ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی

ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی گامی رسمی و حقوقی است که پیش از طرح دعوا، به متصرف هشدار می دهد تا ملک را تخلیه کند. این اقدام مبنایی برای مطالبه خسارات و اجرت المثل بوده و راهی برای حل مسالمت آمیز اختلاف پیش از فرآیند قضایی است و می تواند به عنوان یک سند معتبر در مراحل بعدی مورد استناد قرار گیرد.

در نظام حقوقی ایران، حفظ حقوق مالکیت و به ویژه حق تصرف، از اهمیت بنیادینی برخوردار است. هنگامی که فردی به صورت غیرقانونی و بدون اذن، ملک دیگری را تصرف می کند، نه تنها نظم عمومی مختل می شود، بلکه امنیت خاطر مالکان و ذی نفعان نیز به چالش کشیده می شود. این وضعیت که تحت عنوان «تصرف عدوانی» شناخته می شود، مستلزم عکس العمل حقوقی به موقع و صحیح از سوی متضرر است. در چنین شرایطی، آگاهی از ابزارهای قانونی اولیه، می تواند به صاحبان حق کمک کند تا با کمترین تنش و در کوتاه ترین زمان ممکن، حقوق خود را احیا کنند. در میان این ابزارها، ارسال اظهارنامه قضایی به عنوان یک اخطار رسمی و اتمام حجت، نقش بسزایی ایفا می کند. این اقدام نه تنها متصرف را از عواقب قانونی عمل خود آگاه می سازد، بلکه مبنایی محکم برای اقدامات قضایی بعدی فراهم می آورد.

تصرف عدوانی چیست؟ (تعریف، ارکان و تمایزات)

مفهوم تصرف عدوانی یکی از دعاوی سه گانه تصرف است که هدف آن حمایت از وضعیت موجود تصرف اشخاص بر اموال غیرمنقول است. درک دقیق این مفهوم، ارکان تشکیل دهنده آن و تفاوت هایش با دعاوی مشابه نظیر خلع ید و تخلیه ید، برای هرگونه اقدام حقوقی موفقیت آمیز، از جمله ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی، ضروری است.

تعریف حقوقی تصرف عدوانی و ارکان آن

تصرف عدوانی در معنای حقوقی، عبارت است از تصرف مال غیرمنقول متعلق به دیگری، بدون رضایت مالک یا متصرف سابق، به نحوی که این تصرف موجب اخلال در حقوق تصرفی وی شود. ماده ۱۶۰ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، تصرف عدوانی را چنین تعریف می کند: «دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.»

برای تحقق تصرف عدوانی، وجود سه رکن اساسی لازم است:

1. سبق تصرف خواهان: به این معنا که خواهان (شخصی که ادعای تصرف عدوانی دارد) باید پیش از متصرف فعلی، ملک را در تصرف خود داشته باشد. این تصرف می تواند به صورت مستقیم یا از طریق امین باشد و لزومی به ارائه سند مالکیت رسمی نیست. اثبات تصرف سابق از طریق شهادت شهود، قبوض آب و برق و گاز، قولنامه و سایر امارات و شواهد امکان پذیر است.
2. لحوق تصرف خوانده: یعنی خوانده (شخص متصرف) ملک را در حال حاضر در تصرف خود دارد.
3. عدوانی بودن تصرف: این به آن معناست که تصرف خوانده بدون رضایت متصرف سابق و به صورت قهری یا غاصبانه صورت گرفته باشد. اگر تصرف با رضایت قبلی صورت گرفته و سپس این رضایت زائل شده باشد، ممکن است ماهیت دعوا تغییر کند. برای مثال، اگر مستأجر پس از پایان مدت اجاره از تخلیه ملک خودداری کند، دعوای تخلیه ید مطرح می شود نه تصرف عدوانی.

به عنوان نمونه، فردی که سال ها زمینی را کشت و زرع می کرده و ناگهان شخص دیگری بدون اجازه وی اقدام به فنس کشی و شروع ساخت و ساز در آن زمین می کند، با یک مورد تصرف عدوانی مواجه است.

