رشد و توسعه فناوری وابسته به پژوهش در کشور های توسعه یافته

یک پژوهشگر حوزه علم و فناوری معتقد است پژوهش در کشور های توسعه یافته جنبه ویترینی ندارد و رشد و توسعه فناوری و در نهایت اقتصادی وابسته به آن است.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری گزارشگر آی تی، مصطفی امینی* طی یادداشتی موضوع بودجه اقتصاد کشور امریکادر تحقیق و توسعه را مورد بررسی قرارداد.

متن یادداشت به شرح زیر است؛

«سهم 10 میلیارد دلاری بنیاد ملی علم آمریکا از بودجه دولت فدرال نشان دهنده اهمیت آن در کنگره آمریکا است. در طول 72 سال عمر این بنیاد از سال 1950، بودجه این بنیاد نزدیک به 44 هزار برابر شده است و چنین بودجه ای پیشران توسعه اقتصادی آمریکا بواسطه هزینه کرد آن در تحقیق و توسعه است.

بنیاد ملی علم آمریکا در سال 1950 بواسطه تصویب قانونی از سوی کنگره به رسمیت شناخته شد. ماهیت این بنیاد، ارایه کمک هزینه به دانشمندان و دانشگاهیان جهت توسعه مرز های دانش بواسطه انجام تحقیقات پایه است. البته در بخش ماموریت بنیاد تاکید شده است که تحقیقات پایه خود شامل تحقیقات اکتشافی و بلندمدت و تحقیقات مساله محور برای حل چالش های آمریکا است.

بودجه این بنیاد طبق اسناد مالی آن در سال 1995 بالغ بر 3 میلیارد دلار بوده است و این مبلغ در سال 2023 به میزان 10 میلیارد رسیده است. کنگره برای اولین سال مالی این بنیاد مبلغ 225 هزار دلار (نزدیک به 13 میلیارد دلار تومان با نرخ دلار 57 هزار تومان) بودجه تصویب کرده است. در طول 45 سال از عمر بنیاد ملی علم آمریکا، بودجه آن 13 هزار برابر و در طول 72 سال 44 هزار برابر شده است. این امر نشان می دهد که وجود چنین نهادی چه میزان برای کشور آمریکا حیاتی است. به عبارت دیگر کنگره ایالات متحده آمریکا سالانه به صورت میانگین 139 میلیون دلار به بودجه سالانه بنیاد ملی علم اضافه می کرده است.

بودجه بنیاد در سال 2022 معادل 8.8 میلیارد دلار بوده است که این رقم در سال 2023 معادل 10 میلیارد دلار شده است. به عبارت دیگر، در یک سال، بیش از 12 درصد به بودجه بنیاد علم آمریکا افزوده شده است.

اگر بودجه سال 2023 آمریکا را به پول رایج ایران تبدیل کنیم معادل 570 همت می شود. طبق ادعای بنیاد، 25 درصد از این مبلغ برای تحقیقات بنیادین و اکتشافی و 75 درصد آن چالش محور بوده و برای حل مشکلات داخلی آمریکا استفاده می شود.

بودجه مصوب سال 2023 بنیاد علم آمریکا به صورت شکل زیر هزینه شده است. شکل زیر نشان می دهد آموزش های حل مساله و مهارت افزایی، پژوهش های علوم زمین، مهندسی کامپیوتر و آی تی و حمایت های مشترک با صنایع از جمله مواردی هستند که بیشترین هزینه در آنها صورت گرفته است.

چه باید کرد؟

بنیاد علم هر کشور به مثابه محل رشد ریشه های یک درخت است. به میزانی که این محل، مساعد رشد باشد شاخ و برگ آن (فناوری) رشد مناسب تری خواهد داشت. تخصیص 10 میلیارد دلار برای هزینه در بخش پژوهش نشان دهنده این امر است که پژوهش در کشور های توسعه یافته جنبه ویترینی ندارد و رشد و توسعه فناوری و در نهایت اقتصادی وابسته به آن است. بودجه بنیاد ملی علم ایران در سال 1402 نزدیک به 200 میلیارد تومان بوده است که در مقایسه با بودجه بنیاد علم آمریکا بسیار ناچیز است.

در کشور ما نیز بنیاد علم باید پیشران پژوهش و فناوری باشد و بتواند بر مبنای چالش های موجود در جامعه و صنعت مساله تعریف نموده و کمک هزینه به آن تخصیص دهد ولی متناسب با جایگاه بنیاد باید بودجه برای آن در نظر گرفته شود.»

مسیول برنامه حمایت از پژوهش عمیق شرکت های دانش بنیان*