چند روز تا عید مونده

نوروز، کهن ترین جشن ایرانیان، همواره با شوق و انتظار برای لحظه تحویل سال همراه بوده است. برای بسیاری، دانستن دقیق اینکه چند روز تا عید مونده، آغاز برنامه ریزی برای خانه تکانی و دید و بازدید است. لحظه دقیق تحویل سال ۱۴۰۴ شمسی، ساعت ۱۲ و ۳۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه ظهر پنجشنبه ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ است. این جشن باستانی، ریشه ای عمیق در فرهنگ و تاریخ ایران دارد و با خود نویدبخش تجدید حیات طبیعت و امید به سالی پربارتر است. آگاهی از جزئیات این جشن بزرگ، از لحظه دقیق تحویل سال تا آداب و رسوم گسترده آن، به درک عمیق تر از هویت فرهنگی ما کمک می کند و این مقاله در تلاش است تا تمامی ابعاد نوروز را برای مخاطبان گرامی روشن سازد.

شمارش معکوس و اطلاعات کلیدی تحویل سال ۱۴۰۴

انتظار برای آغاز سال نو، همواره یکی از هیجان انگیزترین بخش های نوروز بوده است. دانستن اینکه چند روز تا عید مونده، حس تازگی و آغاز را در دل ها زنده می کند. هرچند یک شمارشگر تعاملی می تواند این انتظار را ملموس تر کند، اما می توانیم با اطلاعات دقیق، شما را در جریان لحظه به لحظه نزدیک شدن به سال جدید قرار دهیم. لحظه تحویل سال، که آغاز رسمی نوروز است، با دقت بسیار بالایی توسط مراکز علمی محاسبه می شود تا تمامی ایرانیان در سراسر جهان بتوانند همزمان با این نقطه زمانی، سال جدید را جشن بگیرند.

لحظه دقیق تحویل سال ۱۴۰۴

لحظه تحویل سال ۱۴۰۴ هجری شمسی، بر اساس محاسبات دقیق و رسمی، برابر است با:

• ساعت: ۱۲ و ۳۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه ظهر
• روز: پنجشنبه ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ شمسی
• معادل میلادی: ۲۰ مارس ۲۰۲۵ میلادی
• معادل قمری: ۱۹ رمضان ۱۴۴۶ قمری

این لحظه، نقطه اعتدال بهاری است؛ زمانی که خورشید از خط استوای سماوی عبور کرده و به نیمکره شمالی آسمان گام می نهد. این پدیده نجومی، سرآغاز فصل بهار و شکوفایی طبیعت است.

سال ۱۴۰۴ سال چه حیوانی است؟

بر اساس گاه شماری حیوانی که در فرهنگ های شرقی و به ویژه در ایران رایج است، هر سال به نام یک حیوان مشخص می شود. سال ۱۴۰۴ هجری شمسی، سال مار نامگذاری شده است. در باورهای عامیانه، خصوصیات و ویژگی های نمادین هر حیوان به متولدین آن سال نسبت داده می شود. مار در طالع بینی نماد خرد، مرموز بودن، جذابیت و شهود قوی است. افرادی که در سال مار متولد می شوند، اغلب باهوش، متفکر و دارای حس ششم قوی شناخته می شوند. آن ها توانایی بالایی در حل مسائل پیچیده دارند و در زندگی خود به دنبال عمق و معنا هستند.

نحوه محاسبه لحظه تحویل سال

محاسبه دقیق لحظه تحویل سال نو در ایران، وظیفه ای است که به عهده موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران قرار دارد. این محاسبه بر مبنای نصف النهار رسمی ایران با طول جغرافیایی ۵۲.۵ درجه شرقی انجام می شود. اصل اساسی در این محاسبات، رسیدن خورشید به نقطه اعتدال بهاری (برج فلکی حمل) است. زمانی که فاصله زاویه ای خورشید از این نقطه صفر می شود، لحظه تحویل سال فرا می رسد.

