ادتا دو سدیم چیست و چه تفاوتی با سایر انواع EDTA دارد؟

ادتا دی سدیم (Disodium EDTA) با نام شیمیایی اتیلن دی آمین تترا استیک اسید دی سدیم نمکی از اسید اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA) است که به طور گسترده در صنایع مختلف به عنوان یک عامل کلاته کننده قدرتمند مورد استفاده قرار می گیرد. تفاوت اصلی ادتا دی سدیم با سایر انواع EDTA به ویژه ادتا تتراسدیم و ادتا کلسیم دی سدیم در تعداد یون های سدیم و کاربردهای تخصصی آن ها نهفته است. ادتا دو سدیم به دلیل حلالیت مناسب در آب پایداری شیمیایی و توانایی بالای کلاته سازی انتخابی ایده آل برای بسیاری از فرآیندهای صنعتی به شمار می رود. در این مقاله به بررسی جامع ادتا دی سدیم اصول عملکرد کاربردها استانداردها چالش ها و نکات بهینه سازی آن خواهیم پرداخت تا درک عمیق تری از این ماده شیمیایی حیاتی در صنعت به دست آوریم.

تعریف و عملکرد فنی ادتا دی سدیم

این ماده به صورت پودر سفید رنگ بی بو و محلول در آب یافت می شود. عملکرد اصلی ادتا دی سدیم به توانایی آن در کلاته سازی یون های فلزی مربوط می شود. کلاته سازی فرآیندی است که در آن یک مولکول بزرگ (در اینجا ادتا دی سدیم) با یون های فلزی (مانند کلسیم منیزیم آهن مس و غیره) پیوند تشکیل داده و آن ها را به دام می اندازد. این پیوندها معمولاً از نوع پیوندهای کوئوردیناسی هستند که بین اتم های اکسیژن و نیتروژن موجود در ساختار EDTA و یون فلزی برقرار می شوند.

مکانیسم کلاته سازی EDTA :

مولکول EDTA دارای شش مکان اتصال برای یون های فلزی است : چهار گروه کربوکسیلیک اسید (-COOH) و دو اتم نیتروژن. در محیط قلیایی گروه های کربوکسیلیک اسید پروتون خود را از دست داده و به یون های کربوکسیلات (-COO^-) تبدیل می شوند. این گروه های کربوکسیلات و اتم های نیتروژن با بار منفی توانایی بالایی در جذب یون های فلزی با بار مثبت دارند.

وقتی ادتا دی سدیم در آب حل می شود یون های سدیم (Na⁺) جدا شده و مولکول EDTA به صورت آنیون چند بار منفی آزاد می شود. این آنیون EDTA با یون های فلزی موجود در محلول واکنش داده و یک کمپلکس کلات پایدار تشکیل می دهد. این کمپلکس کلات یون فلزی را به طور موثر از محیط جدا کرده و از واکنش های ناخواسته آن جلوگیری می کند.

تفاوت ادتا دی سدیم با سایر انواع EDTA :

• ادتا تتراسدیم (Tetrasodium EDTA) : دارای چهار یون سدیم است و در pHهای بالاتر (قلیایی تر) حلالیت بیشتری نسبت به ادتا دی سدیم دارد. معمولاً در شوینده ها و محصولات تمیزکننده قوی استفاده می شود.
• ادتا کلسیم دی سدیم (Calcium Disodium EDTA) : حاوی یون کلسیم است که با یون های فلزی سنگین جایگزین می شود. عمدتاً به عنوان پادزهر برای مسمومیت با فلزات سنگین به ویژه سرب در پزشکی کاربرد دارد.
• ادتا آزاد (EDTA acid) : فرم اسیدی EDTA است که حلالیت بسیار کمی در آب دارد و کاربردهای محدودی دارد.

ادتا دی سدیم به دلیل داشتن دو یون سدیم تعادل مناسبی بین حلالیت و قدرت کلاته سازی ارائه می دهد و به همین دلیل در گستره وسیعی از کاربردهای صنعتی ترجیح داده می شود.