انواع تصرف عدوانی: حقوقی و کیفری

تصرف عدوانی می تواند از دو جنبه حقوقی و کیفری مورد بررسی قرار گیرد:

• تصرف عدوانی حقوقی: این نوع تصرف بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی مطرح می شود و تمرکز آن بر بازگرداندن وضعیت تصرف به حالت سابق است. در دعوای تصرف عدوانی حقوقی، نیازی به اثبات مالکیت رسمی خواهان نیست و صرف اثبات سبق تصرف و عدوانی بودن تصرف خوانده کفایت می کند. رسیدگی به این دعاوی خارج از نوبت و با سرعت بیشتری انجام می شود و حکم صادره، صرفاً اعاده وضع به حال سابق (بازگرداندن تصرف به خواهان) است.
• تصرف عدوانی کیفری: این نوع تصرف زمانی مطرح می شود که عمل متصرف، علاوه بر اخلال در حق تصرف، جنبه مجرمانه نیز داشته باشد. ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) به این موضوع اختصاص دارد و در آن، تصرف عدوانی، ممانعت از حق یا مزاحمت در استفاده از املاک، اراضی و منابع طبیعی، جرم تلقی شده و مجازات هایی از قبیل حبس، جزای نقدی و رفع تصرف را در پی دارد. در این حالت، شاکی (که لزوماً مالک است) باید علاوه بر سبق تصرف خود و عدوانی بودن تصرف خوانده، مالکیت رسمی خود را نیز اثبات کند.

بنابراین، تفاوت اصلی در نوع ادله مورد نیاز و مرجع رسیدگی کننده است. اظهارنامه عموماً برای هر دو حالت کاربرد دارد، اما مسیر قضایی پس از آن متفاوت خواهد بود.

تمایز تصرف عدوانی با خلع ید و تخلیه ید

یکی از سردرگمی های رایج در مباحث حقوق ملکی، عدم تشخیص صحیح تفاوت میان دعاوی تصرف عدوانی، خلع ید و تخلیه ید است. این تمایز برای انتخاب اقدام حقوقی صحیح و ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی یا هر دعوای دیگر حیاتی است. جدول زیر این تفاوت ها را به صورت شفاف نشان می دهد:

معیار مقایسه	تصرف عدوانی	خلع ید	تخلیه ید
ملاک اصلی دعوا	سبق تصرف خواهان و عدوانی بودن تصرف خوانده	مالکیت رسمی خواهان و تصرف غیرقانونی خوانده	وجود رابطه قراردادی (اجاره، صلح سکنی و…) و انقضای مدت یا فسخ قرارداد
مدارک لازم برای اثبات	سند رسمی مالکیت لازم نیست؛ اثبات سبق تصرف با هر دلیل (شهادت، قبوض، قولنامه)	سند رسمی مالکیت (شش دانگ)	قرارداد اجاره یا توافق نامه مکتوب
مرجع رسیدگی	دادگاه حقوقی (در صورت حقوقی بودن)، دادسرا و دادگاه کیفری (در صورت کیفری بودن)	دادگاه حقوقی	شورای حل اختلاف (برای مبالغ مشخص اجاره بها) یا دادگاه حقوقی
نوع دعوا	حمایت از تصرف، سریع الوصول	حمایت از مالکیت، زمان برتر	حمایت از حق مالکیت بر مبنای قرارداد
مثال	فردی که زمینی را سال ها کشت می کرده، توسط همسایه به زور بیرون رانده می شود.	مالک رسمی خانه ای، شخص دیگری را می بیند که بدون اجازه و سند در ملک او سکونت دارد.	مستأجری پس از پایان قرارداد اجاره، از تخلیه ملک خودداری می کند.

همانطور که مشاهده می شود، اظهارنامه برای تصرف عدوانی بیشتر بر اخطار به متصرف جهت رفع ید از ملک بر اساس سبق تصرف تمرکز دارد، در حالی که در خلع ید، مبنا سند مالکیت و در تخلیه ید، مبنا رابطه قراردادی است. این تفکیک به شما کمک می کند تا در هنگام مواجهه با مشکل، راهکار حقوقی مناسب را برگزینید.

چرا ارسال اظهارنامه در دعوای تصرف عدوانی ضروری است؟ (اهمیت و کاربردها)

ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی اگرچه ممکن است در نگاه اول یک گام اضافی به نظر برسد، اما در واقعیت یک ابزار حقوقی بسیار قدرتمند و استراتژیک است که می تواند مسیر پرونده شما را به طور چشمگیری تغییر دهد. این اقدام پیش دستانه مزایای متعددی دارد که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند.

