از تامین مالی زنجیره ای تا نظام بانکی فناورانه در دولت سیزدهم

در دولت سیزدهم برنامه های متعددی از سوی بانک مرکزی با هدف تامین مالی زنجیره ای در شبکه بانکی و ایجاد رویکردهای نوین با استفاده از فناوری در جهت حرکت به سمت نظام بانکی فناورانه در دستور کار قرار گرفت.

به گزارش گزارشگر آی تی، در دولت سیزدهم، بانک مرکزی یک شیوه تامین مالی که  اصطلاحا در شبکه بانکی زیر خط ترازنامه بانک ها طبقه بندی می شوند را پیگیری و در دستور کار خود قرار داد که اوراق گام یکی از این روش ها است. از سال 1401 روند رو به رشدی را در تامین مالی به این شیوه شاهد بودیم و بانک مرکزی و شبکه بانکی تامین مالی 350 همتی برای سال جاری در قالب زنجیره تامین مالی در دستور کار دارد.

در سال 1402 بعضی از ابزارهای تامین مالی مثل اعتبار اسناد ریالی عملکرد رشد بالای داشتند. بر اساس ارقامی که تا بهمن ماه 1402 محاسبه شده است تقریبا 885 همت تامین مالی در قالب اعتبار اسنادی ریالی انجام شده است که نسبت به عملکرد سال گذشته، تقریبا 80 درصد رشد داشته است. در واقع بانک مرکزی به مسیله تامین مالی به شکلی توجه کرده که اهداف رشد نقدینگی به مخاطره نیفتد و تامین مالی در چارچوب اهداف تولید و اصابت به هدف و در قالب زنجیره تامین باشد.

 برای سال 1403 کل زنجیره در قالب زنجیره های تامین، برات الکترونیک، کارت رفاهی متصل به گام که اشکال جدیدی از تامین مالی است، 350 همت در نظر گرفته شده است که بر حسب شرایط می تواند قابل افزایش باشد.

افزایش اعتبار گواهی سپرده خاص و عام

از ابتدای دولت سیزدهم مجوز انتشار 3.790 هزار میلیارد تومان گواهی سپرده عام صادر شده است که از این مبلغ امروز 1.07 همت (1.074 هزار میلیارد تومان) آن منتشر شده است. همچنین طی این مدت مجوز انتشار 42 هزار میلیارد تومان گواهی سپرده خاص صادر شده که از این مبلغ 2 هزار میلیارد تومان آن منتشر شده است.

علاوه براین سال گذشته نیز مجور انتشار 200 هزار میلیارد تومان گواهی سپرده خاص 30 درصدی صادر شد که 199 هزار میلیارد تومان آن منتشر و از مجموع 97 هزار میلیارد تومان مجوز انتشار اوراق ودیعه بانک مرکزی  مبلغ 41 هزار میلیارد تومان آن تا امروز منتشر شده است.

بنابراین از ابتدای دولت سیزدهم تا امروز در مجموع مجوز انتشار 4129 همت (4129 هزار میلیارد تومان) صادر شده که از این میزان 1321 همت آن منتشر شده است.

صدور مجوز برای انتشار 200 همت انواع صکوک درشبکه بانکی

در سال جاری نیز، 200 همت اعتبار برای انتشار انواع صکوک از سوی شبکه بانکی در راستای توسعه ابزارهای تامین مالی اختصاص یافته است که در قالب این طرح، بانک ها هم خود و هم بنگاه ها را تامین مالی می کنند و به شبکه بانکی مجوز داده شد تا بتوانند با 200 همت به عنوان رکن ضامن انتشار اوراق شرکت ها در بورس فعالیت داشته باشد.

اجرای آزمایش کارت اعتباری متصل به اوراق گام در سه بانک

استفاده از ابزار «کارت اعتباری متصل به گام» با هدف تامین مالی خانوارها و کمک به بخش عرضه در تولید به خصوص در محصولات نهایی در دستور کار بانک مرکزی است در این راستا در مرحله نخست، سه بانک به صورت آزمایشی موظف شدند به این موضوع ورود کنند و چنانچه بازخورد مثبتی داشته باشد تعداد بانک ها افزایش پیدا می کند.