برای تعیین اولین روز فروردین یا نوروز، قاعده ای مشخص وجود دارد: اگر لحظه تحویل سال قبل از ساعت ۱۲ ظهر همان روز اتفاق بیفتد، همان روز به عنوان اول فروردین و روز آغاز سال نو محسوب می شود. اما اگر لحظه تحویل سال پس از ساعت ۱۲ ظهر باشد، فردای آن روز، اولین روز فروردین و نوروز خواهد بود. با توجه به اینکه لحظه تحویل سال ۱۴۰۴ در ساعت ۱۲ و ۳۱ دقیقه ظهر پنجشنبه ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ رخ می دهد، یعنی پس از ساعت ۱۲ ظهر، بنابراین جمعه اول فروردین ۱۴۰۴، روز آغاز سال نو خواهد بود.

لحظه دقیق تحویل سال ۱۴۰۴: ساعت ۱۲ و ۳۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه ظهر پنجشنبه ۳۰ اسفند ۱۴۰۳.

تعطیلات رسمی نوروز ۱۴۰۴

آگاهی از روزهای تعطیل رسمی، برای برنامه ریزی سفرها و دید و بازدیدهای نوروزی از اهمیت بالایی برخوردار است. نوروز در ایران به دلیل جایگاه ویژه فرهنگی و اجتماعی، شامل چندین روز تعطیلی رسمی است که به مردم امکان می دهد تا با فراغ بال به استقبال سال نو بروند و آداب و رسوم آن را به جای آورند. در سال ۱۴۰۴، روزهای تعطیل رسمی نوروز به شرح زیر است:

تاریخ	روز هفته	مناسبت
۱ فروردین ۱۴۰۴	جمعه	آغاز نوروز
۲ فروردین ۱۴۰۴	شنبه	عید نوروز
۳ فروردین ۱۴۰۴	یکشنبه	عید نوروز
۴ فروردین ۱۴۰۴	دوشنبه	عید نوروز
۱۲ فروردین ۱۴۰۴	سه شنبه	روز جمهوری اسلامی ایران
۱۳ فروردین ۱۴۰۴	چهارشنبه	سیزده به در (روز طبیعت)

این روزهای تعطیل، فرصتی را برای تجدید دیدار با خانواده و دوستان، سفر به نقاط مختلف کشور و لذت بردن از طبیعت فراهم می آورد و بخش مهمی از تجربه نوروز را تشکیل می دهد.

نوروز: جشنی به قدمت تاریخ و فرهنگ ایران

نوروز، تنها یک جشن سالانه نیست، بلکه گنجینه ای ارزشمند از تاریخ، فرهنگ و هویت ایرانی است که هزاران سال از پسِ فراز و نشیب های بی شمار، همچنان زنده و پویا باقی مانده است. این جشن باستانی، با ریشه های عمیق در اساطیر و تاریخ ایران، نمادی از پایداری، تجدید حیات و ارتباط ناگسستنی انسان با طبیعت است. قدمت نوروز به دوران پیش از آریایی ها باز می گردد، اما شکل گیری و تحول آن در طول تاریخ ایران، به آن ابعاد گسترده تر و معانی عمیق تری بخشیده است.

ریشه ها و تاریخچه نوروز در اساطیر ایران باستان

منشأ دقیق نوروز در هاله ای از ابهام و روایت های اساطیری قرار دارد. در بسیاری از متون کهن ایرانی، از جمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، پدید آمدن نوروز به پادشاهان اسطوره ای ایران نسبت داده می شود. برخی روایت ها، کیومرث، نخستین انسان و پادشاه اساطیری را بنیان گذار این جشن می دانند. در این دیدگاه، کیومرث در روز آغاز بهار، جهان را از پلیدی ها پاک کرد و انسان ها زندگی مسالمت آمیز را آغاز کردند.

با این حال، مشهورترین روایت، نوروز را به جمشید، پادشاه اسطوره ای پیشدادیان، نسبت می دهد. بر اساس شاهنامه، جمشید پس از غلبه بر دیوان و برقراری عدل و رفاه، بر تختی زرین نشست و به آسمان ها عروج کرد. تابش نور خورشید بر تاج زرین او، جهان را نورانی ساخت و مردم شادمانی کردند. آن روز را نوروز نامیدند و از آن پس، این روز را جشن گرفتند. جمشید در این روز، جهانی غیب را در جام جهان نما مشاهده کرد که بعدها کیخسرو نیز با آن جای بیژن را دید. نوروز همچنین با پیروزی بزرگ جمشید بر نمادهای پلیدی همچون سرما، تاریکی و جهالت پیوند خورده است.

