نمونه لایحه مطالبه مهریه

مطالبه مهریه، که حقی قانونی و شرعی برای زن است، فرآیندی است که نیازمند آگاهی دقیق از مراحل، مدارک و نحوه نگارش اسناد حقوقی مانند دادخواست و لایحه است. این فرآیند ممکن است در مراحل اولیه از طریق اداره ثبت یا در ادامه از طریق محاکم خانواده پیگیری شود. آشنایی با این روند به زوجه کمک می کند تا حقوق خود را به طور کامل و مؤثر پیگیری کند و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری نماید.

مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه، نه تنها پشتوانه اقتصادی محسوب می شود، بلکه نمادی از احترام و تعهد زوجین به یکدیگر در آغاز زندگی مشترک است. این حق، فارغ از شرایط زندگی مشترک، همواره برای زوجه قابل مطالبه است.

با این حال، بسیاری از افراد به دلیل ناآشنایی با جزئیات حقوقی و اداری، در مسیر احقاق این حق با چالش هایی مواجه می شوند. این مقاله با ارائه اطلاعات دقیق و مستند، همراه با نمونه های کاربردی دادخواست و لایحه مطالبه مهریه، راهنمایی جامع و روشنی برای کلیه متقاضیان فراهم می آورد تا پیچیدگی های موجود به زبانی ساده و قابل فهم تبیین گردند و اعتبار علمی و حقوقی محتوا نیز حفظ شود.

۱. مهریه چیست و انواع آن؟

مهریه یا صداق، مال معینی است که به موجب عقد نکاح، مرد مکلف می شود آن را به زن بپردازد. این حق مالی، به محض جاری شدن صیغه عقد، به تملک زن درمی آید و بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، زوجه می تواند هر زمان بخواهد آن را مطالبه کند. مهریه باید دارای مالیت، قابلیت تملک، معلوم و مقدور التسلیم باشد و می تواند شامل وجه نقد، سکه طلا، اموال منقول و غیرمنقول، یا منافع و آموزش باشد.

۱.۱. مهریه عندالمطالبه

این رایج ترین نوع مهریه است که زوجه می تواند در هر زمان آن را از زوج مطالبه کند. زوج مکلف به پرداخت است و در صورت عدم توانایی یکجا، می تواند دادخواست اعسار و تقسیط به دادگاه ارائه دهد.

۱.۲. مهریه عندالاستطاعه

پرداخت این مهریه منوط به استطاعت مالی زوج است و اثبات آن بر عهده زوجه است. تا زمانی که استطاعت مالی زوج اثبات نشود، امکان مطالبه و اجرای مهریه وجود ندارد.

۲. مراجع صالح برای مطالبه مهریه: از کجا شروع کنیم؟

برای مطالبه مهریه، دو مسیر اصلی قانونی وجود دارد که زوجه می تواند بسته به شرایط و مصلحت خود، یکی یا هر دو را دنبال کند. انتخاب هر یک از این مراجع، پیامدها و مراحل خاص خود را دارد و آگاهی از آن ها برای شروع صحیح فرآیند ضروری است. ماده ۲۸ لایحه احکام برنامه ششم توسعه بر اولویت مراجعه به اجرای ثبت تأکید دارد، با این حال دادگاه خانواده نیز همواره مرجع صالح برای رسیدگی به دعاوی مربوط به مهریه باقی مانده است.

۲.۱. اجرای ثبت

یکی از مراجع متداول برای مطالبه مهریه، اداره اجرای ثبت اسناد رسمی است. سند ازدواج به عنوان یک سند رسمی و لازم الاجرا، امکان مراجعه مستقیم به دفترخانه ثبت عقد و درخواست صدور اجراییه را فراهم می آورد. این روش برای توقیف اموال قابل شناسایی زوج بسیار مؤثر است.

مراحل و نحوه اقدام

1. مراجعه به دفترخانه ازدواج: با اصل سند ازدواج و مدارک هویتی.
2. درخواست صدور اجراییه: دفترخانه درخواست را به اداره اجرای ثبت ارسال می کند.
3. ابلاغ و مهلت: اجراییه به زوج ابلاغ و ده روز مهلت پرداخت داده می شود.
4. معرفی و توقیف اموال: در صورت عدم پرداخت، با معرفی اموال زوج، درخواست توقیف داده می شود.

