آقای زاکانی، تقابل مسجد و بوستان نسازید!

پیش از نوروز، شنیده ها و خبرها حاکی از این بود که گویا شهرداری قصد ساخت مغازه و مسجد در آن بخش از بوستان را دارد و دوستداران شهر و محیط زیست امیدوار بودند که خبر درست نباشد. چرا که انتظار همگان از شهرداری، حفظ و گسترش فضای سبز است. با پیگیری های مردمی و همراهی شورای شهر، در آخرین روزهای اسفند ماه گفته شد که ساخت وساز در این بوستان منتفی است، و کمی بعد بیشترِ حصارها جمع آوری شد و من این رویداد را جزو موفقیت ها یا پیروزی های محیط زیستی قلمداد کردم.

اما از آنجا که گویا شماری از مسیولان خوشحالیِ مردم از شنیده شدن اعتراض ها و مطالبه هایشان را دوست ندارند(!) زاکانی در یک مصاحبه تآکید کرد که هم در بوستان قیطریه و هم در بوستان های دیگر مسجد خواهد ساخت. او با یک سخن پردازی شگفت آور مدعی شد که در بوستان قیطریه هیچ اتفاقی نیفتاده و هیچ درختی قطع نخواهد شد و فقط چند تا نهال جابجا خواهد شد!

تنزل دادن مفهوم فضای سبز به چند درخت یا نهال، شبیه تقلیل مفهوم جنگل به یک محیط پردرخت است؛ در هر دو مورد آن چه که بیان نمی شود، ضرورت سالم ماندنِ کلیت پارک و جنگل به عنوان یک اکوسیستم شهری یا طبیعی است. این ساده سازی که غالباً آگاهانه و به قصد فریب افکار عمومی از سوی منتفعانِ ساخت وساز و زمین خواری طرح می شود، با این هدف صورت می گیرد که عموم مردم درنیابند که یک اکوسیستم طبیعی حاصل هزاران و گاه میلیون ها سال تکامل طبیعی، و یک اکوسیستم شهری حاصل دهه ها و گاه سده ها کنش و واکنش جامعه و طبیعت است. هرگز نمی توان با دستکاری های شدید در اکوسیستم ها، سلامت ذاتی آن ها را حفظ کرد. در مورد پارک ها، خیلی واضح است که ساخت وساز مجموعِ مساحت آن را کم می کند و انتقال درخت ها و نهال ها (اگر صورت گیرد و موفق باشد) جا را برای درختان دیگر تنگ خواهد کرد.

رهبر انقلاب بارها بر حفاظت از بوستان ها و محیط زیست تاکید کرده اند و برای نمونه، در یکی از سخنرانی ها (1393/12/17) ضمن اشاره به آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، گفتند که تخریب محیط زیست باید جرم انگاری شود و «دستگاههای مسیول باید قاطعانه با تعدی به جنگل ها به هر بهانه ای اعم از هتل سازی و جذب گردشگر و ساخت حوزه ی علمیه و برخی توجیهاتِ به ظاهر قابل قبول مقابله کنند.» تبصره ی 4 ماده ی 4 قانون حفظ و گسترش فضای سبز هم «کاشت و حفاظت و آبیاری درختان معابر، میادین، بزرگراه ها و پارک های عمومی» را «از اهم وظایف شهرداری ها» دانسته است. این قانون، در مورد قطع بدون مجوز درختان، مجازات حبس تا سه سال و برای تخریب باغ ها به قصد ساخت وساز، مجازات سنگین ضبط زمین به نفع شهرداری را مقرر کرده است.

تهران (و دیگر شهرهای بزرگ کشور) گرفتار ساخت وسازمان سنگین، تراکم جمعیت، آلودگی هوا، و کمبود سرانه ی فضای سبز هستند. در این شرایط، هر قطعه درختزار و هر تک درخت را باید همچون گوهری ارزشمند حفظ کرد. ضمن این که تغییر کاربری یک بوستان آن هم به دست مقامی که نگهدارنده ی فضاهای سبز و ناظر و ضابط قانونی این حوزه فرض شده، سبب از میان رفتن قبح قطع درخت و تجاوز به محیط زیست می شود. همچنین موجب نادیده انگاری کارهای خوبی که شهرداری در دو سال اخیر کم وبیش انجام داده مانند توسعه ی مترو، افزایش تعداد و نوسازی اتوبوس ها، و احداث چند بوستان جدید می شود که نتیجه ی آن کم رنگ شدن هرچه بیشتر اعتماد میان مسیولان و مردم یعنی زوال سرمایه ی اجتماعی خواهد بود. بدیهی است که درآمدسازی از چنین اقدام ها با توجیه صَرف آن برای خدمات دیگر، عملی ناپایدار است و هرگز افکار عمومی را قانع نمی کند.

به استناد مشاهده های میدانی و آن چه که این روزها به گوش می رسد، می توان گفت که یک نارضایتی عمیق از دستکاری در پارک قیطریه در میان اهالی منطقه و دیگر شهروندان شکل گرفته است. اصرار شهردار بر مقدس سازی یک ساخت و ساز که قطعاً همراه با درست کردن مغازه و تبدیل فضای عمومی به ملک شخصی خواهد بود، و عملِ زشت یک خبرگزاری که انتقاد از این کار را به «ضدانقلاب» نسبت داده، نتیجه ای جز ایجاد تقابل نامیمون میان خیر همگانی با تقدس و بیشتر کردن نارضایتی ها نخواهد داشت. از شورای شهر و دیگر مقام های بالادستی انتظار می رود که به این لج بازی ها پایان دهند.

4747