تاریخچه شهر خمام

شهر خمام نگین سبز استان گیلان با موقعیت جغرافیایی ویژه و پیشینه ای غنی یکی از مقاصد جذاب برای گردشگران و همچنین محلی برای زندگی ساکنان این منطقه است. این شهر که در مسیر ارتباطی مهمی قرار گرفته ویژگی های طبیعی تاریخی و فرهنگی منحصربه فردی دارد که آن را از سایر نقاط متمایز می کند. درک عمیق تر از ابعاد مختلف این شهر از گذشته های دور آن گرفته تا وضعیت کنونی اقتصادی و جاذبه های گردشگری اش می تواند به شما در شناخت بهتر این منطقه و برنامه ریزی برای سفر یا حتی زندگی در آن کمک کند. این محتوا با ارائه اطلاعات دقیق و جامع درباره تاریخچه جغرافیا اقلیم دیدنی ها فرهنگ و اقتصاد خمام راهنمای کاملی برای شما خواهد بود تا با تمامی جنبه های این شهر آشنا شوید.

تاریخچه شهر خمام

تاریخچه شهر خمام به هزاران سال پیش باز می گردد و نشانه های سکونت و اهمیت این منطقه در اسناد و متون کهن یافت می شود. نام این آبادی در نوشته های گذشتگان گاهی با عنوان «همام» نیز ذکر شده است که نشان دهنده قدمت و رواج نام آن در طول تاریخ است. موقعیت جغرافیایی خمام در کنار رودخانه ای پرآب و وسیع نقش کلیدی در شکل گیری اهمیت آن در گذشته ایفا کرده است. این رودخانه که در گذشته بسیار وسیع تر از امروز بوده به شبکه های آبی دیگر متصل می شده و به مناطقی مانند گسکر راه داشته است. همین ویژگی باعث شده بود که خمام به محلی مهم برای لنگر انداختن کشتی های بادبانی تبدیل شود و به عنوان یک بندر رودخانه ای کوچک در مبادلات و رفت وآمدها نقش داشته باشد.

با گذشت زمان و تغییر مسیرهای تجاری و حمل ونقل اهمیت بندرگاهی خمام کاهش یافت اما موقعیت آن بر سر راه ارتباطی رشت و انزلی همچنان جایگاه ویژه ای به آن بخشید. در سال های پایانی حکومت قاجار و با آغاز قراردادهای بین ایران و روسیه برای توسعه راه های ارتباطی به ویژه در مسیر انزلی به رشت رفت وآمد مأموران و اتباع روسی در این منطقه افزایش یافت. به دلیل موقعیت استراتژیک خمام در این مسیر راهدارخانه ای توسط روس ها در این محل برپا شد که به آن «زاستاو» می گفتند. این راهدارخانه نقش مهمی در کنترل و نظارت بر تردد در این جاده داشت و خود نشانه ای از اهمیت نظامی و ارتباطی خمام در آن دوره است.

تحولات اجتماعی و فرهنگی نیز در خمام همگام با تحولات سیاسی و اقتصادی پیش رفت. آگاهی و بینش مردم منطقه باعث شد که خمام در پذیرش مظاهر تمدن جدید پیشتاز باشد. تأسیس مکتب خانه ها در خمام و روستاهای اطراف آن مانند دافچاه نشان دهنده توجه به آموزش سنتی بود. اما گام مهم تر تأسیس مدارس به سبک جدید بود. نخستین مدرسه در خمام با نام «اتفاق» در سال ۱۳۱۲ شمسی در خانه یکی از اهالی تأسیس شد. این مدرسه ابتدا به صورت چهار کلاسه و سپس شش کلاسه فعالیت خود را ادامه داد و با استقبال مردم روبرو شد. نکته قابل توجه پذیرش ورود دختران به مدرسه بود که بدون هیچگونه مخالفتی صورت گرفت و نشان از دیدگاه مترقی مردم خمام در آن دوره داشت. بعدها مدارس دیگری مانند دبستان دخترانه «مهستی» (که پس از انقلاب به «شهید صادقی» تغییر نام داد) و همچنین کلاس های دبیرستان نیز در این شهر دایر شد که این روند آموزشی زمینه را برای رشد فرهنگی و اجتماعی ساکنان خمام فراهم آورد.

خمام در نهضت جنگل نیز نقش پررنگی ایفا کرد و به دلیل موقعیت جغرافیایی و اهمیت ارتباطی به عنوان یکی از پایگاه ها یا مسیرهای تردد نیروهای جنگل شناخته می شد. در برخی منابع تاریخی از خمام به عنوان یک «شهر نظامی» در دوره نهضت جنگل یاد شده که نشان دهنده جایگاه آن در تحولات آن دوران است. این شهر برای سالیان طولانی به عنوان یک بخش از شهرستان رشت شناخته می شد اما با پیگیری های مستمر مردم و مسئولان در نهایت در آبان ماه ۱۳۹۹ به شهرستان ارتقا یافت و به عنوان «شهرستان خمام» جایگاه اداری جدیدی پیدا کرد.

موقعیت جغرافیایی شهر خمام

شهر خمام در موقعیت جغرافیایی ویژه ای در استان گیلان قرار گرفته است که همجواری با دریا تالاب و شهرهای مهم به آن اهمیتی دوچندان بخشیده است. این شهر در بخش مرکزی استان گیلان واقع شده و از نظر تقسیمات کشوری پس از ارتقا به شهرستان مرکز شهرستان خمام محسوب می شود. خمام در دشت گیلان قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریاهای آزاد پایین است که این ویژگی در کنار نزدیکی به دریای خزر بر آب و هوای آن تأثیرگذار است.

از نظر همسایگی خمام از شمال با شهرستان بندرانزلی مرز مشترک دارد. این همجواری دسترسی نسبتاً آسان خمام به سواحل دریای خزر و منطقه آزاد انزلی را فراهم می آورد. از جنوب خمام به شهرستان رشت مرکز استان گیلان متصل است. فاصله کم خمام تا رشت (حدود ۷ کیلومتر) باعث شده که این دو شهر ارتباطات نزدیکی با یکدیگر داشته باشند و بسیاری از ساکنان خمام برای کار یا استفاده از امکانات بیشتر به رشت رفت وآمد کنند.

در بخش شرقی خمام با بخش خشکبیجار از توابع شهرستان رشت همسایه است. این مرز شرقی بیشتر شامل مناطق روستایی و زمین های کشاورزی است. در سمت غرب خمام به تالاب بین المللی انزلی محدود می شود. این همجواری با تالاب علاوه بر ایجاد چشم اندازهای طبیعی زیبا و تنوع زیستی بر رطوبت هوا نیز تأثیر می گذارد و برخی مناطق غربی خمام در حاشیه تالاب قرار گرفته اند.

موقعیت خمام بر سر جاده بین المللی و شریان اصلی ارتباطی بین رشت و بندرانزلی یکی از مهم ترین ویژگی های جغرافیایی آن است. این قرارگیری در مسیر پرتردد باعث شده خمام به یک مرکز خدماتی و تجاری مهم برای مسافران و ساکنان منطقه تبدیل شود و از نظر دسترسی وضعیت بسیار مطلوبی داشته باشد. فاصله خمام تا مرکز شهر رشت در حدود ۷ کیلومتر و تا مرکز شهر بندرانزلی حدود ۱۳ کیلومتر است که این نزدیکی امکان رفت وآمد سریع و آسان بین این سه نقطه کلیدی منطقه را فراهم می کند.

آب و هوای شهر خمام

آب و هوای شهر خمام همانند بیشتر مناطق ساحلی و جلگه ای استان گیلان در دسته آب و هوای معتدل و مرطوب (سواحل جنوبی دریای خزر) قرار می گیرد. این نوع آب و هوا که تحت تأثیر نزدیکی به دریای خزر و رشته کوه های البرز قرار دارد با ویژگی هایی چون بارندگی فراوان در طول سال رطوبت نسبی بالا و نوسانات دمایی معتدل شناخته می شود.