مزایای اجرای ثبت	معایب اجرای ثبت
سرعت نسبی بالاتر در توقیف اموال	محدودیت در صورت عدم شناسایی اموال
هزینه کمتر نسبت به دادگاه	عدم امکان درخواست اعسار از هزینه اجراییه
عدم نیاز به اثبات استطاعت زوج	عدم امکان تقسیط مهریه از طریق ثبت

۲.۲. دادگاه خانواده

دادگاه خانواده مرجع اصلی و عام برای رسیدگی به کلیه دعاوی خانوادگی، از جمله مطالبه مهریه است. زوجه می تواند مستقیماً به دادگاه مراجعه کند یا پس از بی نتیجه ماندن اقدامات ثبت، به این مرجع روی آورد. این مسیر برای مهریه عندالاستطاعه یا زمانی که زوج ادعای اعسار دارد، ضروری است.

مراحل و نحوه اقدام

1. ثبت دادخواست: زوجه یا وکیل به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست مطالبه مهریه را ثبت می کند.
2. ارجاع و ابلاغ: پرونده به شعبه دادگاه خانواده ارجاع و به زوج ابلاغ می شود.
3. جلسه رسیدگی: دادگاه به اظهارات و مستندات طرفین رسیدگی می کند.
4. صدور حکم: دادگاه حکم لازم الاجرا (پرداخت یکجا یا تقسیط) را صادر می کند.

مزایای دادگاه خانواده	معایب دادگاه خانواده
گستردگی اختیارات (اعسار، تقسیط، عندالاستطاعه)	طولانی تر بودن فرآیند رسیدگی
امکان توقیف اموال پیش از ابلاغ (تأمین خواسته)	هزینه دادرسی بیشتر (با امکان درخواست اعسار)
امکان صدور حکم ممنوع الخروجی یا جلب

انتخاب مسیر به وضعیت مالی زوج، وجود اموال، نوع مهریه و اولویت های زوجه بستگی دارد. مشاوره با وکیل متخصص خانواده در این مرحله بسیار راهگشا است.

۳. مدارک لازم برای تنظیم دادخواست/لایحه مطالبه مهریه

جمع آوری دقیق مدارک برای مطالبه مهریه ضروری است. مدارک اصلی عبارتند از:

• شناسنامه و کارت ملی زوجه.
• اصل یا رونوشت مصدق سند ازدواج (عقدنامه): مهم ترین دلیل اثبات مهریه.
• (در صورت نیاز) وکالت نامه وکیل دادگستری.
• (در صورت درخواست اعسار) استشهادیه شهود و لیست اموال خواهان: برای درخواست اعسار از هزینه دادرسی.
• (پس از طلاق) گواهی طلاق.
• (فوت زوج) گواهی فوت و گواهی حصر وراثت.

مشاوره با وکیل برای اطمینان از کامل بودن مدارک توصیه می شود.

۴. نحوه تنظیم یک دادخواست/لایحه مطالبه مهریه استاندارد

تنظیم دقیق دادخواست مطالبه مهریه یا لایحه مرتبط، نقش حیاتی در پیشبرد دعوا دارد. این اسناد باید شامل اطلاعات کافی و مستدل باشند:

• اجزای اصلی دادخواست:
  • خواهان (زوجه): مشخصات کامل هویتی و آدرس.
  • خوانده (زوج): مشخصات کامل هویتی و آدرس.
  • خواسته: دقیق و شفاف (مثلاً مطالبه X سکه به نرخ روز). درخواست تأمین خواسته یا اعسار از هزینه دادرسی نیز در اینجا ذکر شود.
  • دلایل و منضمات: لیست مدارک پیوست مانند سند ازدواج، شناسنامه، وکالت نامه و استشهادیه اعسار.
  • شرح دادخواست: بیان مختصر و مستند وقایع و دلایل حقوقی.
• نکات کلیدی در نگارش:
  • استناد به مواد قانونی: اشاره به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده.
  • تقویم خواسته و محاسبه مهریه به نرخ روز: مهریه به نرخ روز با شاخص بانک مرکزی محاسبه شود (فرمول: مهریه زمان عقد * شاخص سال پرداخت / شاخص سال عقد).
  • درخواست تأمین خواسته (توقیف اموال): برای جلوگیری از انتقال اموال، درخواست تأمین خواسته و اجرای قبل از ابلاغ مهم است.
  • درخواست اعسار از هزینه دادرسی: همراه با استشهادیه شهود و لیست اموال زوجه.

