه گیری

تلاش یونسکو برای حفظ زبان های مادری، فراتر از یک شعار یا نام گذاری یک روز جهانی، مجموعه ای پیچیده و چندوجهی از اقدامات عملی، سیاست گذاری ها و حمایت های بین المللی است. یونسکو با درک عمیق از پیوند ناگسستنی زبان با هویت فرهنگی، دانش بومی و توسعه پایدار، نقش بی بدیلی در حفاظت از این میراث ناملموس بشریت ایفا می کند. از ترویج آموزش چندزبانه و حمایت از آن به عنوان یک حق اساسی، تا مستندسازی زبان های در معرض خطر از طریق «اطلس زبان های جهان در خطر»، و تدوین کنوانسیون های بین المللی مانند کنوانسیون ۲۰۰۳ حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، همگی نشان از تعهد و جامعیت رویکرد یونسکو دارند.

علاوه بر این، ظرفیت سازی جوامع محلی، تقویت همکاری های بین المللی و استفاده هوشمندانه از فناوری های نوین، از جمله مهم ترین ابزارهایی هستند که یونسکو برای مواجهه با چالش های جهانی شدن و غلبه زبان های غالب به کار می گیرد. با این حال، مسیر پیش رو همچنان پر از موانع و نیازمند تداوم و تشدید این تلاش ها است. حفظ تنوع زبانی، تنها وظیفه یک سازمان بین المللی نیست، بلکه مسئولیت مشترک دولت ها، نهادهای آموزشی، جوامع محلی و هر فردی است که به غنای فرهنگی و فکری بشریت باور دارد. این گنجینه بی بدیل، تنها با مشارکت و مسئولیت پذیری جمعی می تواند از تهدید انقراض در امان بماند و برای نسل های آینده حفظ شود.