یکی از بارزترین ویژگی های آب و هوای خمام میزان بالای بارندگی است. این شهر جزو پربارش ترین مناطق ایران محسوب می شود و متوسط تعداد روزهای بارانی در سال به حدود ۱۳۰ روز می رسد. این بارش ها در فصول مختلف سال رخ می دهند اما معمولاً پاییز و زمستان پربارش ترین فصول هستند. این بارندگی فراوان نقش مهمی در سرسبزی منطقه و رونق کشاورزی به ویژه کشت برنج دارد.

رطوبت نسبی هوا در خمام در تمام طول سال بالا است. نزدیکی به دریای خزر و تالاب انزلی منابع اصلی این رطوبت هستند. در فصل تابستان این رطوبت بالا همراه با افزایش دما باعث شرجی شدن هوا می شود که ممکن است برای برخی افراد ناخوشایند باشد. دمای هوا در تابستان می تواند تا حدود ۳۷ درجه سانتی گراد نیز افزایش یابد و ترکیب گرما و رطوبت شرایط آب و هوایی خاصی را ایجاد می کند.

در فصل زمستان آب و هوای خمام معمولاً سرد و مرطوب است همراه با بارندگی های مداوم و گاهی مه. دمای هوا در زمستان به ندرت به زیر صفر می رسد اما در برخی سال ها ممکن است دما تا منفی ۵ درجه سانتی گراد نیز کاهش یابد. بارش برف در خمام پدیده نادری نیست اما معمولاً ماندگاری طولانی ندارد.

فصل بهار و اوایل پاییز به طور کلی دلپذیرترین زمان از نظر آب و هوایی در خمام محسوب می شوند. در این فصول دما معتدل تر است و هرچند بارندگی همچنان وجود دارد اما شدت شرجی بودن هوا کمتر است. این شرایط آب و هوایی متنوع بر سبک زندگی کشاورزی معماری و حتی فرهنگ مردم خمام تأثیر گذاشته است.

بهترین فصل سفر به خمام

انتخاب بهترین فصل برای سفر به خمام تا حد زیادی به اولویت ها و علاقه مندی های شما بستگی دارد اما با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه برخی فصول دلپذیرتر از سایرین هستند. به طور کلی بهار و اوایل پاییز بهترین زمان برای بازدید از این شهر و لذت بردن از طبیعت و جاذمیه های آن محسوب می شوند.

فصل بهار به ویژه از اواخر فروردین تا پایان خرداد یکی از ایده آل ترین زمان ها برای سفر به خمام است. در این دوره طبیعت منطقه پس از زمستان جانی دوباره می گیرد و سرسبزی مزارع و باغات به اوج خود می رسد. دمای هوا در بهار معتدل و دلپذیر است و هرچند ممکن است بارندگی هایی رخ دهد اما معمولاً طولانی و آزاردهنده نیستند. شرجی بودن هوا نیز در این فصل به مراتب کمتر از تابستان است. شکوفه ها عطر گل ها و هوای تازه بهار خمام را بسیار جذاب می کند و برای گشت وگذار در طبیعت و بازدید از روستاها و تالاب شرایط بسیار مناسبی فراهم است.

اوایل فصل پاییز به خصوص ماه های مهر و آبان نیز زمان بسیار خوبی برای سفر به خمام است. در این دوره هوا رو به خنکی می رود و شرجی تابستان از بین می رود. رنگارنگ شدن برگ درختان در مناطق جنگلی و روستایی چشم اندازهای پاییزی بسیار زیبایی ایجاد می کند. هرچند پاییز فصل پربارشی در گیلان است اما تماشای باران پاییزی و قدم زدن در هوای خنک و مرطوب تجربه ای خاص و به یادماندنی از سفر به خمام خواهد بود. همچنین در این فصل از شلوغی و گرمای تابستان کاسته می شود.

فصل تابستان در خمام گرم و بسیار شرجی است. ترکیب دمای بالا و رطوبت زیاد می تواند برای برخی مسافران آزاردهنده باشد و فعالیت در فضای باز را دشوار کند. با این حال اگر تحمل آب و هوای شرجی را دارید و به تفریحات آبی یا استفاده از سواحل نزدیک علاقه دارید تابستان نیز می تواند گزینه سفر باشد اما باید برای گرمای زیاد آماده باشید.

فصل زمستان در خمام سرد و مرطوب است و بارندگی ها در این فصل به اوج خود می رسند. هرچند سرمای هوا معمولاً شدید نیست اما بارندگی های مداوم و گاهی مه غلیظ می تواند برنامه های گشت وگذار در فضای باز را مختل کند. سفر در زمستان بیشتر برای کسانی مناسب است که به دنبال آرامش و خلوتی منطقه هستند و با آب و هوای مرطوب و بارانی مشکلی ندارند.

راه های دسترسی به خمام

خمام به دلیل موقعیت جغرافیایی خود بر سر شاهراه ارتباطی رشت و انزلی از نظر دسترسی وضعیت بسیار مطلوبی دارد و از طریق راه های مختلفی می توان به این شهر سفر کرد. تنوع گزینه های حمل ونقل امکان برنامه ریزی سفر را برای مسافران با ترجیحات متفاوت فراهم می کند.

دسترسی جاده ای

اصلی ترین و متداول ترین راه دسترسی به خمام استفاده از مسیرهای جاده ای است. خمام در فاصله بسیار کمی از شهر رشت (حدود ۷ کیلومتر) و بندرانزلی (حدود ۱۳ کیلومتر) قرار دارد و جاده اصلی رشت-انزلی از کنار این شهر عبور می کند. این جاده یک مسیر دوطرفه با کیفیت مناسب است که دسترسی آسان و سریع را فراهم می آورد.

اگر با خودروی شخصی از تهران یا سایر شهرهای مرکزی ایران به سمت خمام سفر می کنید باید ابتدا به سمت رشت حرکت کنید. مسیر اصلی از تهران به رشت از طریق آزادراه قزوین-رشت می گذرد که یکی از زیباترین مسیرهای جاده ای کشور است. پس از رسیدن به ورودی شهر رشت با طی مسافت کوتاهی در حدود ۷ کیلومتر به سمت شمال به شهر خمام خواهید رسید. تابلوهای راهنما مسیر خمام را به وضوح نشان می دهند.

برای کسانی که از غرب یا شمال غربی کشور سفر می کنند دسترسی از طریق جاده های منتهی به گیلان و سپس حرکت به سمت رشت یا انزلی و در نهایت خمام امکان پذیر است. از استان های شمالی نیز می توان از طریق جاده ساحلی دریای خزر به سمت شرق حرکت کرده و پس از عبور از شهرهایی مانند لاهیجان و آستانه اشرفیه و رسیدن به رشت به سمت خمام رفت یا از طریق جاده های منتهی به انزلی و سپس حرکت به سمت خمام اقدام کرد.

علاوه بر خودروی شخصی امکان سفر به خمام با اتوبوس نیز وجود دارد. پایانه های اتوبوس رانی در شهرهای بزرگ مانند تهران اتوبوس هایی به مقصد رشت و بندرانزلی دارند. پس از رسیدن به رشت یا انزلی می توان با استفاده از تاکسی های خطی یا دربست که در مسیر رشت-خمام و انزلی-خمام فعال هستند به راحتی به خمام دسترسی پیدا کرد. فاصله کوتاه و تعدد وسایل نقلیه عمومی در این مسیر رفت وآمد را بسیار آسان کرده است.

دسترسی ریلی

در حال حاضر شهر خمام ایستگاه راه آهن مستقل ندارد. نزدیک ترین ایستگاه راه آهن به خمام ایستگاه راه آهن رشت است که در فاصله حدود ۷ کیلومتری جنوب خمام قرار دارد. خط راه آهن قزوین-رشت این دو شهر را به یکدیگر متصل می کند و امکان سفر با قطار از تهران و برخی دیگر از شهرهای کشور به رشت فراهم است.