اخطار رسمی و اتمام حجت

یکی از مهمترین کارکردهای اظهارنامه، اخطار رسمی به متصرف است. با ارسال اظهارنامه، شما به متصرف اعلام می کنید که از عمل او آگاه هستید و آن را غیرقانونی می دانید. این اقدام به متصرف فرصتی می دهد تا بدون نیاز به ورود به فرآیندهای طولانی و پرهزینه قضایی، به صورت داوطلبانه ملک را رفع تصرف کند. به عبارت دیگر، این یک اتمام حجت قانونی است که نشان می دهد شما قصد حل مسالمت آمیز و اولیه موضوع را دارید.

ایجاد دلیل و مدرک قانونی

اظهارنامه قضایی پس از ثبت و ابلاغ، یک سند رسمی محسوب می شود. در صورتی که کار به دادگاه کشیده شود، این اظهارنامه می تواند به عنوان مدرکی معتبر برای اثبات موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد:

• تاریخ دقیق درخواست شما: زمان ابلاغ اظهارنامه، تاریخ رسمی درخواست شما برای رفع تصرف را مشخص می کند.
• نوع درخواست: محتوای اظهارنامه، خواسته دقیق شما را (مثلاً رفع تصرف عدوانی) به متصرف ابلاغ کرده است.
• علم و اطلاع متصرف: ابلاغ اظهارنامه، ادعای احتمالی متصرف مبنی بر بی اطلاعی از خواسته شما را در دادگاه بی اثر می کند.

این سند رسمی، ارزش اثباتی بالایی در دادگاه دارد و می تواند به قاضی در درک صحیح وقایع و اتخاذ تصمیم کمک کند.

«ارسال اظهارنامه قضایی در پرونده های تصرف عدوانی، نه تنها یک اقدام پیشگیرانه است، بلکه سنگ بنای استواری برای اثبات اراده و جدیت خواهان در احقاق حقوق خود در مراجع قضایی محسوب می شود. این سند، گواهی بر این است که خواهان فرصت کافی برای حل و فصل مسالمت آمیز را فراهم کرده است.»

امکان حل و فصل مسالمت آمیز

گاهی اوقات متصرف، صرفاً به دلیل ناآگاهی از عواقب حقوقی یا تصور اینکه کسی از تصرف وی مطلع نخواهد شد، اقدام به تصرف می کند. ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی می تواند باب مذاکره و احتمال صلح و سازش را باز کند. متصرف با دریافت این اخطار رسمی، متوجه جدی بودن موضوع می شود و ممکن است ترجیح دهد برای جلوگیری از درگیری های قانونی طولانی مدت، ملک را تخلیه کند. این امر به نفع هر دو طرف است، زیرا از صرف زمان، انرژی و هزینه های دادرسی جلوگیری می شود.

مبنایی برای محاسبه اجرت المثل ایام تصرف

یکی از خساراتی که در دعوای تصرف عدوانی (و خلع ید) قابل مطالبه است، اجرت المثل ایام تصرف است. اجرت المثل به معنای بهای استفاده از ملک در مدتی است که متصرف به صورت غیرقانونی آن را در اختیار داشته است. ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی می تواند نقطه آغاز رسمی برای محاسبه اجرت المثل باشد. پس از ابلاغ اظهارنامه و تعیین مهلت برای رفع تصرف، متصرف حتی اگر ادعایی بر حق تصرف خود داشته باشد، در صورت عدم تمکین به اظهارنامه و ادامه تصرف، باید اجرت المثل بیشتری پرداخت کند. این امر در تعیین دقیق میزان خسارت وارده به شما بسیار کمک کننده است.

جلوگیری از ادعای بی اطلاعی متصرف

در بسیاری از دعاوی، خوانده با این استدلال که از خواسته خواهان بی خبر بوده یا به او اطلاع داده نشده است، سعی در توجیه عمل خود دارد. اظهارنامه قضایی به طور رسمی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ابلاغ می شود و ابلاغیه آن در پرونده موجود است. بنابراین، متصرف به هیچ عنوان نمی تواند در دادگاه ادعا کند که از خواست شما برای رفع تصرف عدوانی بی خبر بوده است. این موضوع یکی از مهمترین دلایل اعتبار و کاربرد اظهارنامه در محاکم قضایی است.