فناوری نوین در خدمت مشتریان شبکه بانکی

در دولت سیزدهم، بانک مرکزی با بکارگیری فناوری های نوین و با در نظر گرفتن چالش های نظام بانکی در حوزه خدمت رسانی به مشتریان شبکه بانکی، با ایجاد تحول در راهبردها و شیوه های ارایه خدمت و توسعه سیستم های هوشمند بانکداری به سوی (سامانه محور) کردن فرآیندهای بانکی گام های موثری برداشته که از آن جمله می توان به سامانه های «چکاد یا همان چک امن دیجیتال»، «سامانه پرداخت لحظه ای (پل)» و «سامانه یکپارچه احکام قضایی (سیاق)» اشاره داشت.

صدور 250 هزار فقره چک الکترونیک

رویکرد جدید بانک مرکزی در دولت سیزدهم، حرکت به سمت فناوری اطلاعات و الکترونیکی شدن خدمات و مبادلات بانکی است. بانک مرکزی و شبکه بانکی در راستای عمل به تکالیف قانون جدید چک و ارایه محصولات فناوری محور، چک الکترونیک را به عنوان محصولی جدید در شبکه بانکی معرفی کرد و این محصول در آبان ماه سال 1401 توسط سه بانک رونمایی شد.

چک الکترونیک محصولی است که مشتریان شبکه بانکی را از مراجعه به شعبه بی نیاز می کند و تمام مراحل آن به صورت غیرحضوری قابل انجام است. شخص درخواست کننده دسته چک می تواند دسته چک را در موبایل بانک یا اینترنت بانک خود درخواست داده و پس از بررسی های لازم، تعداد برگ های چک با شناسه صیادی در اختیار فرد قرار می گیرد.

در حال حاضر، 12 بانک این خدمتات را به مشتریان خود ارایه می دهند. سایر بانک ها نیز در مراحل آزمون ها فنی محصول خود هستند و با ادامه این روند، چک های الکترونیک به مرور جایگزین چک کاغذی می شوند.

در این زمینه، بانک مرکزی همه بانک ها را به پذیرش بین بانکی چک های دیجیتال سایر بانک ها در سامانه چکاوک ملزم و مکلف کرده است. تا امروز بیش از 250 هزار فقره چک الکترونیک در کشور صادر شده و قرار است طی سال های آینده تمامی چک ها، الکترونیک شوند.

32 میلیون و 815 هزار تراکنش در بستر سامانه پرداخت لحظه ای

سامانه پل با هدف سهولت در استفاده از خدمات نقل و انتقال وجوه خرد، طراحی و مورد بهره برداری قرار گرفت. این سامانه، سرویسی بین بانکی، هماهنگ و استاندارد در سطح کشور است که با نظارت بانک مرکزی، تسویه پرداخت های لحظه ای با حجم انبوه و مبالغ خرد را در هر ساعتی از شبانه روز فراهم و انتقال وجه به صورت آنی و بر اساس شماره حساب را میسر می سازد.

این سامانه منجر به کاهش بار مازاد در شبکه شتاب شده که صرفه جویی قابل توجهی در زیرساخت های این شبکه و همچنین ارتقای کیفیت خدمت ارایه شده به همراه دارد. به عنوان مثال بر اساس آخرین برآوردها از سامانه پل، تعداد تراکنش های صورت گرفته در این سامانه از 1280 تراکنش در آذرماه سال 1400 به رقمی حدود سه میلیون و 622 هزار تراکنش در دی 1402 رسید.  

بنابراین، می توان گفت سامانه پل در این مدت با پردازش و انجام بیش از 32 میلیون و 815 هزار تراکنش بار قابل توجهی از سامانه شتاب و عملیات کارت به کارت را کاهش داده که قطعا علاوه بر آن، منجر به فراهم سازی امکان هدایت و نظارت بیشتر بر شبکه بانکی کشور نیز شده است.