اگر ترجیح می دهید با قطار سفر کنید می توانید بلیط قطار به مقصد رشت تهیه کنید. سفر با قطار در مسیر تهران-رشت به دلیل عبور از مناظر زیبای کوهستانی و تونل ها تجربه ای دلپذیر است و حدود ۵ ساعت به طول می انجامد. پس از رسیدن به ایستگاه راه آهن رشت برای رسیدن به خمام می توانید از تاکسی استفاده کنید. فاصله ایستگاه راه آهن رشت تا خمام کوتاه است و معمولاً در مدت زمان کوتاهی می توان این مسیر را طی کرد.

با توجه به نزدیکی ایستگاه راه آهن رشت به خمام دسترسی ریلی به این منطقه امکان پذیر است هرچند نیازمند استفاده از وسیله نقلیه دیگری برای بخش پایانی سفر است. این گزینه برای کسانی که به سفر با قطار علاقه دارند یا به دنبال مسیری جایگزین برای دسترسی جاده ای هستند مناسب است.

دسترسی هوایی

شهر خمام فرودگاه مستقل ندارد. نزدیک ترین فرودگاه به خمام فرودگاه بین المللی سردار جنگل رشت (با کد یاتا RAS) است که در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی خمام واقع شده است. این فرودگاه یکی از فرودگاه های فعال در شمال کشور است و پروازهای منظمی از تهران و برخی دیگر از شهرهای بزرگ ایران به مقصد رشت در آن برقرار است.

اگر قصد دارید با هواپیما به خمام سفر کنید باید بلیط پرواز به مقصد فرودگاه رشت تهیه کنید. پرواز از تهران به رشت معمولاً حدود یک ساعت به طول می انجامد. پس از فرود در فرودگاه رشت برای رسیدن به خمام می توانید از تاکسی های فرودگاه یا تاکسی های اینترنتی استفاده کنید. مسیر فرودگاه رشت تا خمام از طریق جاده های آسفالته و اصلی می گذرد و با توجه به فاصله حدود ۲۰ کیلومتری در مدت زمان تقریبی ۳۰ تا ۴۰ دقیقه (بسته به ترافیک) می توان به خمام رسید.

استفاده از هواپیما سریع ترین راه برای رسیدن به نزدیکی خمام است به ویژه برای مسافرانی که از فواصل دورتر سفر می کنند. پس از رسیدن به رشت دسترسی به خمام به دلیل نزدیکی و وجود وسایل نقلیه متعدد آسان خواهد بود. این گزینه برای کسانی که سرعت در سفر برایشان اولویت دارد مناسب است.

اقامت در خمام

برای اقامت در خمام و مناطق اطراف آن گزینه های متنوعی پیش روی مسافران قرار دارد که بسته به سلیقه بودجه و مدت زمان اقامت می توانند انتخاب های مختلفی داشته باشند. از اقامتگاه های بوم گردی در دل روستاها گرفته تا ویلاهای ساحلی در نزدیکی و سوئیت های مبله در داخل شهر امکانات اقامتی برای انواع سلیقه ها فراهم است.

یکی از جذاب ترین گزینه های اقامت در خمام به ویژه برای کسانی که به دنبال تجربه زندگی روستایی و نزدیکی با طبیعت هستند اقامتگاه های بوم گردی است. در روستاهای اطراف خمام مانند روستای دهنه سر شیجان یا فشتکه چندین اقامتگاه بوم گردی فعال وجود دارد که فضایی سنتی و گرم را ارائه می دهند. اقامت در این مکان ها فرصتی است برای آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم محلی چشیدن غذاهای محلی و لذت بردن از آرامش و سکوت روستا. برخی از این اقامتگاه ها فعالیت ها و کارگاه های محلی مانند حصیربافی یا پخت نان محلی را نیز برای مهمانان خود ترتیب می دهند.

گزینه دیگر برای اقامت اجاره ویلا و سوئیت است. در شهر خمام و همچنین در روستاهای اطراف آن تعداد زیادی ویلا و سوئیت مبله برای اجاره روزانه یا هفتگی وجود دارد. این ویلاها و سوئیت ها امکانات مختلفی دارند و می توانند برای خانواده ها یا گروه های دوستان مناسب باشند. برخی از این اقامتگاه ها در نزدیکی ساحل یا در مناطق جنگلی قرار دارند و چشم اندازهای زیبایی را ارائه می دهند.

برای کسانی که به دنبال اقامت در هتل یا مهمانپذیر هستند گزینه ها در داخل شهر خمام محدودتر است. با این حال با توجه به نزدیکی خمام به شهرهای بزرگ تر مانند رشت و بندرانزلی می توان در هتل ها و مهمانپذیرهای این شهرها اقامت کرد و با طی مسافت کوتاهی به خمام رفت وآمد نمود. در رشت و انزلی طیف گسترده ای از هتل ها با امکانات و قیمت های مختلف وجود دارد.

همچنین برای مسافرانی که با چادر سفر می کنند برخی پارک ها یا مناطق مشخص در اطراف خمام و در نزدیکی سواحل امکان کمپینگ را فراهم می کنند اما باید از قبل از مجاز بودن و امکانات موجود (مانند سرویس بهداشتی و آب) اطمینان حاصل کرد. به طور کلی با توجه به رشد صنعت گردشگری در منطقه امکانات اقامتی در خمام و اطراف آن در حال توسعه است و مسافران می توانند با جستجو در وب سایت های رزرو اقامتگاه گزینه مناسب خود را پیدا کنند.

اماکن تاریخی خمام

شهرستان خمام با وجود قدمت نسبی خود دارای چندین مکان تاریخی است که هرچند شاید به عظمت بناهای تاریخی شهرهای بزرگ تر نباشند اما نشان دهنده ریشه های تاریخی و فرهنگی این منطقه هستند و بازدید از آن ها می تواند برای علاقه مندان به تاریخ جذاب باشد. این اماکن اغلب بازمانده هایی از دوران قاجار یا دوره های متأخرتر هستند.

باغ و عمارت چوکام

یکی از مهم ترین اماکن تاریخی در محدوده شهرستان خمام باغ و عمارت چوکام است که در روستای چوکام واقع شده است. این مجموعه تاریخی متعلق به ناصرالملک نایب السلطنه احمدشاه قاجار بوده و تاریخ ساخت آن به حدود سال ۱۲۹۰ شمسی باز می گردد. این عمارت در میان باغی وسیع و کهنسال قرار گرفته که درختان تنومند آن فضایی دلنشین و آرامبخش ایجاد کرده اند.

معماری عمارت چوکام نمونه ای از معماری اواخر دوره قاجار در مناطق شمالی ایران است که با ویژگی های اقلیمی منطقه سازگار شده است. بازدید از این عمارت و قدم زدن در باغ اطراف آن فرصتی برای آشنایی با سبک زندگی و معماری آن دوران و همچنین لذت بردن از طبیعت زیبای منطقه است. این مجموعه به عنوان یکی از آثار ارزشمند تاریخی منطقه مورد توجه میراث فرهنگی قرار دارد.

بقعه امامزاده حسن (ع)

بقعه امامزاده حسن (ع) یکی دیگر از اماکن تاریخی و مذهبی مهم در شهرستان خمام است. این بقعه که در داخل شهر خمام واقع شده محل دفن یکی از نوادگان ائمه اطهار (ع) است و به همین دلیل از جایگاه ویژه ای نزد مردم منطقه برخوردار است. بقعه امامزاده حسن (ع) یکی از زیارتگاه های اصلی مردم خمام و مناطق اطراف است و در طول سال به ویژه در ایام مذهبی پذیرای زائران و ارادتمندان فراوانی است.

ساختمان بقعه در طول زمان دستخوش تغییرات و بازسازی هایی شده است اما هسته اصلی آن قدمت تاریخی دارد. فضای اطراف بقعه نیز معمولاً شامل صحن و امکاناتی برای رفاه حال زائران است. بازدید از این مکان نه تنها جنبه مذهبی دارد بلکه فرصتی برای مشاهده معماری مذهبی منطقه و آشنایی با باورها و سنت های مردم محلی است.