اجزای اصلی و اصول کارکرد ادتا دی سدیم

ادتا دی سدیم به عنوان یک ماده فعال به تنهایی عمل می کند و معمولاً نیازی به اجزای اصلی دیگری برای انجام عملکرد کلاته سازی ندارد. با این حال در کاربردهای مختلف ممکن است همراه با مواد افزودنی دیگر به کار رود تا عملکرد آن را بهینه سازی کرده یا خواص جانبی مطلوب را ایجاد کند.

عوامل موثر بر کارکرد ادتا دی سدیم :

• pH محیط : اثربخشی ادتا دی سدیم به شدت وابسته به pH محیط است. در pHهای اسیدی گروه های کربوکسیلیک اسید پروتونه شده و توانایی کلاته سازی کاهش می یابد. در pHهای قلیایی ادتا دی سدیم به حداکثر کارایی خود می رسد. به طور معمول pH بهینه برای عملکرد ادتا دی سدیم بین ۸ تا ۱۰ است. در برخی کاربردها تنظیم pH با استفاده از بافرها ضروری است.
• غلظت ادتا دی سدیم : غلظت ادتا دی سدیم باید متناسب با مقدار یون های فلزی مزاحم موجود در محیط باشد. غلظت ناکافی ممکن است منجر به کلاته سازی ناقص شود در حالی که غلظت بیش از حد لزوم می تواند هزینه ها را افزایش دهد و در برخی موارد اثرات جانبی ناخواسته ایجاد کند.
• دما : دما معمولاً تاثیر قابل توجهی بر عملکرد ادتا دی سدیم ندارد. با این حال در دماهای بالا سرعت واکنش کلاته سازی ممکن است افزایش یابد.
• نوع یون فلزی : ادتا دی سدیم با انواع مختلفی از یون های فلزی واکنش می دهد اما قدرت کلاته سازی آن برای یون های مختلف متفاوت است. به طور کلی ادتا دی سدیم تمایل بیشتری به کلاته سازی یون های فلزی چند ظرفیتی مانند آهن و منیزیم دارد.

اصول مهندسی در استفاده از ادتا دی سدیم :

• محاسبه استوکیومتری : برای استفاده موثر از ادتا دی سدیم لازم است مقدار یون های فلزی مزاحم موجود در سیستم را تخمین زده و مقدار استوکیومتری ادتا دی سدیم مورد نیاز برای کلاته سازی کامل را محاسبه کرد.
• انتخاب pH مناسب : با توجه به نوع کاربرد و یون های فلزی هدف pH محیط باید به دقت تنظیم شود تا عملکرد ادتا دی سدیم به حداکثر برسد.
• کنترل فرآیند : در فرآیندهای صنعتی لازم است پارامترهای فرآیند مانند دما زمان تماس و غلظت ادتا دی سدیم به طور دقیق کنترل شوند تا نتایج مطلوب حاصل شود.
• انتخاب روش اختلاط مناسب : برای اطمینان از توزیع یکنواخت ادتا دی سدیم در محیط و افزایش سرعت واکنش کلاته سازی استفاده از روش های اختلاط مناسب ضروری است.

کاربردهای صنعتی و مثال هایی از صنایع مختلف

ادتا دی سدیم به دلیل خواص منحصر به فرد خود در صنایع گوناگونی کاربرد دارد. برخی از مهم ترین کاربردهای صنعتی آن عبارتند از :