کاهش متوسط اجرای زمان  احکام پرونده های اقتصادی از 200 روز به 4 دقیقه

سامانه سیاق باهدف تسریع و تسهیل در اجرای احکام قضایی در شبکه بانکی و احقاق حقوق شاکیان محق مالی و همچنین دستیابی سریع و آسان و باکیفیت مردم به خدمات بین دستگاهی و با همکاری بانک مرکزی، قوه قضاییه و شبکه بانکی ایجاد شد تا با بهره گیری از این سامانه، ابلاغ و اجرای احکام قضایی در شبکه بانکی به صورت برخط و لحظه ای انجام شود. این سامانه در کنار سایر اقدامات بانک مرکزی اثر قابل ملاحظه ای در مقوله های مرتبط با توسعه دادرسی الکترونیکی و حرکت به سمت قوه قضاییه هوشمند خواهد داشت.

با استقرار این سامانه متوسط اجرای حکم از 200 روز در سال 1394 به حداکثر چهار دقیقه در سال 1402 کاهش پیدا کرده است که این امر، اثر به سزایی در تحقق عدالت اجتماعی، کاهش زمان رسیدگی و حصول نتیجه در پرونده های قضایی به نفع مردم و همچنین جلوگیری از عدم اجرای احکام قانونی به واسطه برداشت از حساب های تحت پیگرد دارد.

شایان ذکر است، سامانه سیاق که بر اساس ماده 19 و 21 نحوه اجرای محکومیت های مالی و بند الف و ت ماده 117 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه راه اندازی شده است، به طور متوسط سالانه بیش از 50 میلیون نفرساعت، صرفه جویی در رسیدگی به احکام قضایی مالی را محقق می کند.

ریال دیجیتال ابزاری برای مدیریت نقدینگی

در دولت سیزدهم، پروژه ریال دیجیتال با هدف تقویت قدرت حاکمیت بانک مرکزی و نظام اسلامی در انتشار و تنظیم بازار، کاهش تخلفات پول شویی با توجه به امکان رهگیری، همگام سازی با فناوری روز دنیا، انجام سریع تراکنش های مالی به همراه حذف ضریب فزاینده و سهولت در انجام مبادلات بین المللی در دستور کار قرار گرفت. یکی از ظرفیت های بسیار مهمی که بانک مرکزی از انتشار ریال دیجیتال به دنیال تحقق آن است، ظرفیت بسیار مهم «پول برنامه پذیر» یا «ظرفیت قراردادهای هوشمند» است.

پول دیجیتال

پول دیجیتال توکنایزشده با توجه به هزینه های کمتری که دارد، ابزار بسیار مناسبی برای مدیریت نقدینگی توسط بانک ها و البته ابزار کاربردی بسیار مطلوبی برای پرداخت های خرد است. بنابراین در مورد «ریال دیجیتال» بانک مرکزی هدف گذاری ویژه ای را در تعامل با بانک ها در دستور کار قرار داد و در واقع نقش اصلی بانک ها در ریال دیجیتال، توسعه قراردادهای هوشمند است.

بانک مرکزی در این راستا طی سه ماهه نخست پاییز سال 1401 تولید و انتشار ریال دیجیتال به مبلغ 10 میلیارد ریال با اخذ تاییدیه اعضای هیات نظارت و توزیع ریال دیجیتال به مبلغ 3 میلیارد ریال بین بانک های ملی و ملت و تجارت را به انجام رساند. همچنین شروع فاز آزمایشی برای آغاز استفاده از ریال دیجیتال در بهمن ماه سال گذشته کلید خورد که با اخذ تاییدیه اعضای هیات نظارت، به مبلغ 100 هزار میلیارد ریال، با عاملیت بانک مرکزی «ریال دیجیتال» تولید و منتشر شد.

گفتنی است؛ با اتصال بانک های متقاضی به سند باکس زیست بوم ریال دیجیتال (آینده، رفاه، کشاورزی، صنعت و معدن، دی، سپه، صادرات، سامان، شهر، پارسیان، پاسارگاد، پست بانک، سرمایه، گردشگری، خاورمیانه و قرض الحسنه گزارشگر آی تی ایرانیان) محقق شده و فعالیت بانک های منتخب (ملی، ملت و تجارت) در محیط عملیاتی زیست بوم ریال دیجیتال توسعه یافته است.

پایان خبر گزارشگر آی تی

از تامین مالی زنجیره ای تا نظام بانکی فناورانه در دولت سیزدهم