پل خشتی گورابجیر

پل خشتی گورابجیر یکی دیگر از آثار تاریخی موجود در نزدیکی خمام است که نشان دهنده اهمیت مسیرهای ارتباطی منطقه در گذشته است. این پل که از مصالح بومی مانند خشت و آجر ساخته شده بر روی یکی از رودخانه های منطقه قرار گرفته و در گذشته بخشی از مسیرهای اصلی ارتباطی بوده است.

پل های خشتی در مناطق شمالی ایران به دلیل مقاومت در برابر رطوبت و سازگاری با محیط جایگاه ویژه ای در معماری سنتی دارند. پل خشتی گورابجیر نمونه ای از این سازه های سنتی است که با وجود گذشت سالیان دراز همچنان پابرجا مانده است. این پل نه تنها از نظر تاریخی مهم است بلکه از نظر معماری نیز ارزشمند محسوب می شود و نشانه ای از دانش مهندسی بومی در گذشته است. بازدید از این پل فرصتی برای دیدن یک سازه تاریخی در دل طبیعت سرسبز منطقه است.

حمام تاریخی شهر خمام

حمام تاریخی شهر خمام یکی دیگر از بقایای معماری سنتی در این شهر است که به دوره قاجار باز می گردد. حمام های عمومی در گذشته نقش مهمی در زندگی اجتماعی و بهداشتی مردم داشتند و معماری آن ها نیز ویژگی های خاص خود را داشت. حمام تاریخی خمام نمونه ای از این نوع معماری در منطقه گیلان است.

این حمام که از خشت و ساروج ساخته شده دارای بخش های مختلفی از جمله رختکن (سربینه) گرمخانه و خزینه بوده است. هرچند ممکن است این حمام در حال حاضر فعال نباشد یا نیاز به مرمت داشته باشد اما به عنوان یک اثر تاریخی نشان دهنده سبک زندگی و معماری دوره خود است. بقایای حمام های تاریخی در مناطق مختلف گیلان از جمله خمام شواهدی از ساختار شهری و اجتماعی گذشته هستند و مطالعه آن ها می تواند به درک بهتر تاریخ محلی کمک کند.

اماکن طبیعی و تفریحی خمام

شهرستان خمام به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود در مجاورت دریای خزر تالاب انزلی و مناطق جنگلی دارای تنوع بی نظیری از اماکن طبیعی و تفریحی است. این جاذبه ها خمام را به مقصدی جذاب برای دوستداران طبیعت و گردشگری تبدیل کرده اند و امکان فعالیت های مختلفی از جمله پرنده نگری قایق سواری پیاده روی در طبیعت و لذت بردن از چشم اندازهای زیبا را فراهم می آورند.

تالاب انزلی

هرچند بخش اصلی تالاب انزلی در محدوده شهرستان بندرانزلی قرار دارد اما بخش های شرقی این تالاب به ویژه در محدوده روستای دهنه سر شیجان و چوکام در قلمرو شهرستان خمام واقع شده اند. تالاب انزلی یکی از مهم ترین اکوسیستم های آبی ایران و یک تالاب بین المللی ثبت شده است که از نظر تنوع زیستی به خصوص پرندگان مهاجر آبزی اهمیت فراوان دارد.

بازدید از بخش های تالابی خمام به ویژه در فصول مهاجرت پرندگان (پاییز و زمستان) فرصتی بی نظیر برای پرنده نگری و مشاهده گونه های مختلف پرندگان است. همچنین امکان قایق سواری در برخی از بخش های تالاب وجود دارد که به بازدیدکنندگان اجازه می دهد از نزدیک با محیط تالاب و پوشش گیاهی آن مانند گل های نیلوفر آبی در تابستان آشنا شوند. پناهگاه حیات وحش چوکام که بخشی از آن در نزدیکی خمام قرار دارد نمونه ای از مناطق حفاظت شده تالاب است که به منظور حفظ گونه های جانوری به ویژه پرندگان ایجاد شده است.

ساحل جفرود

شهرستان خمام مستقیماً به دریا راه ندارد اما به دلیل نزدیکی به بندرانزلی و سواحل دریای خزر دسترسی آسانی به مناطق ساحلی دارد. یکی از نزدیک ترین و معروف ترین سواحل به خمام ساحل جفرود است که در محدوده منطقه آزاد انزلی واقع شده است. این ساحل با امکانات رفاهی و تفریحی مناسب مقصدی محبوب برای ساکنان خمام و گردشگران است.

ساحل جفرود امکاناتی مانند طرح های سالم سازی دریا آلاچیق فضای سبز رستوران و کافه و همچنین تفریحات آبی مانند قایق سواری و جت اسکی را ارائه می دهد. نزدیکی این ساحل به خمام (با طی مسافت کوتاهی با خودرو) باعث شده که بسیاری از مردم خمام در فصول گرم سال برای استفاده از دریا و امکانات ساحلی به این منطقه مراجعه کنند. لذت بردن از آفتاب شنا پیاده روی در کنار دریا و تماشای غروب آفتاب از جمله فعالیت هایی است که می توان در ساحل جفرود انجام داد.

جنگل فتاتو

در بخش هایی از شهرستان خمام به ویژه در نواحی دورتر از ساحل و نزدیک تر به مناطق مرتفع تر (هرچند خمام در دشت واقع است) بقایای جنگل های جلگه ای یا مناطق جنگلی کوچک تر وجود دارد. جنگل فتاتو یکی از این مناطق طبیعی در نزدیکی خمام است که فرصتی برای تجربه فضای جنگلی و پیاده روی در طبیعت را فراهم می کند. این جنگل ها هرچند ممکن است به وسعت جنگل های کوهستانی نباشند اما با درختان متنوع و پوشش گیاهی خاص منطقه جلگه ای زیبایی های خاص خود را دارند.

بازدید از جنگل فتاتو و مناطق جنگلی مشابه در اطراف خمام به خصوص در فصول بهار و پاییز بسیار دلپذیر است. هوای تازه سکوت جنگل و صدای پرندگان فضایی آرامبخش برای استراحت و دوری از هیاهوی شهر فراهم می کند. پیاده روی عکاسی از طبیعت و پیک نیک از جمله فعالیت هایی است که می توان در این مناطق انجام داد. حفظ این مناطق جنگلی کوچک برای تنوع زیستی و همچنین به عنوان فضاهای تنفسی منطقه اهمیت فراوان دارد.

مرداب دهنه سر شیجان

مرداب دهنه سر شیجان یکی از بخش های شرقی تالاب انزلی است که در محدوده روستای نمونه گردشگری دهنه سر شیجان در شهرستان خمام واقع شده است. این مرداب بخشی از اکوسیستم وسیع تالاب انزلی است و از نظر زیست محیطی و گردشگری اهمیت ویژه ای دارد. مرداب دهنه سر شیجان با نیزارها پوشش گیاهی آبی و انواع گونه های جانوری به ویژه پرندگان آبزی زیستگاهی غنی محسوب می شود.

بازدید از مرداب دهنه سر شیجان به خصوص با قایق تجربه ای متفاوت از نزدیکی با طبیعت تالاب است. در فصول مختلف سال می توان پرندگان مهاجر متنوعی را در این منطقه مشاهده کرد. آرامش حاکم بر مرداب و زیبایی چشم اندازهای آن این منطقه را به مکانی مناسب برای عکاسی طبیعت و لذت بردن از سکوت و آرامش تبدیل کرده است. فعالیت های بوم گردی و اقامتگاه های سنتی در روستای دهنه سر شیجان نیز امکان اقامت در نزدیکی این مرداب زیبا را فراهم کرده اند.

آلاچیق های درختی

یکی از جاذبه های تفریحی منحصربه فرد و خلاقانه در روستای دهنه سر شیجان آلاچیق های درختی هستند. این آلاچیق ها که بر روی درختان بلند ساخته شده اند تجربه ای متفاوت از اقامت یا استراحت در دل طبیعت را ارائه می دهند. این سازه های چوبی که با الهام از خانه های درختی طراحی شده اند در ارتفاع قرار گرفته و چشم اندازی زیبا به شالیزارها و طبیعت اطراف روستا دارند.