گام به گام: تنظیم و ارسال اظهارنامه تصرف عدوانی

تنظیم و ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی یک فرآیند حقوقی است که نیازمند دقت و رعایت اصول خاصی است. این بخش به تفصیل مراحل و نکات کلیدی این فرآیند را شرح می دهد تا اظهارنامه شما حداکثر اثرگذاری قانونی را داشته باشد.

پیش نیازها و مدارک لازم

پیش از هر اقدامی، لازم است مدارک و اطلاعات مورد نیاز را گردآوری کنید:

• مدارک شناسایی اظهارکننده: اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه شما.
• اطلاعات کامل و دقیق متصرف: نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره تماس و آدرس دقیق محل اقامت یا کار متصرف. هرچه این اطلاعات کامل تر باشد، روند ابلاغ اظهارنامه آسان تر خواهد بود.
• مدارک اثبات سبق تصرف شما: این مهمترین بخش است. لازم نیست حتماً سند مالکیت رسمی داشته باشید (البته اگر دارید، ضمیمه کنید). بلکه هر سندی که نشان دهنده تصرف سابق شما باشد، قابل ارائه است، مانند:
  • سند عادی (قولنامه یا مبایعه نامه)
  • اجاره نامه
  • شهادت شهود (نام و آدرس شهود را جهت ارائه در صورت لزوم آماده کنید)
  • قبوض آب، برق، گاز، تلفن به نام شما یا مستأجر قبلی
  • مدارک مربوط به پرداخت عوارض شهرداری یا مالیات
  • عکس ها یا فیلم هایی که حضور شما در ملک را نشان می دهد.
• مشخصات دقیق ملک: پلاک ثبتی (اصلی و فرعی)، آدرس دقیق (اعم از بخش، منطقه، خیابان، کوچه، پلاک)، متراژ و کاربری ملک (مسکونی، تجاری، زراعی و…).

نحوه تکمیل بخش های مختلف اظهارنامه (فرم رسمی)

اظهارنامه قضایی فرمت استانداردی دارد که باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تکمیل شود. بخش های اصلی آن شامل موارد زیر است:

1. مشخصات اظهارکننده (خواهان): اطلاعات کامل شما شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شغل، محل اقامت (آدرس) و شماره تماس.
2. مشخصات مخاطب اظهارنامه (متصرف): اطلاعات کامل متصرف شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی (در صورت اطلاع)، شغل و آدرس دقیق.
3. موضوع اظهارنامه: این بخش باید به صورت صریح و خلاصه خواسته شما را بیان کند. برای ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی، می توانید از عناوینی مانند رفع تصرف عدوانی از ملک و مطالبه اجرت المثل یا اخطار جهت رفع تصرف عدوانی استفاده کنید.
4. شرح اظهارنامه: این بخش، هسته اصلی اظهارنامه را تشکیل می دهد و باید با دقت و وضوح کامل نگاشته شود. در این قسمت به ترتیب زیر عمل کنید:
   • معرفی خود و سمت: خود را به عنوان متصرف سابق یا مالک (در صورت وجود سند مالکیت) ملک معرفی کنید.
   • توصیف دقیق ملک: مشخصات کامل ملک (آدرس، پلاک ثبتی، کاربری) را ذکر کنید.
   • شرح نحوه و تاریخ تصرف عدوانی: توضیح دهید که چگونه و از چه تاریخی متصرف (مخاطب اظهارنامه) بدون اذن و رضایت شما، ملک را تصرف کرده است. این قسمت باید مستند به مدارک اثباتی شما باشد.
   • تأکید بر عدم رضایت و غیرقانونی بودن تصرف: صراحتاً اعلام کنید که هرگونه تصرف از سوی مخاطب اظهارنامه، بدون رضایت شما بوده و غیرقانونی است.
   • خواسته صریح و روشن: مهمترین قسمت، درخواست مشخص و شفاف شما از متصرف است. به عنوان مثال: لذا به موجب این اظهارنامه رسمی، از جنابعالی تقاضا می شود حداکثر ظرف مهلت هفت روز کاری از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به رفع کامل تصرف عدوانی از ملک مذکور و تخلیه آن اقدام نمایید.
   • تهدید به اقدام قانونی در صورت عدم تمکین: لازم است عواقب حقوقی عدم توجه به اظهارنامه را به متصرف گوشزد کنید، از جمله: بدیهی است در صورت عدم رفع تصرف در مهلت مقرر، اینجانب ناگزیر به طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی و/یا شکایت کیفری بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی و همچنین مطالبه کلیه خسارات وارده، از جمله اجرت المثل ایام تصرف، از تاریخ تصرف تا زمان رفع کامل تصرف، از طریق مراجع قضایی خواهم بود و کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل نیز بر عهده جنابعالی خواهد بود.
   • مطالبه اجرت المثل: در صورت لزوم، می توانید در همین اظهارنامه، مطالبه اجرت المثل ایام تصرف را نیز قید کنید و مبلغ تقریبی را ذکر کرده یا درخواست کارشناسی نمایید. برای مثال: همچنین، مبلغ [مبلغ تقریبی] ریال به عنوان اجرت المثل ایام تصرف غیرقانونی از تاریخ [تاریخ شروع تصرف] تا تاریخ [تاریخ اظهارنامه] محاسبه و مطالبه می گردد.