مشاوره با وکیل متخصص قویاً توصیه می شود.

۵. نمونه های کاربردی دادخواست/لایحه مطالبه مهریه

در این بخش، چندین نمونه لایحه مطالبه مهریه و دادخواست متناسب با سناریوهای مختلف ارائه می شود. این نمونه ها می توانند به عنوان الگو برای تنظیم سند حقوقی مورد نیاز شما به کار روند. هر نمونه با هدف پوشش دادن یکی از نیازهای رایج در فرآیند مطالبه مهریه طراحی شده است و شامل اجزا و عبارات حقوقی استاندارد است. این نمونه ها می توانند مبنای کار شما قرار گیرند، اما توصیه می شود که همواره پس از تطبیق با شرایط خاص خود و با مشورت وکیل، از آن ها استفاده نمایید.

۵.۱. نمونه ۱: دادخواست مطالبه مهریه (کلی و پایه)

این نمونه، یک دادخواست مطالبه مهریه پایه است که زوجه صرفاً قصد مطالبه مهریه خود را دارد و نیازی به توقیف فوری اموال یا درخواست اعسار ندارد.

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار عالی می رساند اینجانبه [نام خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس [آدرس کامل]، با جناب آقای [نام خوانده] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس [آدرس کامل]، به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] صادره از دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] مورخ [تاریخ عقد] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم. مهریه اینجانبه در سند مذکور [تعداد/میزان] [نوع مهریه، مثلاً سکه تمام بهار آزادی] که عندالمطالبه می باشد، تعیین گردیده است.
نظر به اینکه با وجود مطالبه، خوانده محترم از پرداخت مهریه استنکاف نموده است، لذا با استناد به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و سایر مقررات مربوطه، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت [تعداد/میزان مهریه به عدد و حروف] [نوع مهریه] به نرخ روز زمان پرداخت، به انضمام کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) از محضر عالی مورد استدعاست.

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. فتوکپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۲. فتوکپی مصدق سند ازدواج (عقدنامه)
۳. [سایر مستندات در صورت لزوم]

با تجدید احترام
امضاء خواهان/وکیل خواهان

۵.۲. نمونه ۲: دادخواست مطالبه مهریه همراه با درخواست توقیف اموال (تأمین خواسته)

این نمونه برای زمانی مناسب است که زوجه نگران انتقال یا مخفی شدن اموال توسط زوج است و می خواهد همزمان با مطالبه مهریه، از طریق تأمین خواسته، اموال زوج را توقیف کند.

درخواست تأمین خواسته و اجرای آن قبل از ابلاغ به زوج، از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا می تواند از هرگونه نقل و انتقال یا مخفی کردن اموال جلوگیری کند.

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار عالی می رساند اینجانبه [نام خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس [آدرس کامل]، با جناب آقای [نام خوانده] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس [آدرس کامل]، به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] صادره از دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] مورخ [تاریخ عقد] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم. مهریه اینجانبه در سند مذکور [تعداد/میزان] [نوع مهریه، مثلاً سکه تمام بهار آزادی] که عندالمطالبه می باشد، تعیین گردیده است.
نظر به اینکه با وجود مطالبه، خوانده محترم از پرداخت مهریه استنکاف نموده و بیم تضییع و تفریط اموال ایشان می رود، لذا علاوه بر مطالبه اصل مهریه، با استناد به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و مواد ۱۰۸ و ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، بدواً تقاضای صدور قرار تأمین خواسته از کلیه اموال منقول و غیرمنقول خوانده، معادل [میزان مهریه به ریال یا تعداد سکه به نرخ روز] و اجرای قرار قبل از ابلاغ به خوانده، به جهت جلوگیری از هرگونه نقل و انتقال یا مخفی کردن اموال ایشان، از محضر عالی مورد استدعاست. سپس تقاضای صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت [تعداد/میزان مهریه به عدد و حروف] [نوع مهریه] به نرخ روز زمان پرداخت، به انضمام کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) از محضر عالی مورد استدعاست.