اقامت یا صرف چای و غذا در این آلاچیق ها فرصتی برای تماشای طلوع و غروب آفتاب بر فراز شالیزارها و لذت بردن از هوای پاک و آرامش روستا است. این ایده خلاقانه روستای دهنه سر شیجان را به یکی از مقاصد جذاب برای گردشگران تبدیل کرده است. آلاچیق های درختی نمونه ای از همزیستی خلاقانه انسان با طبیعت و استفاده پایدار از منابع محلی برای توسعه گردشگری هستند.

روستاهای اطراف خمام

شهرستان خمام شامل چندین روستا با ویژگی های خاص خود است که هر یک جاذبه ها و پتانسیل های گردشگری و اقتصادی منحصربه فردی دارند. این روستاها علاوه بر نقش مهم در کشاورزی منطقه فرصتی برای تجربه زندگی روستایی آشنایی با فرهنگ محلی و بازدید از طبیعت بکر اطراف خمام را فراهم می کنند.

روستای دهنه سر شیجان

روستای دهنه سر شیجان که به عنوان روستای نمونه گردشگری و بوم گردی شناخته می شود یکی از معروف ترین روستاهای اطراف خمام است. این روستا در شرق تالاب انزلی قرار گرفته و بخش هایی از مرداب دهنه سر شیجان در محدوده آن واقع شده است. وسعت زیادی از اراضی روستا را شالیزارها تشکیل می دهند و کشاورزی به ویژه کشت برنج فعالیت اصلی مردم است.

دهنه سر شیجان به دلیل فعالیت های بوم گردی اقامتگاه های سنتی و جاذبه های طبیعی مانند مرداب و آلاچیق های درختی مقصدی محبوب برای گردشگران است. مردم این روستا به فعالیت و کار اهمیت زیادی می دهند و به همین دلیل به آن لقب «بهشت مشاغل» داده اند. جشن خرمن که هرساله به شکرانه برداشت برنج در این روستا برگزار می شود یکی از رویدادهای فرهنگی جذاب دهنه سر شیجان است.

روستای فشتکه

روستای فشتکه یکی دیگر از روستاهای مهم در شهرستان خمام است که به دلیل فعالیت در حوزه صنایع دستی شهرت ملی پیدا کرده است. این روستا به عنوان «روستای ملی حصیر ایران» ثبت ملی شده و مرکز اصلی تولید حصیر در استان گیلان محسوب می شود. بخش زیادی از زنان و مردان روستای فشتکه به بافتن حصیر از گیاه مردابی «لی» مشغول هستند.

بازدید از روستای فشتکه فرصتی برای مشاهده فرآیند حصیربافی خرید مستقیم محصولات حصیری از بافندگان و آشنایی با این هنر سنتی است. خلاقیت و ظرافت در بافت حصیر در فشتکه باعث شده که محصولات این روستا حتی به خارج از کشور نیز صادر شوند. جشنواره محلی حصیربافی که معمولاً در اواسط شهریور در این روستا برگزار می شود رویدادی جذاب برای علاقه مندان به صنایع دستی است.

روستای جیرسر باقرخاله

روستای جیرسر باقرخاله یکی دیگر از روستاهای دیدنی در دهستان چوکام شهرستان خمام است که به دلیل چشم اندازهای طبیعی زیبا و فعالیت های مرتبط با اکوتوریسم مورد توجه قرار گرفته است. این روستا به دلیل همکاری با آژانس های بین المللی در زمینه اکوتوریسم شهرت بین المللی نیز کسب کرده است. دشت های وسیع و سرسبز این روستا با حضور اسب هایی که در آن چرا می کنند منظره ای رؤیایی ایجاد کرده است.

جیرسر باقرخاله زیستگاه انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی مانند قوها اردک ها و غازها نیز هست که به زیبایی طبیعی منطقه می افزایند. خانه های کاهگلی با نرده های فیروزه ای در این روستا فضایی سنتی و دلنشین ایجاد کرده اند و این روستا را به یک لوکیشن جذاب برای عکاسی تبدیل کرده اند. آرامش و زیبایی طبیعی جیرسر باقرخاله آن را به مقصدی مناسب برای استراحت و لذت بردن از طبیعت تبدیل کرده است.

روستای اشمنانطالم

روستای اشمنانطالم یکی دیگر از روستاهای پرجمعیت و مهم در شهرستان خمام است که در بخش مرکزی این شهرستان قرار دارد. این روستا نیز مانند بسیاری از روستاهای گیلان دارای زمین های حاصلخیز کشاورزی است و فعالیت اصلی ساکنان آن کشاورزی به ویژه کشت برنج است. اشمنانطالم از نظر جمعیتی یکی از روستاهای بزرگ خمام محسوب می شود و دارای امکانات رفاهی و خدماتی مناسبی است.

موقعیت اشمنانطالم در نزدیکی شهر خمام دسترسی ساکنان آن به امکانات شهری را آسان کرده است. طبیعت اطراف روستا نیز شامل شالیزارها باغات و مناطق روستایی است که چشم اندازهای زیبایی را ارائه می دهند. این روستا به عنوان یکی از قطب های کشاورزی در شهرستان خمام نقش مهمی در تأمین محصولات کشاورزی منطقه ایفا می کند.

روستای مشکاپشت

روستای مشکاپشت یکی دیگر از روستاهای شهرستان خمام است که در بخش مرکزی این شهرستان واقع شده است. این روستا نیز دارای زمین های کشاورزی وسیع است و بخش عمده فعالیت اقتصادی ساکنان آن به کشاورزی و دامداری مرتبط است. مشکاپشت در نزدیکی شهر خمام قرار دارد و دسترسی به آن آسان است.

مشکاپشت مانند سایر روستاهای منطقه دارای طبیعت سرسبز و چشم اندازهای زیبایی از شالیزارها و مناطق روستایی است. این روستا نیز در فصول مختلف سال به ویژه در زمان کاشت و برداشت برنج فعالیت و جنب وجوش خاصی دارد. مشکاپشت یکی از روستاهایی است که در توسعه کشاورزی و تأمین نیازهای شهرستان خمام نقش دارد.

روستای پایین محله دافچاه

روستای دافچاه یکی از روستاهای قدیمی و مهم در محدوده شهرستان خمام است که به دو بخش پایین محله و بالامحله تقسیم می شود. پایین محله دافچاه همانطور که از نامش پیداست در بخش پایین تر جغرافیایی نسبت به بالامحله قرار دارد. این روستا نیز دارای زمین های کشاورزی و باغات است و فعالیت اصلی مردم آن کشاورزی است.

دافچاه در گذشته از نظر آموزشی نیز اهمیت داشته و از روستاهایی بوده که مکتب خانه در آن دایر بوده است. نزدیکی پایین محله دافچاه به شهر خمام دسترسی ساکنان آن به امکانات شهری و همچنین بازار خمام را آسان کرده است. این روستا نیز دارای طبیعت روستایی زیبا و فضایی آرام برای زندگی است.

روستای بالامحله دافچاه

روستای بالامحله دافچاه بخش دیگر روستای دافچاه است که در موقعیت جغرافیایی بالاتری نسبت به پایین محله قرار دارد. این روستا نیز دارای ویژگی های مشابه پایین محله از نظر اقتصادی و طبیعی است و فعالیت اصلی ساکنان آن کشاورزی است. بالامحله دافچاه نیز مانند سایر روستاهای منطقه دارای شالیزارها و چشم اندازهای روستایی زیبایی است.

تقسیم روستا به دو محله بالا و پایین در بسیاری از روستاهای گیلان رایج است و معمولاً بر اساس توپوگرافی منطقه صورت می گیرد. ساکنان بالامحله دافچاه نیز مانند سایر روستاییان منطقه به فعالیت های کشاورزی مشغول هستند و در فصول مختلف سال به ویژه در زمان کاشت و داشت و برداشت برنج در مزارع خود فعالیت می کنند. این دو محله در کنار یکدیگر روستای دافچاه را تشکیل می دهند که یکی از روستاهای مهم در شهرستان خمام محسوب می شود.