نوروز در دوران سلسله های ایرانی

نوروز در عصر هخامنشیان

با وجود اینکه سنگ نوشته های هخامنشی به طور مستقیم به نوروز اشاره ای ندارند، اما شواهد تاریخی و باستان شناسی نشان می دهد که این جشن در دوران هخامنشیان با شکوه فراوان برگزار می شده است. کوروش بزرگ در سال ۵۳۸ قبل از میلاد، نوروز را جشن ملی اعلام کرد و در این روز برنامه هایی نظیر ترفیع سربازان، پاکسازی اماکن عمومی و شخصی، و بخشش محکومان را اجرا می نمود. تخت جمشید، پایتخت آیینی هخامنشیان، با ورودی های باشکوه و نقوش برجسته اش، به عقیده برخی پژوهشگران، محلی برای برگزاری مراسم نوروزی و ادای احترام نمایندگان ملل تابع به پادشاه در این ایام بوده است. در زمان داریوش یکم، حتی سکه های طلایی به مناسبت نوروز ضرب می شده است که نمایانگر اهمیت این جشن در ساختار حکومتی هخامنشیان است.

نوروز در دوران اشکانیان و ساسانیان

در دوران اشکانیان و به ویژه ساسانیان، نوروز به یکی از مهمترین جشن های ملی تبدیل شد و با آیین ها و رسوم خاصی گرامی داشته می شد. این جشن اغلب چندین روز به طول می انجامید و به دو بخش نوروز کوچک یا نوروز عامه (پنج روز اول) و نوروز بزرگ یا نوروز خاصه (روز ششم فروردین) تقسیم می شد. در نوروز عامه، طبقات مختلف مردم شامل دهقانان، روحانیان، سپاهیان و پیشه وران به دیدار شاه می آمدند و شاه به درخواست های آنان رسیدگی می کرد. روز ششم فروردین، روز خرداد و نوروز خاصه، به حضور نزدیکان و خانواده شاه اختصاص داشت. از دیگر رسوم این دوران می توان به کاشت حبوبات و غلات در دوازده ستون خشت خام، آب پاشی بر یکدیگر در بامداد نوروز، روشن کردن آتش در شب نوروز (که بعدها به چهارشنبه سوری تبدیل شد) و اهدای سکه به عنوان عیدی اشاره کرد. همچنین شواهدی وجود دارد که اردشیر بابکان، بنیان گذار ساسانیان، از رومیان شکست خورده خواست تا نوروز را به رسمیت بشناسند که مورد پذیرش قرار گرفت.

بقای نوروز در ایران پس از اسلام و جایگاه آن در تشیع

پس از ورود اسلام به ایران، بسیاری از جشن های باستانی به فراموشی سپرده شدند، اما نوروز توانست جایگاه خود را به عنوان یک جشن ملی حفظ کند. این بقا، به دلیل پیوند عمیق نوروز با آیین های کهن، تاریخ غنی و حافظه فرهنگی ایرانیان است. با وجود اینکه خلفای اموی و عباسی در ابتدا مالیات سنگینی بر برگزاری نوروز وضع می کردند، اما به تدریج خودشان نیز در این جشن ها شرکت کرده و آن را گرامی داشتند. در دوران عباسیان، مردم بغداد در روزهای نوروز لباس نو می پوشیدند، به یکدیگر سیب هدیه می دادند، غذاهای ویژه می پختند و عطرهای نوروزی می خریدند.

با روی کار آمدن سلسله های ایرانی همچون طاهریان، سامانیان، و آل بویه، نوروز با گستردگی و شکوه بیشتری برگزار شد. دربارها به کانون جشن و شادی تبدیل شدند و شاعرانی همچون فرخی، منوچهری و سعد سلمان در ستایش نوروز شعر سرودند. در دوران سلجوقیان، به دستور جلال الدین ملک شاه، عمر خیام و گروهی از ستاره شناسان ایرانی، گاه شماری جلالی را اصلاح کردند و جایگاه نوروز را در آغاز بهار (یکم فروردین) تثبیت نمودند. این تقویم با دقت بالای خود، هنوز هم اساس گاه شماری شمسی در ایران است. در دوران صفویه نیز نوروز با شکوه برگزار می شد و شاه عباس صفوی، مراسم نوروز ۱۵۹۷ میلادی را در عمارت نقش جهان اصفهان برگزار کرد. در آیین تشیع نیز، نوروز به عنوان روزی خجسته و روز ظهور امام زمان (عج) مورد تأکید قرار گرفته است که به پایداری و اهمیت آن در فرهنگ ایرانیان کمک شایانی کرده است.