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. فتوکپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۲. فتوکپی مصدق سند ازدواج (عقدنامه)
۳. [سایر مستندات و معرفی اموال در صورت امکان]

با تجدید احترام
امضاء خواهان/وکیل خواهان

۵.۳. نمونه ۳: دادخواست مطالبه مهریه با درخواست اعسار از هزینه دادرسی (برای زوجه)

این نمونه برای زوجه ای است که توانایی مالی پرداخت هزینه های دادرسی مطالبه مهریه را ندارد و می خواهد همزمان با ثبت دادخواست مهریه، از دادگاه درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را داشته باشد.

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار عالی می رساند اینجانبه [نام خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس [آدرس کامل]، با جناب آقای [نام خوانده] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس [آدرس کامل]، به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] صادره از دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] مورخ [تاریخ عقد] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم. مهریه اینجانبه در سند مذکور [تعداد/میزان] [نوع مهریه، مثلاً سکه تمام بهار آزادی] که عندالمطالبه می باشد، تعیین گردیده است.
نظر به اینکه با وجود مطالبه، خوانده محترم از پرداخت مهریه استنکاف نموده است و اینجانبه نیز به دلیل عدم تمکن مالی، توانایی پرداخت هزینه های دادرسی را ندارم، لذا با استناد به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و مواد ۵۰۴ الی ۵۱۳ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر:
۱. قبول درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی و معافیت یا تقسیط آن.
۲. محکومیت خوانده به پرداخت [تعداد/میزان مهریه به عدد و حروف] [نوع مهریه] به نرخ روز زمان پرداخت، به انضمام کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) از محضر عالی مورد استدعاست.

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. فتوکپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۲. فتوکپی مصدق سند ازدواج (عقدنامه)
۳. استشهادیه اعسار (با امضای دو شاهد مطلع)
۴. لیست اموال و دارایی های خواهان

با تجدید احترام
امضاء خواهان/وکیل خواهان

۵.۴. نمونه ۴: دادخواست مطالبه مهریه از سهم الارث زوج متوفی

این نمونه دادخواست برای زمانی است که زوج فوت کرده و زوجه یا ورثه او (در صورت فوت زوجه) قصد مطالبه مهریه از ماترک (سهم الارث) متوفی را دارند.

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]
با سلام و تقدیم احترام،
به استحضار عالی می رساند اینجانبه [نام خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس [آدرس کامل]، همسر شرعی و قانونی مرحوم [نام زوج متوفی] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس سابق [آدرس کامل] بوده ام. عقد نکاح دائم اینجانبه با متوفی به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] صادره از دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] مورخ [تاریخ عقد] ثبت گردیده و مهریه اینجانبه در سند مذکور [تعداد/میزان] [نوع مهریه، مثلاً سکه تمام بهار آزادی] که عندالمطالبه می باشد، تعیین شده بود.
متاسفانه مرحوم [نام زوج متوفی] در تاریخ [تاریخ فوت] فوت نموده و گواهی فوت و گواهی حصر وراثت پیوست دادخواست می باشد. نظر به اینکه اینجانبه، به عنوان زوجه متوفی، از جمله وراث ایشان محسوب می شوم و مهریه نیز از دیون ممتاز متوفی است که بر ماترک ایشان تعلق می گیرد، لذا با استناد به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و مواد ۸۶۷ و ۸۶۸ قانون مدنی و سایر مقررات مربوطه، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر محکومیت ورثه مرحوم [نام زوج متوفی] (و در صورت فوت ورثه اصلی، جانشینان قانونی آن ها) به پرداخت [تعداد/میزان مهریه به عدد و حروف] [نوع مهریه] به نرخ روز زمان پرداخت، از محل ماترک آن مرحوم، به انضمام کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) از محضر عالی مورد استدعاست.