فرهنگ و آداب و رسوم خمام

فرهنگ و آداب و رسوم مردم خمام بازتابی از فرهنگ غنی و دیرینه مردم گیلان است که تحت تأثیر عوامل جغرافیایی تاریخی و اجتماعی شکل گرفته است. این فرهنگ با ویژگی هایی چون مهمان نوازی سخت کوشی احترام به طبیعت و پایبندی به سنت ها شناخته می شود.

مردم و زبان

مردم خمام اغلب از قوم گیلک هستند و به زبان گیلکی صحبت می کنند. زبان گیلکی یکی از زبان های ایرانی شمال غربی است که دارای لهجه ها و گویش های مختلفی است. گویش مردم خمام نزدیک به گویش گیلکی رایج در رشت و مناطق اطراف آن است. این زبان بخش مهمی از هویت فرهنگی مردم منطقه را تشکیل می دهد و در ارتباطات روزمره ادبیات شفاهی (مانند ترانه ها ضرب المثل ها و داستان ها) و مراسم محلی کاربرد دارد.

علاوه بر زبان گیلکی مردم خمام به زبان فارسی نیز تسلط دارند و در محیط های رسمی و ارتباط با افراد غیربومی از آن استفاده می کنند. با این حال زبان مادری و محلی نقش پررنگی در حفظ سنت ها و انتقال فرهنگ از نسلی به نسل دیگر ایفا می کند. مردم خمام به طور کلی افرادی خونگرم صمیمی و مهمان نواز هستند و به آداب معاشرت و احترام به بزرگترها اهمیت می دهند.

آداب و رسوم

آداب و رسوم مردم خمام ریشه در فرهنگ کشاورزی و زندگی روستایی دارد. بسیاری از این آداب و رسوم با چرخه های طبیعت و فعالیت های کشاورزی به ویژه کشت برنج مرتبط هستند. جشن خرمن که پس از برداشت محصول برنج در برخی روستاها مانند دهنه سر شیجان برگزار می شود نمونه ای از این آداب است که شکرگزاری از نعمت الهی و همبستگی اجتماعی را نشان می دهد.

مراسم عروسی و عزاداری در خمام نیز دارای سنت های خاص خود است که هرچند ممکن است در طول زمان دستخوش تغییراتی شده باشند اما همچنان رگه هایی از سنت های قدیمی در آن ها دیده می شود. موسیقی محلی گیلکی نیز بخش جدایی ناپذیری از فرهنگ مردم خمام است و در جشن ها و مراسم مختلف نواخته می شود.

احترام به طبیعت و عناصر آن به ویژه آب و زمین از دیگر ویژگی های فرهنگی مردم خمام است. زندگی در کنار تالاب و شالیزارها باعث شده که مردم ارتباط عمیقی با محیط زیست خود داشته باشند و در گذشته آداب و رسومی مرتبط با پدیده های طبیعی وجود داشته است.

پوشش محلی گیلان به ویژه لباس های سنتی زنان با رنگ های شاد و طرح های زیبا هرچند ممکن است کمتر در زندگی روزمره رایج باشد اما همچنان در مراسم خاص و جشنواره ها مورد استفاده قرار می گیرد و بخشی از هویت فرهنگی منطقه است. در مجموع فرهنگ و آداب و رسوم خمام ترکیبی از سنت های دیرینه گیلانی و تأثیرات زندگی معاصر است که هویت خاصی به این منطقه بخشیده است.

وضعیت اقتصادی

اقتصاد شهرستان خمام به طور سنتی بر پایه فعالیت های مرتبط با طبیعت و منابع محلی استوار بوده است. کشاورزی دامداری صیادی و صنایع دستی ستون های اصلی اقتصاد این منطقه را تشکیل می دهند. با این حال در سال های اخیر نقش گردشگری نیز در اقتصاد خمام پررنگ تر شده است.

کشاورزی

کشاورزی مهم ترین بخش اقتصاد خمام است. زمین های حاصلخیز جلگه ای و آب و هوای مرطوب منطقه شرایط را برای کشت محصولات مختلف به ویژه برنج فراهم کرده است. شالیزارها بخش وسیعی از اراضی شهرستان خمام را پوشش می دهند و برنج محصول اصلی کشاورزان منطقه است. کشت برنج در خمام به روش های سنتی و نیمه مکانیزه انجام می شود و محصول باکیفیتی در این منطقه تولید می گردد.

علاوه بر برنج محصولات دیگری مانند سبزیجات محلی (مانند سیر پیازچه شوید و …) صیفی جات چای و مرکبات نیز در اراضی کشاورزی خمام کشت می شوند. باغبانی و پرورش گل و گیاه نیز در برخی مناطق خمام رواج دارد. فعالیت های مرتبط با کشاورزی از جمله آماده سازی زمین کاشت داشت و برداشت محصول بخش قابل توجهی از نیروی کار منطقه را به خود مشغول کرده است.

دامداری

دامداری نیز یکی دیگر از فعالیت های سنتی و مهم در اقتصاد خمام است. پرورش دام به صورت سنتی در کنار فعالیت های کشاورزی در بسیاری از روستاهای منطقه رواج دارد. دامداری در خمام بیشتر شامل پرورش گاو (جهت تولید شیر و گوشت) و طیور (مانند مرغ و اردک) است. محصولات دامی مانند شیر پنیر محلی ماست و تخم مرغ بخشی از نیازهای غذایی مردم منطقه را تأمین کرده و همچنین در بازارهای محلی به فروش می رسند.

پرورش اردک در کنار شالیزارها نیز یکی از فعالیت های رایج در مناطق روستایی خمام است که هم به کنترل آفات شالیزار کمک می کند و هم منبع تولید گوشت و تخم مرغ است. دامداری در خمام هرچند ممکن است به صورت صنعتی در مقیاس بزرگ نباشد اما نقش مهمی در اقتصاد خانوارها و تأمین نیازهای محلی ایفا می کند.

صیادی

با توجه به نزدیکی شهرستان خمام به تالاب انزلی و دریای خزر صیادی نیز یکی از فعالیت های اقتصادی سنتی در این منطقه محسوب می شود به ویژه در روستاهایی که در حاشیه تالاب قرار دارند. صید انواع ماهیان بومی تالاب و دریای خزر توسط صیادان محلی انجام می شود.

هرچند فعالیت صیادی تحت تأثیر محدودیت های زیست محیطی و قوانین صید قرار دارد اما همچنان بخشی از معیشت مردم در مناطق خاصی از خمام است. ماهی های صید شده در بازارهای محلی به فروش می رسند و بخشی از سبد غذایی مردم منطقه را تشکیل می دهند. حفظ منابع آبی و مدیریت صحیح صید برای پایداری این فعالیت اقتصادی در بلندمدت اهمیت فراوان دارد.

صنایع

صنایع در شهرستان خمام بیشتر شامل صنایع تبدیلی کشاورزی و همچنین صنایع دستی است. کارخانجات شالیکوبی برای تبدیل برنج شلتوک به برنج سفید یکی از مهم ترین صنایع تبدیلی در این منطقه هستند. همچنین ممکن است واحدهای کوچکی برای فرآوری سایر محصولات کشاورزی یا تولید مواد غذایی محلی وجود داشته باشند.

صنایع دستی به ویژه حصیربافی یکی از مهم ترین بخش های صنعتی و اقتصادی خمام است. روستای فشتکه به عنوان مرکز ملی حصیر ایران نقش کلیدی در تولید و عرضه محصولات حصیری دارد. این محصولات شامل انواع سبد کلاه زیرانداز و سایر اشیاء تزئینی و کاربردی هستند که با استفاده از الیاف گیاهی منطقه بافته می شوند. علاوه بر حصیربافی صنایع دستی دیگری مانند گلیم بافی و تولید محصولات بامبو نیز در خمام رواج دارند و بخشی از اقتصاد محلی را تشکیل می دهند.