نوروز در دوران معاصر و ثبت جهانی آن

در دوران معاصر، نوروز همچنان جشن اصلی ایرانیان است و با شور و اشتیاق فراوان برگزار می شود. اما در برخی برهه های تاریخی و در کشورهای تحت نفوذ شوروی یا رژیم های خاص، برگزاری علنی نوروز با چالش ها و ممنوعیت هایی روبرو بوده است. به عنوان مثال، در تاجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان، جشن نوروز تا زمان میخائیل گورباچف ممنوع بود و مردم برای برگزاری آن از نام های مستعار مانند جشن لاله استفاده می کردند. در افغانستان نیز در دوران حکومت طالبان، نوروز ممنوع بود. در ترکیه نیز تا پیش از سال ۲۰۰۰ میلادی، برگزاری نوروز توسط کردها غیرقانونی بود و اغلب با خشونت همراه می شد، اما امروزه دولت ترکیه نوروز را به عنوان جشن بهار ترک جشن می گیرد، هرچند برای کردها همچنان نمادی از هویت قومی است.

در سال های اخیر، نوروز به معنای واقعی کلمه جهانگیر شده است. در سال ۲۰۱۰، مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه ای، ۲۱ مارس (یکم فروردین) را به عنوان روز جهانی نوروز اعلام کرد. این قطعنامه، نوروز را جشنی با ریشه ایرانی و قدمتی بیش از ۳۰۰۰ سال توصیف کرد که امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می گیرند. پیش از این، در سال ۲۰۰۹، نوروز به پیشنهاد ازبکستان، توسط یونسکو به عنوان میراث معنوی بشریت به ثبت جهانی رسیده بود. اولین دوره جشن جهانی نوروز در سال ۱۳۸۹ در تهران برگزار شد و تهران به عنوان دبیرخانه نوروز شناخته شد. این رویدادها، نقش نوروز را به عنوان یک پل فرهنگی و نمادی از صلح و همبستگی جهانی تقویت کرده است.

آیین ها و رسوم نوروزی: تجلی فرهنگ و شادمانی

نوروز تنها به لحظه تحویل سال خلاصه نمی شود؛ بلکه مجموعه ای از آیین ها و رسوم غنی و پرمعناست که از روزها و حتی هفته ها پیش از آغاز سال نو شروع شده و تا سیزدهمین روز فروردین ادامه می یابد. این آیین ها، هر یک با فلسفه ای عمیق، به پاکیزگی روح و جسم، تجدید پیوندها، و استقبال از نو شدن طبیعت و زندگی می پردازند.

آماده سازی برای نوروز

خانه تکانی

یکی از مهمترین و جامع ترین رسوم آماده سازی برای نوروز، خانه تکانی است. این سنت که از هفته ها قبل از عید آغاز می شود، شامل تمیز کردن کامل خانه، شست وشوی فرش ها، پرده ها و لباس ها، و دور ریختن وسایل کهنه و بلااستفاده است. فلسفه خانه تکانی، تنها پاکیزگی فیزیکی نیست، بلکه نمادی از زدودن غبار کهنگی و آمادگی برای ورود به سالی جدید با روحیه ای تازه و فضایی پاکیزه و دلپذیر است. این آیین، به نوعی تطهیر و آماده سازی برای پذیرش برکات سال نو به شمار می رود و حس تازگی و طراوت را در خانه ها جاری می سازد.