روش های ارسال اظهارنامه

در حال حاضر، ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی و سایر اظهارنامه های قضایی، صرفاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. مراحل آن به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی: با همراه داشتن مدارک شناسایی و اطلاعات و مستندات مربوط به ملک و متصرف، به یکی از دفاتر مراجعه کنید.
2. ثبت اظهارنامه: کارمندان دفتر، اطلاعات شما را در سامانه ثنا وارد کرده و متن اظهارنامه را که شما تهیه کرده اید، ثبت می کنند.
3. پرداخت هزینه: هزینه های مربوط به ثبت و ابلاغ اظهارنامه را پرداخت می کنید.
4. ابلاغ الکترونیکی: اظهارنامه از طریق سامانه ثنا به مخاطب شما ابلاغ خواهد شد. اگر مخاطب در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشد، ابلاغ به صورت الکترونیکی و آنی صورت می گیرد. در غیر این صورت، ابلاغ از طریق پست و به صورت فیزیکی به آدرس اعلام شده انجام می شود.
5. پیگیری وضعیت ابلاغ: می توانید از طریق حساب کاربری خود در سامانه ثنا، وضعیت ابلاغ اظهارنامه را پیگیری کنید.

نکات مهم در نگارش اظهارنامه

• استفاده از ادبیات حقوقی صحیح: هرچند نیازی به استفاده از عبارات بسیار پیچیده نیست، اما متن باید رسمی و حقوقی باشد تا اعتبار آن حفظ شود.
• اجتناب از توهین و افترا: تحت هیچ شرایطی نباید در اظهارنامه از الفاظ توهین آمیز، افترا یا اتهامات بی اساس استفاده شود، زیرا این امر می تواند منجر به طرح دعوای متقابل شود.
• صراحت و شفافیت: خواسته شما باید کاملاً واضح و بدون ابهام باشد.
• دقت در اطلاعات: کلیه اطلاعات مربوط به طرفین و ملک باید دقیق و بدون اشتباه باشد.
• پیوست کردن مدارک: مدارک اثباتی (مانند قبوض، قولنامه) را به اظهارنامه پیوست کنید تا مستندات شما تکمیل شود.

نمونه متن اظهارنامه رفع تصرف عدوانی

در این بخش، یک نمونه اظهارنامه جامع و قابل ویرایش برای ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی ارائه می شود. این نمونه می تواند به عنوان یک الگو برای نگارش اظهارنامه شما مورد استفاده قرار گیرد. توصیه می شود با توجه به شرایط خاص پرونده خود، متن را شخصی سازی کرده و در صورت امکان با یک وکیل متخصص مشورت نمایید. این نمونه برای حالت تصرف عدوانی حقوقی تدوین شده است.