گردشگری

در سال های اخیر گردشگری به یکی از بخش های رو به رشد در اقتصاد خمام تبدیل شده است. جاذبه های طبیعی مانند بخش هایی از تالاب انزلی مناطق روستایی زیبا و نزدیک بودن به سواحل و شهر رشت خمام را به مقصدی برای گردشگران تبدیل کرده است. توسعه اقامتگاه های بوم گردی ویلاها و سوئیت های اجاره ای رستوران های محلی و فروشگاه های سوغات نشان دهنده رونق این بخش است.

گردشگری نه تنها درآمدزایی مستقیمی برای فعالان این حوزه دارد بلکه به طور غیرمستقیم نیز بر سایر بخش های اقتصاد مانند کشاورزی (فروش محصولات محلی به گردشگران) صنایع دستی و خدمات تأثیرگذار است. برگزاری جشنواره های محلی مانند جشن خرمن و جشنواره حصیربافی نیز به جذب گردشگر و معرفی پتانسیل های منطقه کمک می کند. توسعه پایدار گردشگری در خمام می تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت اقتصادی و ایجاد اشتغال برای ساکنان منطقه ایفا کند.

سوغات و صنایع دستی خمام

سفر به هر منطقه ای با خرید سوغات و صنایع دستی آن منطقه کامل می شود و خمام نیز با داشتن محصولات متنوع خوراکی و هنرهای دستی بومی گزینه های جذابی برای خرید سوغاتی ارائه می دهد.

سوغات خوراکی خمام

یکی از معروف ترین و منحصر به فردترین سوغات خوراکی خمام «یخ در بهشت» آن است. یخ در بهشت های خمام به دلیل طعم و کیفیت خاص خود شهرت دارند و در فصول گرم سال به ویژه تابستان مشتریان فراوانی دارند. این خوراکی خنک که با طعم های میوه ای مختلف (مانند آلبالو لیمو طالبی و …) و گاهی با طعم های محلی (مانند ترش) تهیه می شود یکی از نمادهای خمام برای مسافران است.

علاوه بر یخ در بهشت مانند سایر مناطق گیلان خمام نیز دارای سوغات خوراکی محلی دیگری است. «رشته خوشکار» شیرینی سنتی گیلانی که از آرد برنج شکر مغز گردو و ادویه جات تهیه می شود یکی از محبوب ترین سوغاتی های منطقه است که به خصوص در ماه رمضان رواج دارد. برنج محلی خمام که در شالیزارهای حاصلخیز منطقه کشت می شود یکی دیگر از سوغاتی های ارزشمند است.

محصولات کشاورزی تازه مانند سیر پیازچه سبزیجات محلی و میوه های فصلی نیز می توانند به عنوان سوغاتی های سالم و خوشمزه از خمام خریداری شوند. زیتون و محصولات مرتبط با آن هرچند مرکز اصلی تولید آن در رودبار است اما به دلیل دسترسی آسان و مصرف بالا در گیلان در خمام نیز یافت می شود و می تواند به عنوان سوغات خریداری شود. همچنین ماهی سفید و سایر ماهیان صید شده از تالاب یا دریا در بازارهای محلی خمام به فروش می رسند.

صنایع دستی خمام

برجسته ترین و شناخته شده ترین صنایع دستی خمام حصیربافی است. روستای فشتکه در شهرستان خمام به عنوان «روستای ملی حصیر ایران» شناخته می شود و مرکز اصلی تولید محصولات حصیری در منطقه است. حصیرهای خمام با استفاده از گیاه مردابی «لی» که در تالاب ها و آبگیرهای منطقه می روید توسط بافندگان ماهر به ویژه زنان روستایی بافته می شوند.

محصولات حصیری خمام شامل طیف وسیعی از اشیاء کاربردی و تزئینی مانند انواع سبد در اندازه ها و طرح های مختلف کلاه زیرانداز سفره جاقاشقی جای نان و حتی کیف و کفش است. ظرافت زیبایی و کاربردی بودن این محصولات آن ها را به سوغاتی محبوب تبدیل کرده است. خرید حصیر از بافندگان محلی علاوه بر تهیه یک محصول دست ساز باکیفیت به اقتصاد روستایی منطقه نیز کمک می کند.

علاوه بر حصیربافی صنایع دستی دیگری نیز در خمام و مناطق اطراف آن رواج دارند هرچند ممکن است به اندازه حصیر شهرت نداشته باشند. گلیم بافی تولید محصولات چوبی و بامبو نیز از جمله هنرهایی هستند که در این منطقه یافت می شوند. این صنایع دستی بازتابی از خلاقیت و مهارت هنرمندان محلی و استفاده از مواد اولیه بومی برای خلق اشیاء زیبا و کاربردی هستند.

غذاهای محلی خمام

سفره گیلانی به دلیل تنوع و طعم های بی نظیرش شهرت جهانی دارد و غذاهای محلی خمام نیز بخشی از این میراث آشپزی غنی هستند. تنوع محصولات کشاورزی دریایی و دامی در منطقه باعث شده که غذاهای محلی خمام نیز بسیار متنوع و خوشمزه باشند.

یکی از غذاهای محلی که در خمام و مناطق اطراف آن رواج دارد و طعم خاصی دارد «کویی خورش» است. کویی در زبان گیلکی به کدو حلوایی گفته می شود و این خورش با استفاده از کدو حلوایی پیاز مرغ یا گوشت اردک آلو بخارا و ادویه جات تهیه می شود. طعم شیرین و ملس این خورش آن را به یکی از غذاهای محبوب پاییزی در گیلان تبدیل کرده است.

«ترشه واش» یا «ترش واش» یکی دیگر از خورش های معروف گیلانی است که در خمام نیز طبخ می شود. این خورش با استفاده از سبزی محلی به نام ترش واش (که طعمی ترش دارد) مرغ یا گوشت بادمجان و گوجه فرنگی تهیه می شود. طعم ترش و ملس این خورش برای بسیاری از مسافران جذاب و به یادماندنی است.

«کباب ترش» نیز یکی از کباب های معروف گیلانی است که در خمام نیز طرفداران زیادی دارد. این کباب با استفاده از گوشت گوساله یا گوسفند که در ترکیب رب انار ترش گردوی سابیده پیاز و سبزیجات معطر محلی (مانند چوچاق و خالواش) خوابانده شده تهیه می شود. طعم ترش و لذیذ کباب ترش آن را از سایر کباب ها متمایز می کند.

«میرزاقاسمی» «باقلاقاتوق» «ترشه کباب» و انواع ماهی شکم پر نیز از دیگر غذاهای محلی گیلانی هستند که در خمام نیز طبخ و سرو می شوند. استفاده از سبزیجات معطر محلی رب انار سیر و گردو در طبخ غذاهای گیلانی طعم و عطر خاصی به آن ها می بخشد. چشیدن این غذاهای محلی در رستوران ها یا خانه های محلی خمام بخشی از تجربه سفر به این منطقه است.

مراکز خرید خمام

شهر خمام به عنوان یک مرکز جمعیتی و تجاری در مسیر رشت-انزلی دارای مراکز خرید متنوعی است که نیازهای روزمره ساکنان و مسافران را برطرف می کنند. این مراکز خرید شامل بازارهای محلی فروشگاه های بزرگ و کوچک و مغازه های مختلف هستند.

مهم ترین و معروف ترین مرکز خرید در خمام «یکشنبه بازار» است. این بازار هفتگی که هر یکشنبه در شهر خمام برپا می شود یکی از پرجنب وجوش ترین مکان های شهر در این روز است. در یکشنبه بازار خمام انواع محصولات تازه کشاورزی (مانند سبزیجات محلی میوه ها برنج) محصولات دامی (مانند تخم مرغ و پنیر محلی) ماهی تازه صید شده از تالاب و دریا صنایع دستی محلی (به ویژه حصیر) پوشاک لوازم خانگی و سایر کالاها عرضه می شوند.