چهارشنبه سوری

آخرین سه شنبه سال، با آیین چهارشنبه سوری جشن گرفته می شود. این مراسم که ریشه های کهن در فرهنگ ایرانی دارد، با افروختن آتش در کوچه ها و حیاط ها آغاز می شود. مردم، به ویژه جوانان، از روی آتش می پرند و با گفتن زردی من از تو، سرخی تو از من، بیماری ها و غم ها را به آتش می سپارند و سرخی و نشاط آتش را به خود جذب می کنند. چهارشنبه سوری، نمادی از پاکیزگی، دور کردن بلاها و استقبال از روشنایی و گرمای بهار است. این جشن با شور و هیجان فراوان همراه است و شامل رسومی چون قاشق زنی، فال گوش نشستن و آجیل چهارشنبه سوری نیز می شود.

خرید لباس نو و اهمیت پاکیزگی

خرید لباس نو و پوشیدن آن در لحظه تحویل سال، از دیگر رسوم دیرینه نوروزی است. این سنت، نمادی از نو شدن و طراوت است و نشان می دهد که با آغاز سال نو، افراد نیز در ظاهر و باطن خود را نو می کنند. در گذشته، حمام رفتن و پاکیزگی شخصی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار بود و گرمابه ها در روزهای پایانی سال، شلوغ ترین روزهای خود را سپری می کردند. این تاکید بر پاکیزگی، هم جنبه بهداشتی داشت و هم نمادی از تطهیر و آمادگی برای پذیرش برکات سال جدید بود.

لحظه تحویل سال و سفره های نوروزی

دعای تحویل سال

لحظه تحویل سال، اوج مراسم نوروز است. در این لحظه، اعضای خانواده در کنار سفره هفت سین گرد هم می آیند و با قلبی سرشار از امید، دعای تحویل سال را زمزمه می کنند:

یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال.

این دعای پرمعنا، درخواست از پروردگار برای دگرگونی دل ها و دیده ها، تدبیر شب و روز، و تبدیل حال انسان به بهترین حال است. خواندن این دعا در این لحظه، نمادی از توکل به خداوند و امید به تحولات مثبت در سال پیش رو است.

سفره هفت سین

سفره هفت سین، بدون شک، شاخص ترین نماد نوروز است. این سفره با هفت جزء که نامشان با حرف س آغاز می شود، چیده می شود و هر یک نمادی از آرزوها و برکات سال نو هستند. سین های اصلی شامل: سبزه (نماد حیات و شادابی)، سیب (نماد زیبایی و تندرستی)، سنجد (نماد عشق و فرزانگی)، سمنو (نماد برکت و قدرت)، سیر (نماد سلامت و پاکیزگی)، سرکه (نماد صبر و بردباری) و سماق (نماد صبوری و طعم زندگی) هستند. علاوه بر این ها، قرآن، آینه، شمع، تخم مرغ رنگی، ماهی قرمز و نان و شیرینی نیز زینت بخش این سفره می شوند. اگرچه چیدن هفت جزء با حرف سین قدمت تاریخی طولانی ندارد و بیشتر از دوره قاجار رایج شده، اما سفره نوروزی با نمادهای مختلف از دیرباز وجود داشته است.

سفره های دیگر نوروزی

در مناطق مختلف فلات ایران و کشورهای حوزه نوروز، سفره های نوروزی با تفاوت های منطقه ای نیز پهن می شوند. برای مثال، در افغانستان، به جای هفت سین، هفت میوه (شامل کشمش سبز و سرخ، چارمغز، بادام، پسته، زردآلو و سنجد) متداول است. در میان زرتشتیان، سفره هفت شین (شامل شیر، شکر، شیرینی، شمشاد و…) و در برخی نقاط استان فارس، سفره هفت میم (مانند ماهی و مربا) چیده می شود. این تنوع در سفره آرایی، نشان دهنده گستردگی و غنای فرهنگ نوروزی در مناطق مختلف است.

آداب و رسوم پس از تحویل سال

دید و بازدید عید و صله رحم

پس از لحظه تحویل سال، یکی از اصلی ترین و زیباترین رسوم نوروزی، دید و بازدید عید یا عید دیدنی است. این سنت که به صله رحم نیز معروف است، شامل سر زدن به منزل بزرگترهای فامیل و دوستان، تبریک سال نو و تجدید دیدارهاست. در این دید و بازدیدها، عیدی دادن به کوچکترها، پذیرایی با شیرینی و آجیل و گفت وگو درباره اتفاقات سال گذشته و برنامه های سال جدید، از جمله فعالیت های رایج است. این آیین، نقش مهمی در تحکیم روابط خانوادگی و اجتماعی، و تقویت حس همبستگی و همدلی ایفا می کند.