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. فتوکپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
۲. فتوکپی مصدق سند ازدواج (عقدنامه)
۳. فتوکپی مصدق گواهی فوت زوج
۴. فتوکپی مصدق گواهی حصر وراثت

با تجدید احترام
امضاء خواهان/وکیل خواهان

۶. قوانین و مقررات مهم در خصوص مهریه

آگاهی از قوانین مرتبط با مهریه برای مطالبه مهریه و پیشبرد صحیح پرونده حیاتی است:

• قانون مدنی (مواد ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۱): این مواد به تعریف مهریه، شرایط صحت آن، انواع (مهرالمسمی، مهرالمثل) و احکام پرداخت مهریه می پردازند. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی بر حق مالکیت زن بر مهریه به محض عقد تأکید دارد.
• قانون حمایت خانواده (ماده ۲۲): این ماده ۲۲ محدودیت ۱۱۰ سکه بهار آزادی برای اعمال مجازات حبس را تعیین می کند. برای مازاد بر این میزان، ملائت (توانایی مالی) زوج ملاک پرداخت است و زندان منتفی می شود.
• بند ۳ ماده ۲۸ لایحه احکام برنامه ششم توسعه: این بند بر اولویت مراجعه به ادارات اجرای ثبت برای مطالبه مهریه از طریق اجرای اسناد رسمی لازم الاجرا تأکید دارد، پیش از مراجعه به دادگاه.

۷. سوالات متداول

۷.۱. آیا می توان مهریه را بعد از طلاق مطالبه کرد؟

بله، حق مهریه پس از عقد تثبیت می شود و زن می تواند پس از طلاق نیز آن را مطالبه کند.

۷.۲. اگر زوج فوت کند، تکلیف مهریه چیست؟

مهریه از دیون ممتاز متوفی است و زن می تواند آن را از سهم الارث زوج متوفی قبل از تقسیم ماترک مطالبه کند.

۷.۳. تفاوت مهریه ۱۱۰ سکه و بیشتر چیست؟

تا سقف ۱۱۰ سکه، امکان اعمال مجازات حبس (در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار) وجود دارد. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، تنها ملائت (توانایی مالی) زوج ملاک پرداخت است و زندان منتفی است.

۷.۴. ممنوع الخروجی بابت مهریه چگونه اعمال می شود؟

این ابزار قانونی برای اعمال فشار بر زوج است. درخواست ممنوع الخروجی از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده (پس از صدور حکم) در صورت عدم پرداخت و عدم شناسایی اموال قابل ارائه است.

۷.۵. اگر زوج هیچ مالی نداشته باشد، آیا می توان مهریه را مطالبه کرد؟

بله، حق مطالبه مهریه همیشه وجود دارد. در این صورت، زوج می تواند درخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن را به دادگاه ارائه دهد.

۷.۶. آیا امکان بخشش مهریه یا صلح مهریه وجود دارد؟

بله، زن مالک مهریه است و می تواند تمام یا قسمتی از آن را ببخشد (ابراء دین) یا با زوج صلح کند. این اقدامات معمولاً در دفاتر اسناد رسمی انجام می شود.

۷.۷. اگر زوج اموال خود را مخفی کند، چه باید کرد؟

درخواست تأمین خواسته و اجرای آن قبل از ابلاغ، همچنین استعلام از مراجع مختلف برای شناسایی اموال، توصیه می شود. در موارد خاص، اقدام کیفری به اتهام انتقال مال به قصد فرار از دین نیز ممکن است.

۸. نکات حقوقی مهم و مشاوره های تکمیلی

برای مطالبه مهریه، توجه به نکات زیر ضروری است:

• مشاوره با وکیل متخصص خانواده: وکیل متخصص مهریه راهنمایی دقیق ارائه کرده و از حقوق موکل دفاع می کند.
• جمع آوری مستندات قوی: مدارک کامل (مانند سند ازدواج و وضعیت مالی زوج) شانس موفقیت را افزایش می دهد.
• آگاهی از حقوق و تعهدات: آگاهی زوجین به جلوگیری از سوءاستفاده و توافقات منطقی کمک می کند.
• عواقب قانونی عدم پرداخت: زوج باید از عواقب توقیف اموال، ممنوع الخروجی و بازداشت (تا ۱۱۰ سکه) آگاه باشد.

نتیجه گیری

مسیر مطالبه مهریه نیازمند آگاهی حقوقی و پیگیری مستمر است. در این مقاله، راهنمایی جامع از تعریف و انواع مهریه تا مراجع، مدارک و نمونه دادخواست و لایحه مطالبه مهریه ارائه شد. هر پرونده منحصر به فرد است؛ لذا دریافت مشاوره تخصصی از وکلای مجرب در امور خانواده، برای اتخاذ صحیح ترین رویکرد، حیاتی است.