بسمه تعالی
برگ اظهارنامه قضایی

تاریخ: [تاریخ تکمیل اظهارنامه]
شماره: [توسط سامانه ثنا درج می شود]
پیوست: [مدارک پیوست شده را ذکر کنید، مثال: کپی سند عادی، کپی قبوض، کپی کارت ملی]

مشخصات اظهارکننده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل شما]
نام پدر: [نام پدر شما]
کد ملی: [کد ملی شما]
شغل: [شغل شما]
محل اقامت: [آدرس دقیق شما]
شماره تماس: [شماره تلفن شما]

مشخصات مخاطب اظهارنامه:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل متصرف]
نام پدر: [نام پدر متصرف، در صورت اطلاع]
کد ملی: [کد ملی متصرف، در صورت اطلاع]
شغل: [شغل متصرف، در صورت اطلاع]
محل اقامت: [آدرس دقیق متصرف]
شماره تماس: [شماره تلفن متصرف، در صورت اطلاع]

موضوع اظهارنامه:
اخطار جهت رفع تصرف عدوانی از ملک و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف

شرح اظهارنامه:
مخاطب محترم،
به موجب ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، متن زیر رسماً و قانوناً به جنابعالی ابلاغ می گردد:

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی اظهارکننده]، فرزند [نام پدر]، متصرف سابق و دارای حق تصرف قانونی نسبت به یک قطعه ملک [نوع ملک، مثلاً زمین زراعی/باغ/واحد مسکونی/تجاری] به آدرس دقیق: [آدرس کامل ملک شامل استان، شهر، بخش، خیابان، کوچه، پلاک ثبتی اصلی و فرعی در صورت اطلاع] به مساحت تقریبی [متراژ تقریبی] متر مربع می باشم. (مدارک و مستندات اثبات سبق تصرف اینجانب، پیوست این اظهارنامه می باشد.)

همانطور که مستحضرید، جنابعالی از تاریخ [تاریخ تقریبی شروع تصرف عدوانی، مثلاً ۰۱/۰۱/۱۴۰۲] و بدون هیچ گونه اذن و اجازه از اینجانب، اقدام به تصرف عدوانی ملک فوق الذکر نموده اید و با این عمل، حق تصرف قانونی و بلامنازع اینجانب را سلب کرده اید.

اینجانب تاکنون هیچ گونه رضایت کتبی یا شفاهی مبنی بر تصرف ملک خود را به جنابعالی ابراز نکرده و عمل شما در تصرف ملک مذکور را غیرقانونی و عدوانی می دانم.

لذا اکنون، به موجب این اظهارنامه رسمی و قانونی، از جنابعالی تقاضا می شود حداکثر ظرف مهلت هفت (۷) روز کاری از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به رفع کامل تصرف عدوانی از ملک مذکور و تخلیه آن اقدام نمایید.

بدیهی است در صورت عدم رفع تصرف در مهلت مقرر فوق، اینجانب ناگزیر خواهم بود جهت احقاق حقوق حقه خود و اعاده تصرف، اقدام به طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی در مراجع قضایی صالح نموده و در صورت وجود شرایط لازم، شکایت کیفری تصرف عدوانی بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) را نیز پیگیری نمایم. همچنین، در هر دو حالت، کلیه خسارات وارده بر اینجانب، از جمله اجرت المثل ایام تصرف غیرقانونی از تاریخ [تاریخ شروع تصرف] تا زمان رفع کامل تصرف و نیز تمامی هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل، تماماً از جنابعالی مطالبه و وصول خواهد شد.

با تشکر و احترام،
[نام و نام خانوادگی اظهارکننده]
امضاء: [امضای شما]
تاریخ: [تاریخ تکمیل اظهارنامه]

توضیح هر بخش از نمونه اظهارنامه برای درک بهتر:

• بخش مشخصات: باید با دقت و به صورت کامل پر شود تا ابلاغ به درستی انجام شود و طرفین به وضوح شناسایی شوند.
• موضوع اظهارنامه: خلاصه خواسته شما را بیان می کند و باید شامل کلمه «تصرف عدوانی» باشد.
• شرح اظهارنامه: مهمترین بخش است.
  • مقدمه: به قانون آیین دادرسی مدنی اشاره می کند که اعتبار قانونی اظهارنامه را مشخص می سازد.
  • معرفی ملک و خودتان: شفاف سازی می کند که شما متصرف سابق هستید و ملکی که تصرف شده، کدام است.
  • شرح تصرف عدوانی: نحوه و زمان شروع تصرف غیرقانونی را توضیح می دهد.
  • خواسته صریح: مهلت مشخصی برای رفع تصرف تعیین می کند که معمولاً ۷ تا ۱۰ روز کاری است.
  • پیامدهای قانونی: هشدار می دهد که در صورت عدم تمکین، اقدامات قضایی بعدی انجام خواهد شد و خسارات مطالبه می شود.