• صنایع غذایی :
• نگهدارنده : ادتا دی سدیم به عنوان یک نگهدارنده در صنایع غذایی استفاده می شود تا از فساد مواد غذایی ناشی از یون های فلزی به ویژه یون های آهن و مس جلوگیری کند. این یون ها می توانند باعث تسریع واکنش های اکسیداسیون و تغییر رنگ طعم و بوی مواد غذایی شوند. ادتا دی سدیم با کلاته سازی این یون ها پایداری و ماندگاری محصولات غذایی را افزایش می دهد.
• بهبود دهنده رنگ و طعم : ادتا دی سدیم می تواند به بهبود رنگ و طعم برخی از مواد غذایی کمک کند. به عنوان مثال در فرآوری میوه ها و سبزیجات کنسرو شده از ادتا دی سدیم برای جلوگیری از تغییر رنگ قهوه ای ناشی از واکنش های آنزیمی و غیر آنزیمی استفاده می شود. همچنین در برخی نوشیدنی ها ادتا دی سدیم برای جلوگیری از ایجاد طعم فلزی ناشی از یون های فلزی موجود در آب استفاده می شود.
• مثال های صنعتی : افزودن ادتا دی سدیم به سس مایونز مارگارین ترشیجات کنسروهای سبزیجات و میوه ها نوشیدنی های غیرالکلی و غذاهای دریایی فرآوری شده.
• صنایع آرایشی و بهداشتی :
• عامل کلاته کننده در محصولات مراقبت شخصی : ادتا دی سدیم به عنوان یک عامل کلاته کننده در محصولات آرایشی و بهداشتی مانند شامپوها لوسیون ها کرم ها و صابون ها استفاده می شود. در این محصولات ادتا دی سدیم از واکنش یون های فلزی موجود در آب و مواد اولیه با سایر اجزای فرمولاسیون جلوگیری می کند. این واکنش ها می توانند باعث کاهش کیفیت محصول تغییر رنگ بو یا بافت محصول و همچنین کاهش اثربخشی مواد فعال شوند.
• افزایش پایداری و ماندگاری محصولات : ادتا دی سدیم با کلاته سازی یون های فلزی پایداری و ماندگاری محصولات آرایشی و بهداشتی را افزایش می دهد و از فساد آن ها جلوگیری می کند.
• مثال های صنعتی : استفاده از ادتا دی سدیم در شامپوها برای جلوگیری از رسوب صابون های فلزی در مو در کرم های ضد آفتاب برای افزایش پایداری مواد فعال و در لوسیون های بدن برای جلوگیری از اکسیداسیون روغن ها.
• صنایع دارویی :
• عامل کلاته کننده در فرمولاسیون های دارویی : ادتا دی سدیم به عنوان یک عامل کلاته کننده در برخی از فرمولاسیون های دارویی به ویژه محلول های تزریقی و قطره های چشمی استفاده می شود. در این کاربرد ادتا دی سدیم از واکنش یون های فلزی با مواد دارویی جلوگیری کرده و پایداری و اثربخشی دارو را حفظ می کند.
• افزایش اثربخشی برخی داروها : در برخی موارد ادتا دی سدیم می تواند به افزایش اثربخشی برخی داروها کمک کند. به عنوان مثال در درمان مسمومیت با فلزات سنگین ادتا کلسیم دی سدیم به عنوان پادزهر استفاده می شود و با کلاته سازی یون های فلزی سنگین آن ها را از بدن دفع می کند.
• مثال های صنعتی : استفاده از ادتا دی سدیم در محلول های شستشوی چشم برای جلوگیری از آلودگی با یون های فلزی در فرمولاسیون های تزریقی برای افزایش پایداری ویتامین C و در داروهای درمان مسمومیت با سرب.
• صنایع آب و فاضلاب :
• عامل تصفیه آب : ادتا دی سدیم به عنوان یک عامل تصفیه آب در سیستم های تصفیه آب صنعتی و شهری استفاده می شود. این ماده با کلاته سازی یون های فلزی سنگین مانند سرب کادمیوم و جیوه آن ها را از آب جدا کرده و کیفیت آب را بهبود می بخشد.
• جلوگیری از رسوب گذاری : ادتا دی سدیم می تواند به جلوگیری از رسوب گذاری در سیستم های لوله کشی و تجهیزات صنعتی کمک کند. یون های کلسیم و منیزیم موجود در آب سخت می توانند باعث تشکیل رسوب در لوله ها و تجهیزات شوند که منجر به کاهش راندمان و افزایش هزینه های نگهداری می شود. ادتا دی سدیم با کلاته سازی این یون ها از تشکیل رسوب جلوگیری می کند.
• مثال های صنعتی : استفاده از ادتا دی سدیم در تصفیه آب دیگ های بخار سیستم های خنک کننده صنعتی و تصفیه خانه های فاضلاب.
• صنایع کشاورزی :
• عامل کلاته کننده در کودهای ریزمغذی : ادتا دی سدیم به عنوان یک عامل کلاته کننده در کودهای ریزمغذی به ویژه کودهای آهن روی منگنز و مس استفاده می شود. در خاک های قلیایی این ریزمغذی ها به فرم های غیرقابل جذب برای گیاهان تبدیل می شوند. کلاته سازی این ریزمغذی ها با ادتا دی سدیم آن ها را به فرم قابل جذب برای گیاهان تبدیل کرده و دسترسی گیاهان به این عناصر ضروری را افزایش می دهد.
• بهبود جذب عناصر غذایی توسط گیاهان : استفاده از کودهای کلاته شده با ادتا دی سدیم می تواند به بهبود جذب عناصر غذایی توسط گیاهان و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی منجر شود.
• مثال های صنعتی : تولید کودهای مایع و جامد کلاته شده با ادتا دی سدیم برای استفاده در باغات مزارع و گلخانه ها.
• صنایع شوینده و پاک کننده :
• افزایش قدرت پاک کنندگی : ادتا دی سدیم به عنوان یک افزایش دهنده قدرت پاک کنندگی در شوینده ها و پاک کننده ها استفاده می شود. این ماده با کلاته سازی یون های فلزی موجود در آب سخت از غیرفعال شدن سورفکتانت ها جلوگیری کرده و قدرت پاک کنندگی شوینده ها را افزایش می دهد.
• جلوگیری از تشکیل رسوب صابون : ادتا دی سدیم از تشکیل رسوب صابون در شوینده ها و پاک کننده ها جلوگیری می کند. رسوب صابون می تواند باعث ایجاد لکه های سفید روی سطوح و کاهش اثربخشی شوینده ها شود.
• مثال های صنعتی : استفاده از ادتا دی سدیم در مایع ظرفشویی پودر لباسشویی پاک کننده های سطوح و شوینده های صنعتی.