غذاها و شیرینی های نوروزی

نوروز، با غذاها و شیرینی های خاص خود نیز عجین شده است. یکی از مهمترین غذاهای شب عید، سبزی پلو با ماهی است که نماد برکت و تازگی در سال جدید محسوب می شود. از دیگر غذاهای نوروزی می توان به کوکو سبزی اشاره کرد. در میان شیرینی ها، سمنو جایگاه ویژه ای دارد. سمنو که از جوانه گندم تهیه می شود، نماد خیر و برکت، و پخت آن اغلب به صورت دسته جمعی و با آداب خاصی توسط زنان و دختران انجام می پذیرد. در کشورهای دیگر حوزه نوروز نیز غذاهای مخصوصی پخته می شود؛ مثلاً در تاجیکستان باج و در ترکمنستان نوروزبامه از جمله این غذاها هستند. شیرینی هایی مانند نان نخودچی، باقلوا و قطاب نیز از جمله تنقلات رایج در ایام نوروز هستند.

سیزده به در

سیزدهمین روز فروردین، سیزده به در یا روز طبیعت نام دارد. در این روز، مردم به دامان طبیعت، پارک ها، باغ ها و مناطق سرسبز می روند و آخرین روز تعطیلات نوروزی را در کنار خانواده و دوستان سپری می کنند. از رسوم رایج در این روز، گره زدن سبزه (برای باز شدن بخت یا برآورده شدن آرزو) و به آب انداختن آن (برای دور کردن نحسی و بازگرداندن سبزی به طبیعت) است. سیزده به در، نمادی از ارتباط دوباره انسان با طبیعت و پاسداشت محیط زیست است و با شور و نشاط فراوان، بازی های گروهی و پیک نیک های خانوادگی همراه است.

آیین های محلی و نوروزخوانی

فلات ایران و مناطق حوزه نوروز، سرشار از آیین های محلی و منحصر به فرد نوروزی هستند که هر یک رنگ و بویی خاص به این جشن می بخشند. به عنوان مثال، در برخی مناطق تاجیکستان، مراسم گل گردانی و بلبل خوانی رواج دارد که در آن گل گردان ها از کوه و دشت، گل چیده و مردم را از آمدن بهار و آغاز کشت و کار با شعر و آواز مژده می دهند. در مناطق شمالی ایران، به ویژه مازندران و گیلان، نوروزخوانی یا بهارخوانی از سنت های کهن است. در این آیین، نوروزخوان ها پیش از آغاز بهار به روستاها و شهرها می روند و اشعاری در مدح بهار و مضامین مذهبی می خوانند و در ازای آن هدیه ای دریافت می کنند. در مناطق کردنشین نیز، افروختن آتش نوروزی با شکوه فراوان و رقص و پایکوبی در اطراف آن، نمادی از هویت و سرزندگی است.

نوروز در جهان: گستره ای فراتر از مرزها

نوروز، جشنی است که مرزهای جغرافیایی و سیاسی را درنوردیده و در گستره وسیعی از جهان، از آسیای مرکزی تا بالکان و قفقاز، جشن گرفته می شود. این گستردگی، نشان دهنده تاثیر عمیق فرهنگ ایرانی و ارتباطات تاریخی میان ملت هاست. نوروز نه تنها یک جشن ملی برای ایران است، بلکه یک میراث فرهنگی مشترک برای بسیاری از کشورهای دیگر نیز محسوب می شود.

کشورهای جشن گیرنده نوروز

نوروز با نام های مشابه و یا با آیین های کمی متفاوت، در بیش از ۱۲ کشور به عنوان جشن رسمی و در مناطق وسیعی از جهان به عنوان یک میراث فرهنگی گرامی داشته می شود. این کشورها شامل ایران، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، ترکیه (به ویژه در مناطق کردنشین)، گرجستان، عراق (در مناطق کرد و عرب های جنوب) و حتی بخش هایی از هند و پاکستان می شوند. در برخی از این کشورها مانند ایران و افغانستان، نوروز آغاز سال نو محسوب می شود، در حالی که در دیگر مناطق مانند آسیای میانه و قفقاز، نوروز به عنوان آغاز فصل بهار و یک جشن سنتی مهم شناخته می شود و الزاما آغاز سال نو تقویمی نیست.