قدم زدن در یکشنبه بازار خمام فرصتی برای آشنایی با زندگی روزمره مردم محلی مشاهده محصولات بومی و خرید مستقیم از تولیدکنندگان است. این بازار نه تنها جنبه تجاری دارد بلکه یک رویداد اجتماعی نیز محسوب می شود و مردم برای خرید فروش و گپ وگفت در آن حاضر می شوند. خرید از بازارهای محلی مانند یکشنبه بازار خمام علاوه بر حمایت از اقتصاد منطقه تجربه ای لذت بخش و متفاوت از خرید در فروشگاه های مدرن است.

علاوه بر یکشنبه بازار در داخل شهر خمام نیز فروشگاه ها و مغازه های متعددی در خیابان های اصلی وجود دارند که انواع کالاها از جمله مواد غذایی پوشاک لوازم خانگی لوازم الکترونیکی و … را عرضه می کنند. همچنین ممکن است فروشگاه های بزرگ تر یا هایپرمارکت ها در حاشیه شهر یا در مسیرهای اصلی وجود داشته باشند که امکان خرید مایحتاج را فراهم می کنند.

برای خرید سوغات به ویژه صنایع دستی و محصولات خوراکی محلی علاوه بر یکشنبه بازار می توان به فروشگاه های سوغاتی در داخل شهر یا در کنار جاذبه های گردشگری مراجعه کرد. روستای فشتکه نیز به عنوان مرکز حصیربافی مکان مناسبی برای خرید مستقیم محصولات حصیری از بافندگان است.

رستوران های خمام

برای چشیدن طعم غذاهای محلی گیلانی و همچنین غذاهای متنوع دیگر رستوران های مختلفی در شهر خمام و اطراف آن وجود دارند که پذیرای مسافران و ساکنان هستند. این رستوران ها با ارائه انواع غذاها سعی در جلب رضایت مشتریان با سلیقه های مختلف دارند.

در شهر خمام تعدادی رستوران با کیفیت های متفاوت فعالیت می کنند. برخی از این رستوران ها بر ارائه غذاهای محلی گیلانی تمرکز دارند و فرصتی را برای مسافران فراهم می کنند تا طعم اصیل غذاهایی مانند باقلاقاتوق میرزاقاسمی ترشه واش کباب ترش و انواع ماهی را بچشند. استفاده از مواد اولیه تازه و محلی در طبخ این غذاها کیفیت و طعم آن ها را تضمین می کند.

برخی دیگر از رستوران ها علاوه بر غذاهای محلی انواع غذاهای ایرانی (مانند کباب های مختلف) و گاهی غذاهای فست فود را نیز در منوی خود دارند تا پاسخگوی نیازهای متنوع مشتریان باشند. فضای رستوران ها نیز متفاوت است؛ از رستوران های سنتی با دکوراسیون بومی گرفته تا رستوران های مدرن تر با طراحی امروزی.

با توجه به نزدیکی خمام به بندرانزلی برخی رستوران های تخصصی غذاهای دریایی نیز ممکن است در نزدیکی این شهر و در مسیرهای منتهی به ساحل یا تالاب وجود داشته باشند که انواع ماهیان و غذاهای دریایی تازه را سرو می کنند. رستوران هایی با چشم انداز تالاب یا شالیزار نیز می توانند تجربه غذا خوردن در خمام را دلپذیرتر کنند.

برای انتخاب رستوران در خمام می توان از نظرات کاربران در وب سایت ها و اپلیکیشن های مرتبط با گردشگری و رستوران یابی استفاده کرد یا از مردم محلی پرس وجو نمود. برخی از رستوران های معروف تر در خمام ممکن است در روزهای تعطیل و فصول پیک گردشگری شلوغ باشند بنابراین ممکن است نیاز به رزرو قبلی وجود داشته باشد.

یکشنبه بازار خمام

یکشنبه بازار خمام یکی از پرجاذبه ترین و مهم ترین مراکز خرید و رویدادهای اجتماعی هفتگی در این شهر است. این بازار که طبق سنت دیرینه بازارهای محلی گیلان هر یکشنبه صبح تا ظهر برپا می شود محلی برای عرضه مستقیم محصولات کشاورزی دامی صنایع دستی و سایر کالاها توسط تولیدکنندگان و فروشندگان محلی است.

با ورود به یکشنبه بازار خمام با فضایی پرهیاهو و رنگارنگ روبرو می شوید. غرفه ها و دکه های موقت در کنار خیابان ها و فضاهای باز شهر برپا می شوند و انواع محصولات تازه و بومی را عرضه می کنند. سبزیجات محلی با عطر و بوی خاص خود میوه های فصلی برنج محلی خمام سیر پیاز تخم مرغ محلی پنیر و ماست بومی و همچنین ماهی تازه صید شده از تالاب یا دریا از جمله محصولاتی هستند که در این بازار یافت می شوند.

بخش صنایع دستی یکشنبه بازار نیز بسیار دیدنی است. در این قسمت می توانید انواع محصولات حصیری بافته شده توسط هنرمندان روستای فشتکه و سایر روستاهای اطراف را پیدا کنید. سبدها کلاه ها زیراندازها و اشیاء تزئینی حصیری با طرح ها و اندازه های مختلف در این بازار عرضه می شوند. همچنین ممکن است صنایع دستی دیگری مانند گلیم یا محصولات چوبی نیز یافت شود.

علاوه بر محصولات خوراکی و صنایع دستی در یکشنبه بازار خمام انواع پوشاک کفش لوازم خانگی ابزار و یراق و سایر مایحتاج روزمره نیز به فروش می رسد. این بازار نه تنها محلی برای خرید است بلکه فرصتی برای تعامل اجتماعی مردم محلی گپ وگفت و اطلاع از اخبار و رویدادهای منطقه نیز محسوب می شود.

بازدید از یکشنبه بازار خمام تجربه ای اصیل از فرهنگ و زندگی مردم گیلان است. این بازار نمادی از اقتصاد محلی و ارتباط مستقیم تولیدکننده و مصرف کننده است. خرید از این بازارها به رونق اقتصاد منطقه کمک کرده و همچنین فرصتی برای تهیه محصولات تازه و باکیفیت بومی فراهم می آورد. اگر در روز یکشنبه در خمام حضور دارید حتماً سری به این بازار پرجنب وجوش بزنید.

خمام کجاست و جزو کدام استان است؟

خمام شهری در استان گیلان و مرکز شهرستان خمام است که در فاصله نزدیکی از رشت و بندرانزلی قرار دارد.

جمعیت شهر خمام چقدر است؟

طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر خمام حدود ۲۰ هزار نفر بوده است. جمعیت شهرستان خمام شامل شهر و روستاهای اطراف بیشتر است.

مردم خمام به چه زبانی صحبت می کنند؟

مردم خمام اغلب گیلک هستند و به زبان گیلکی یکی از زبان های بومی استان گیلان صحبت می کنند.

فاصله خمام تا رشت و انزلی چقدر است؟

فاصله خمام تا مرکز شهر رشت حدود ۷ کیلومتر و تا مرکز شهر بندرانزلی حدود ۱۳ کیلومتر است.

معنی نام خمام چیست؟

ریشه و معنی دقیق نام خمام به وضوح مشخص نیست اما در متون قدیمی گاهی با نام «همام» نیز ذکر شده است.

اقتصاد اصلی مردم خمام چیست؟

اقتصاد اصلی مردم خمام بر پایه کشاورزی (به ویژه کشت برنج) دامداری صیادی و صنایع دستی (مانند حصیربافی) استوار است.

خمام در چه سالی شهرستان شد؟

خمام در آبان ماه ۱۳۹۹ از بخش به شهرستان ارتقا یافت و به عنوان شهرستان خمام شناخته شد.

آیا شهر خمام جزو منطقه آزاد انزلی است؟

خیر شهر خمام جزو محدوده منطقه آزاد انزلی نیست اما به دلیل نزدیکی دسترسی آسانی به این منطقه دارد.