بررسی استانداردهای بین المللی و فناوری های پیشرفته مرتبط

ادتا دی سدیم به عنوان یک ماده شیمیایی پرکاربرد تحت پوشش استانداردهای بین المللی متعددی قرار دارد که کیفیت ایمنی و کاربرد آن را تضمین می کنند. برخی از مهم ترین این استانداردها عبارتند از :

• استانداردهای غذایی :
• FCC (Food Chemicals Codex) : این استاندارد توسط سازمان Food Chemicals Codex آمریکا تدوین شده و مشخصات و الزامات مربوط به کیفیت و خلوص مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع غذایی از جمله ادتا دی سدیم را تعیین می کند.
• JECFA (Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives) : این کمیته مشترک سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) ارزیابی های ایمنی و مشخصات مواد افزودنی غذایی از جمله ادتا دی سدیم را انجام می دهد و استانداردهای بین المللی برای استفاده از آن ها در صنایع غذایی را تعیین می کند.
• استانداردهای ملی : بسیاری از کشورها استانداردهای ملی خود را برای مواد افزودنی غذایی از جمله ادتا دی سدیم بر اساس استانداردهای بین المللی و الزامات قانونی خود تدوین کرده اند.
• استانداردهای دارویی :
• USP (United States Pharmacopeia) : این استاندارد توسط سازمان United States Pharmacopeial Convention تدوین شده و مشخصات و الزامات مربوط به کیفیت و خلوص مواد دارویی و مواد جانبی دارویی از جمله ادتا دی سدیم را تعیین می کند.
• EP (European Pharmacopoeia) : این استاندارد توسط شورای اروپا تدوین شده و استانداردهای مشابهی را برای مواد دارویی در اروپا ارائه می دهد.
• BP (British Pharmacopoeia) : این استاندارد توسط آژانس تنظیم مقررات داروها و محصولات بهداشتی بریتانیا تدوین شده و استانداردهای دارویی را در بریتانیا تعیین می کند.
• استانداردهای محیط زیستی :
• REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals) : مقررات REACH اتحادیه اروپا الزامات مربوط به ثبت ارزیابی مجوزدهی و محدودیت مواد شیمیایی از جمله ادتا دی سدیم را تعیین می کند و هدف آن حفاظت از سلامت انسان و محیط زیست در برابر خطرات مواد شیمیایی است.
• OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) : سازمان همکاری و توسعه اقتصادی دستورالعمل ها و استانداردهای مربوط به ارزیابی خطرات زیست محیطی مواد شیمیایی از جمله ادتا دی سدیم را تدوین می کند.