تفاوت های فرهنگی کوچکی در آیین های نوروز در این کشورها دیده می شود. به عنوان مثال، همانطور که پیشتر اشاره شد، در افغانستان سفره هفت میوه متداول است، در حالی که در ایران هفت سین چیده می شود. اما روح اصلی جشن، که همانا تجدید حیات، پاکیزگی و امید به آینده ای بهتر است، در تمامی این مناطق مشترک است. این اشتراکات فرهنگی، نوروز را به پلی برای درک متقابل و صلح میان ملت ها تبدیل کرده است.

رسمیت یافتن نوروز در تقویم جهانی

اهمیت و جایگاه جهانی نوروز، با ثبت آن در سازمان های بین المللی بیش از پیش آشکار شده است. در تاریخ ۲۴ فوریه ۲۰۱۰، مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب یک قطعنامه تاریخی، ۲۱ مارس (اول فروردین) را به عنوان روز جهانی نوروز و فرهنگ صلح در جهان به رسمیت شناخت. این اقدام، به پیشنهاد جمهوری آذربایجان و حمایت بسیاری از کشورهای دیگر صورت گرفت و نوروز را به عنوان یک جشن باستانی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از سه هزار سال دارد، به جهانیان معرفی کرد.

پیش از این نیز، در تاریخ ۲۸ سپتامبر تا ۲ اکتبر ۲۰۰۹، نوروز به پیشنهاد ازبکستان، توسط سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو)، به عنوان میراث معنوی بشریت به ثبت جهانی رسیده بود. این ثبت ها، گام های مهمی در حفظ و ترویج این جشن باستانی در سطح بین المللی بوده اند. از آن زمان، نوروز در صحن عمومی سازمان ملل و یونسکو نیز جشن گرفته می شود و این خود نشان از اعتبار و اهمیت فزاینده آن در صحنه جهانی دارد. کشورهایی مانند کانادا نیز، اولین روز بهار را به عنوان روز نوروز به رسمیت شناخته اند که گواهی بر ابعاد فرامرزی این جشن کهن است.

نتیجه گیری

نوروز، نه فقط یک تاریخ در تقویم، بلکه جشنی با قدمتی به درازای تاریخ تمدن ایران است که هر ساله با نو شدن طبیعت، نویدبخش تجدید حیات و امید به زندگی بهتر است. از لحظه دقیق تحویل سال که در ساعت ۱۲ و ۳۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه ظهر پنجشنبه ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ فرا می رسد، تا سیزده به در، تمامی آیین ها و رسوم نوروزی، بازتابی از باورها، آرزوها و فلسفه زندگی ایرانیان است. این جشن باستانی، با ریشه های عمیق در اساطیر و تاریخ کهن، از دوران کیومرث و جمشید تا عصر هخامنشیان و ساسانیان، و پس از اسلام نیز با پیوندی ناگسستنی با فرهنگ و آیین تشیع، همواره زنده و پویا باقی مانده است. نوروز، نمادی از همبستگی ملی، صله رحم، پاکیزگی، و پیوند ناگسستنی با طبیعت است.

ثبت جهانی نوروز در سازمان ملل و یونسکو، نشان دهنده ابعاد فرامرزی و پیام صلح آمیز این جشن کهن است که در بیش از ۱۲ کشور جهان گرامی داشته می شود و میلیون ها نفر را در سراسر دنیا، از هر نژاد و مذهبی، گرد هم می آورد. این جشن، فراتر از یک مناسبت تقویمی، بهانه ای است برای بازبینی خود، تجدید قوا و قدم نهادن به سالی نو با قلبی سرشار از امید و انرژی. سال ۱۴۰۴، سال مار، با تمامی ویژگی های نمادین خود، فرصتی دوباره برای خردمندی، آرامش و دستیابی به اهداف است. امید است که این نوروز، برای تمامی ایرانیان و دوستداران فرهنگ ایران در سراسر جهان، سالی پر از سلامتی، شادمانی، موفقیت و برکت به ارمغان آورد و چراغ امید را در دل ها همواره روشن نگه دارد.