پیامدهای عدم توجه متصرف به اظهارنامه و اقدامات بعدی

ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی اولین گام رسمی و اتمام حجتی است که به متصرف فرصت می دهد تا پیش از ورود به فرآیند قضایی، از عمل غیرقانونی خود دست بردارد. اما اگر متصرف به این اخطار توجهی نکند و همچنان به تصرف خود ادامه دهد، چه باید کرد؟ در این بخش به بررسی پیامدهای عدم تمکین متصرف و اقدامات حقوقی بعدی پرداخته می شود.

اقدام قانونی در صورت عدم رفع تصرف

در صورتی که مهلت تعیین شده در اظهارنامه سپری شود و متصرف همچنان از رفع تصرف خودداری کند، شما می توانید با در دست داشتن اظهارنامه ابلاغ شده و سایر مدارک اثباتی، اقدامات قضایی را آغاز کنید. این اقدامات عمدتاً شامل دو مسیر حقوقی و کیفری است:

1. طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی: این دعوا از طریق دادگاه های حقوقی مطرح می شود. ویژگی اصلی این دعوا، سرعت در رسیدگی است؛ چرا که قانونگذار برای حمایت فوری از حق تصرف، آن را از سایر دعاوی املاک متمایز کرده است. در این دعوا، شما نیازی به اثبات مالکیت رسمی ندارید و تنها کافی است که سبق تصرف خود را بر ملک و عدوانی بودن تصرف خوانده را اثبات کنید. اظهارنامه ابلاغ شده به عنوان یکی از قوی ترین ادله، نشان دهنده اطلاع متصرف و عدم رضایت شما از ادامه تصرف است.
2. شکایت تصرف عدوانی کیفری: در صورت وجود شرایط لازم و مجرمانه بودن عمل متصرف، می توانید از طریق دادسرا اقدام به طرح شکایت کیفری نمایید. ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) به تصرف عدوانی کیفری می پردازد و در صورتی که عمل متصرف با قصد مجرمانه و با هدف تجاوز به حقوق دیگران صورت گرفته باشد، مجازات هایی نظیر حبس، جزای نقدی و رفع تصرف را در پی خواهد داشت. در این نوع شکایت، علاوه بر سبق تصرف، لازم است مالکیت رسمی شاکی نیز اثبات شود. این مسیر علاوه بر رفع تصرف، جنبه تنبیهی برای متصرف نیز دارد.

انتخاب بین مسیر حقوقی و کیفری بستگی به شرایط پرونده، مستندات موجود و اهداف شما دارد و معمولاً مشاوره با یک وکیل متخصص در این مرحله توصیه می شود.

نقش اظهارنامه در دادگاه: چگونه به عنوان دلیل محکمه پسند استفاده می شود؟

اظهارنامه ای که به درستی تنظیم و ابلاغ شده باشد، در دادگاه نقش یک سند رسمی و یک دلیل محکم را ایفا می کند. اهمیت آن در مراحل دادرسی به شرح زیر است:

• اثبات اطلاع متصرف: یکی از دفاعیات رایج متصرفان، ادعای بی اطلاعی از خواسته متصرف سابق است. اظهارنامه ابلاغ شده این ادعا را به طور کامل رد می کند و نشان می دهد که متصرف از خواست شما برای رفع تصرف آگاه بوده است.
• اثبات عدوانی بودن تصرف: با توجه به اینکه اظهارنامه به متصرف مهلتی برای رفع تصرف داده و او به آن بی اعتنایی کرده، این امر به عنوان دلیلی بر عدوانی بودن تصرف و عدم رضایت شما از ادامه آن تلقی می شود.
• تعیین مبدأ زمان اجرت المثل: همانطور که پیشتر ذکر شد، اظهارنامه می تواند نقطه شروع رسمی برای محاسبه اجرت المثل ایام تصرف باشد. دادگاه ممکن است از تاریخ ابلاغ اظهارنامه به بعد، اجرت المثل را با نرخ بالاتر یا با قطعیت بیشتری مورد حکم قرار دهد، زیرا پس از آن، متصرف با آگاهی کامل از خواسته شما به تصرف خود ادامه داده است.
• جلوگیری از تأخیر در رسیدگی: در برخی موارد، وجود اظهارنامه می تواند به تسریع روند رسیدگی کمک کند، زیرا بسیاری از ابهامات اولیه را برطرف می سازد.