فناوری های پیشرفته مرتبط :

• EDTA زیست تجزیه پذیر : به دلیل نگرانی های زیست محیطی مربوط به پایداری EDTA در محیط زیست تحقیقات گسترده ای برای توسعه جایگزین های زیست تجزیه پذیر EDTA انجام شده است. برخی از این جایگزین ها شامل مشتقات EDTA با قابلیت زیست تجزیه پذیری بهبود یافته و مواد کلاته کننده جدید با ساختارهای متفاوت هستند.
• EDTA کپسوله شده : فناوری کپسوله سازی EDTA می تواند به بهبود عملکرد و کاهش اثرات جانبی آن کمک کند. کپسوله سازی EDTA می تواند رهایش کنترل شده آن را در محیط مورد نظر فراهم کرده و از واکنش های ناخواسته با سایر اجزای سیستم جلوگیری کند.
• EDTA اصلاح شده : تحقیقاتی برای اصلاح ساختار EDTA به منظور بهبود خواص کلاته سازی حلالیت و زیست تجزیه پذیری آن در حال انجام است. این اصلاحات می تواند منجر به تولید نسل جدیدی از مواد کلاته کننده با کارایی و سازگاری بیشتر با محیط زیست شود.

چالش ها و محدودیت های فنی

علی رغم مزایای فراوان استفاده از ادتا دی سدیم با چالش ها و محدودیت های فنی نیز همراه است :

• زیست تجزیه ناپذیری : یکی از مهم ترین چالش های مربوط به ادتا دی سدیم زیست تجزیه ناپذیری آن در محیط زیست است. EDTA به راحتی در محیط زیست تجزیه نمی شود و می تواند در آب های سطحی و زیرزمینی تجمع یابد. حضور EDTA در محیط زیست می تواند منجر به بسیج شدن فلزات سنگین از رسوبات و افزایش دسترسی آن ها به زنجیره غذایی شود. این موضوع نگرانی های زیست محیطی جدی را برانگیخته است و تلاش ها برای توسعه جایگزین های زیست تجزیه پذیر EDTA و روش های حذف EDTA از فاضلاب ها در حال انجام است.
• محدودیت pH : عملکرد ادتا دی سدیم به شدت وابسته به pH محیط است. در pHهای اسیدی کارایی کلاته سازی آن به طور قابل توجهی کاهش می یابد. این محدودیت می تواند استفاده از ادتا دی سدیم را در برخی کاربردها که pH اسیدی دارند محدود کند.
• انتخاب پذیری محدود : ادتا دی سدیم انتخاب پذیری محدودی در کلاته سازی یون های فلزی دارد و می تواند با طیف وسیعی از یون های فلزی واکنش دهد. این عدم انتخاب پذیری می تواند در برخی کاربردها که نیاز به کلاته سازی انتخابی یک یون فلزی خاص وجود دارد یک محدودیت محسوب شود.
• هزینه : هزینه تولید ادتا دی سدیم نسبت به برخی از مواد شیمیایی دیگر نسبتاً بالا است. این موضوع می تواند در کاربردهای صنعتی که نیاز به مقادیر زیادی ادتا دی سدیم دارند یک محدودیت اقتصادی محسوب شود.
• اثرات جانبی بالقوه : در غلظت های بالا ادتا دی سدیم ممکن است اثرات جانبی بالقوه داشته باشد. در برخی مطالعات سمیت ادتا دی سدیم برای برخی از میکروارگانیسم ها و آبزیان گزارش شده است. همچنین مصرف بیش از حد ادتا دی سدیم در مواد غذایی و دارویی می تواند اثرات سوء بر سلامتی انسان داشته باشد. با این حال استفاده از ادتا دی سدیم در غلظت های مجاز و مطابق با استانداردهای ایمنی معمولاً بی خطر تلقی می شود.

نکات کلیدی برای بهینه سازی و بهبود عملکرد

برای بهینه سازی و بهبود عملکرد ادتا دی سدیم در کاربردهای مختلف می توان به نکات کلیدی زیر توجه کرد :

• تنظیم pH : تنظیم pH محیط به محدوده بهینه (معمولاً ۸ تا ۱۰) برای افزایش کارایی کلاته سازی ادتا دی سدیم بسیار مهم است. استفاده از بافرهای مناسب می تواند به حفظ pH در محدوده مطلوب کمک کند.
• انتخاب غلظت مناسب : انتخاب غلظت مناسب ادتا دی سدیم بر اساس مقدار یون های فلزی مزاحم موجود در سیستم ضروری است. استفاده از غلظت استوکیومتری یا کمی بیشتر از آن معمولاً کافی است و از مصرف بیش از حد ادتا دی سدیم و هزینه های اضافی جلوگیری می کند.
• بهینه سازی زمان تماس : بهینه سازی زمان تماس بین ادتا دی سدیم و یون های فلزی می تواند به افزایش سرعت و کارایی واکنش کلاته سازی کمک کند. زمان تماس بهینه به نوع کاربرد غلظت ادتا دی سدیم دما و سایر پارامترهای فرآیند بستگی دارد.
• استفاده از روش های اختلاط موثر : استفاده از روش های اختلاط موثر برای اطمینان از توزیع یکنواخت ادتا دی سدیم در محیط و افزایش سطح تماس آن با یون های فلزی می تواند به بهبود عملکرد کلاته سازی کمک کند.
• استفاده ترکیبی با سایر مواد : در برخی کاربردها استفاده ترکیبی از ادتا دی سدیم با سایر مواد می تواند عملکرد آن را بهبود بخشد. به عنوان مثال استفاده از ادتا دی سدیم همراه با سورفکتانت ها در شوینده ها می تواند قدرت پاک کنندگی را افزایش دهد.
• بازیابی و بازیافت EDTA : به منظور کاهش اثرات زیست محیطی و هزینه های مربوط به ادتا دی سدیم توسعه روش های بازیابی و بازیافت EDTA از محلول های مصرف شده از اهمیت بالایی برخوردار است. روش های مختلفی مانند رسوب گذاری جذب سطحی و فرآیندهای غشایی برای بازیابی EDTA مورد بررسی قرار گرفته اند.
• جایگزینی با مواد زیست تجزیه پذیر : در بلندمدت جایگزینی ادتا دی سدیم با مواد کلاته کننده زیست تجزیه پذیر می تواند راهکار موثری برای کاهش اثرات زیست محیطی آن باشد. تحقیقات در زمینه توسعه و تجاری سازی جایگزین های زیست تجزیه پذیر EDTA در حال انجام است.