«اظهارنامه قضایی، نه تنها یک ابزار هشداردهنده است، بلکه در محضر دادگاه، به منزله یک اعتراف غیرمستقیم از سوی خوانده (در صورت عدم تمکین) تلقی می شود که به موجب آن، هرگونه ادعای بی اطلاعی یا حسن نیت وی، اعتبار خود را از دست می دهد. این سند، سندی دال بر اتمام حجت و اصرار خواهان بر احقاق حق است.»

مطالبه خسارات و اجرت المثل ایام تصرف (چگونه اظهارنامه به این امر کمک می کند)

مطالبه خسارات ناشی از تصرف عدوانی، از جمله اجرت المثل ایام تصرف، جزء حقوق خواهان است. اظهارنامه نقش کلیدی در این مطالبه ایفا می کند:

• مستندسازی تاریخ شروع خسارت: با ذکر تاریخ شروع تصرف در اظهارنامه و ابلاغ آن، شما یک مدرک رسمی برای زمان آغاز محاسبه اجرت المثل ارائه می دهید.
• افزایش شانس موفقیت در مطالبه اجرت المثل: وقتی متصرف پس از دریافت اظهارنامه باز هم به تصرف ادامه می دهد، دیگر نمی تواند ادعا کند که حق داشته از ملک استفاده کند. این موضوع مطالبه اجرت المثل را برای شما آسان تر می کند.
• ایجاد مبنایی برای کارشناسی: در صورتی که در اظهارنامه، مبلغ تقریبی اجرت المثل را ذکر کرده باشید، این امر می تواند مبنایی برای درخواست کارشناسی و ارزیابی دقیق تر خسارت توسط کارشناس رسمی دادگستری باشد. کارشناس نیز با در نظر گرفتن تاریخ ابلاغ اظهارنامه، میزان خسارت را محاسبه خواهد کرد.

بنابراین، ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی نه تنها به شما در بازپس گیری ملک کمک می کند، بلکه راه را برای مطالبه تمامی خسارات وارده نیز هموار می سازد.

نتیجه گیری: اقدام آگاهانه و موثر در حفظ حقوق تصرف

حفظ و حمایت از حقوق تصرف بر اموال غیرمنقول، از اصول اساسی نظام حقوقی است. در مواجهه با چالش تصرف عدوانی، ارسال اظهارنامه برای تصرف عدوانی به عنوان نخستین گام حقوقی، ابزاری قدرتمند و حیاتی به شمار می رود. این اقدام پیش دستانه، نه تنها فرصتی برای حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات فراهم می آورد، بلکه با ایجاد یک مستند رسمی، پایه های محکمی را برای پیگیری های قضایی بعدی، از جمله طرح دعاوی حقوقی و کیفری و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف، بنا می نهد.

تهیه و ارسال اظهارنامه ای دقیق و جامع، مستلزم شناخت کافی از ابعاد حقوقی تصرف عدوانی، تمایز آن با دعاوی مشابه مانند خلع ید و تخلیه ید، و رعایت نکات فنی در نگارش و ابلاغ آن است. عدم توجه متصرف به مفاد اظهارنامه، راه را برای اعمال حقوق قانونی شما از طریق مراجع قضایی هموار می سازد و اظهارنامه ابلاغ شده به عنوان دلیل محکمه پسند، می تواند در تسریع روند رسیدگی و اثبات حق شما نقش بسزایی ایفا کند. در نهایت، توصیه اکید می شود که در هر مرحله از این فرآیند، به ویژه در پرونده های پیچیده، از مشاوره وکلای متخصص در امور ملکی بهره مند شوید تا از صحت و اثربخشی اقدامات حقوقی خود اطمینان حاصل کنید. اقدام به موقع و آگاهانه، کلید حفظ و اعاده حقوق تصرف شما خواهد بود.