نتیجه گیری علمی و تخصصی

ادتا دی سدیم یک عامل کلاته کننده قدرتمند و پرکاربرد در صنایع مختلف است. این ماده با توانایی منحصر به فرد خود در کلاته سازی یون های فلزی نقش حیاتی در بهبود کیفیت پایداری و عملکرد محصولات و فرآیندهای صنعتی ایفا می کند. از صنایع غذایی و آرایشی و بهداشتی گرفته تا صنایع دارویی آب و فاضلاب کشاورزی و شوینده ها ادتا دی سدیم به عنوان یک ابزار کلیدی برای کنترل یون های فلزی مزاحم و دستیابی به اهداف صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.

با وجود مزایای فراوان چالش های زیست محیطی مربوط به زیست تجزیه ناپذیری ادتا دی سدیم و محدودیت های فنی آن ضرورت توجه به بهینه سازی مصرف توسعه روش های بازیابی و جایگزینی با مواد زیست تجزیه پذیر را برجسته می کند. تحقیقات و نوآوری های مستمر در زمینه شیمی کلاته کننده ها نقش مهمی در رفع این چالش ها و ارتقاء پایداری و کارایی استفاده از ادتا دی سدیم و مواد مشابه در آینده خواهند داشت.

بخش پرسش و پاسخ

پرسش ۱ : آیا ادتا دی سدیم برای سلامتی انسان مضر است؟

پاسخ : ادتا دی سدیم به طور کلی در غلظت های مجاز و در کاربردهای معمول (مانند مواد غذایی و محصولات آرایشی و بهداشتی) بی خطر تلقی می شود. سازمان های بین المللی مانند JECFA و FDA استفاده از ادتا دی سدیم را در صنایع غذایی در مقادیر مشخص شده ایمن اعلام کرده اند. با این حال مصرف بیش از حد ادتا دی سدیم می تواند اثرات سوء بر سلامتی داشته باشد از جمله تحریک دستگاه گوارش و اختلال در جذب برخی مواد معدنی. به همین دلیل توصیه می شود از مصرف بیش از حد محصولات حاوی ادتا دی سدیم خودداری شود و همواره دستورالعمل های مصرف و مقادیر مجاز را رعایت کرد.

پرسش ۲ : آیا ادتا دی سدیم در محیط زیست تجزیه می شود؟

پاسخ : ادتا دی سدیم به طور طبیعی در محیط زیست به راحتی تجزیه نمی شود و به عنوان یک ماده پایدار شناخته می شود. این پایداری می تواند منجر به تجمع آن در محیط زیست به ویژه در آب های سطحی و زیرزمینی شود. تحقیقات نشان داده است که EDTA می تواند در محیط زیست به مدت طولانی باقی بماند و حتی در غلظت های پایین نیز می تواند اثرات زیست محیطی داشته باشد مانند بسیج فلزات سنگین از رسوبات. به همین دلیل تلاش ها برای توسعه جایگزین های زیست تجزیه پذیر EDTA و روش های حذف EDTA از فاضلاب ها در حال انجام است.

پرسش ۳ : آیا می توان ادتا دی سدیم را در خانه برای تمیزکاری استفاده کرد؟

پاسخ : ادتا دی سدیم به طور مستقیم به عنوان یک ماده تمیزکننده خانگی به فروش نمی رسد. با این حال به عنوان یک جزء در برخی از شوینده ها و پاک کننده های صنعتی و تجاری وجود دارد. استفاده از ادتا دی سدیم خالص در خانه برای تمیزکاری توصیه نمی شود زیرا نیاز به دانش فنی برای استفاده صحیح و ایمن از آن وجود دارد. علاوه بر این شوینده های خانگی معمولاً حاوی ترکیبات دیگری هستند که برای تمیزکاری موثرتر و ایمن تر فرموله شده اند. در صورت نیاز به استفاده از یک عامل کلاته کننده در تمیزکاری خانگی بهتر است از محصولات تجاری آماده استفاده که حاوی ادتا دی سدیم یا سایر کلاته کننده های ایمن و مناسب برای مصارف خانگی هستند استفاده شود.